Καθώς η εορταστική περίοδος φτάνει στο τέλος της, οι καταναλωτές συνέρχονται από ένα συλλογικό "hangover" μετά από δύο μήνες αναζήτησης προσφορών και scrollάρισμα σε διαφημίσεις στο Instagram για δώρα. Είναι η κατάλληλη στιγμή για να δούμε το "Buy Now! Η Συνωμοσία των Αγορών", που παίζεται στο Netflix. Η ταινία - ντοκιμαντέρ εξετάζει το παγκόσμιο φαινόμενο της κατανάλωσης και πώς οι πολιτικές και πρακτικές εταιρειών όπως η Amazon, η Apple και η Adidas καθοδηγούν προς την καταναλωτική σπατάλη.
Από τον σκηνοθέτη Nic Stacey (The World According to Jeff Goldblum) και την οσκαρική ομάδα παραγωγής Grain Media, το Buy Now! περιλαμβάνει συνεντεύξεις με πρώην στελέχη που αποκαλύπτουν πώς οι μεγάλες εταιρείες κρατούν τους καταναλωτές κολλημένους στην αγορά προϊόντων — και μάλιστα σε τεράστιες ποσότητες.
Ο Stacey μίλησε στο The Hollywood Reporter για την ταινία του, τις πιο σοκαριστικές αποκαλύψεις και τις ελπίδες του για τους καταναλωτές: «Υπάρχουν μικρές, πρακτικές αλλαγές που μπορούν να κάνουν τη διαφορά».
Ακολουθεί μία απόδοση της συνέντευξης στα ελληνικά:
-
Πώς προέκυψε η ιδέα για το ντοκιμαντέρ;
Η προσωπική μου αφορμή ήταν η Black Friday στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στις ΗΠΑ είναι τεράστιο γεγονός - μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών υπάρχει μια καθιερωμένη παράδοση για αγορές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν είχαμε κάτι τέτοιο, αλλά ξαφνικά, πριν από 15 χρόνια, εμφανίστηκε από το πουθενά. Δεν υπήρχε πολιτισμικό υπόβαθρο, ήταν μια εντελώς αυθαίρετη μέρα που σταδιακά έγινε μέρος της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω τη δύναμη αυτών των εταιρειών να εισχωρούν στον πολιτισμό μας. Και το ίδιο έχει συμβεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
-
Η καταναλωτική σπατάλη είναι ένα τεράστιο θέμα. Πώς καταφέρατε να το προσεγγίσετε μέσα σε μια ταινία μεγάλου μήκους;
Η ιδέα μου ήταν να παρουσιάσω την πορεία από τη διαφήμιση μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Να δείξω τη γοητεία της διαφήμισης και τις συνέπειες αυτής. Η πρότασή μου στο Netflix ήταν να χρησιμοποιήσω τη γλώσσα της διαφήμισης — τα χρώματα και τη νοσταλγία που μας πωλούν προϊόντα — και να τη στρέψω εναντίον του συστήματος, για να το κριτικάρω.
Οι συνεντεύξεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Θέλαμε ισχυρές, ξεχωριστές ιστορίες από ανθρώπους που είχαν φτάσει στα ανώτατα επίπεδα μεγάλων εταιρειών και κατέληξαν να αναγνωρίζουν τα προβλήματα που προκαλούσαν.
-
Ποια ήταν η πιο σοκαριστική αποκάλυψη για εσάς ως καταναλωτή;
Αυτό που με εξόργισε ήταν η προγραμματισμένη διάρκεια ζωής των προϊόντων και η έλλειψη δυνατότητας επισκευής. Είναι εντελώς περιττό να υπάρχουν τηλέφωνα με μπαταρίες κολλημένες ή να αλλάζουν οι βίδες σε προϊόντα της Apple ώστε να απαιτείται εξειδικευμένο κατσαβίδι.
Συναισθηματικά, το μεγαλύτερο σοκ ήταν η επίσκεψή μου στη Γκάνα. Πολλά μεταχειρισμένα ρούχα από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ καταλήγουν εκεί. Τα περισσότερα από αυτά είναι κακής ποιότητας fast fashion που δεν μπορούν να πουληθούν ξανά. Χωρίς κατάλληλες υποδομές, αυτά τα ρούχα καταλήγουν στα ποτάμια και στις παραλίες. Περπατώντας στις ακτές της Άκρα, βλέπεις μόνο ένα πολύχρωμο στρώμα από ρούχα αντί για άμμο. Είναι συγκλονιστικό όταν αναγνωρίζεις ετικέτες και μάρκες που σου είναι οικείες.
-
Πώς προέκυψε η ιδέα να χρησιμοποιηθούν εικόνες υπολογιστικά δημιουργημένων αποβλήτων γύρω από εμβληματικά μνημεία όπως η Όπερα του Σίδνεϊ;
Αυτό αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις κατά τη δημιουργία της ταινίας. Δυστυχώς, όλοι έχουμε δει εικόνες από σκουπιδότοπους ή παρόμοιες απεικονίσεις. Ωστόσο, αυτές συχνά αποτυγχάνουν να μας κινητοποιήσουν συναισθηματικά. Και εγώ ο ίδιος το έχω βιώσει: βλέπεις μια εικόνα από μια χωματερή και σκέφτεσαι «Αυτό είναι άσχημο», αλλά δεν εμπλέκεσαι πραγματικά.
Γι’ αυτόν τον λόγο, χρησιμοποιήσαμε αρκετά γραφικά υπολογιστή (CG). Η ιδέα μου ήταν να μεταφέρω το πρόβλημα στα μέρη όπου καταναλώνουμε αυτά τα προϊόντα — στους δρόμους της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα. Κατασκευάζουμε 2,5 εκατομμύρια ζευγάρια παπούτσια κάθε ώρα. Πώς θα έμοιαζαν αυτά αν τα τοποθετούσαμε σε ένα στενό της Νέας Υόρκης; Όσο καλή και αν είναι η κινηματογράφηση μιας πραγματικής χωματερής, δυστυχώς οι άνθρωποι απλά κλείνουν τα μάτια τους, επειδή έχουν απευαισθητοποιηθεί.
-
Χρησιμοποιήθηκε τεχνητή νοημοσύνη στην παραγωγή, συγκεκριμένα για την αφήγηση;
Παραδόξως, πολλοί θεατές πίστεψαν ότι όλες οι εικόνες της ταινίας δημιουργήθηκαν από τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία χρήση γενετικής τεχνητής νοημοσύνης στο φιλμ. Όλες οι εικόνες δημιουργήθηκαν από μια καταπληκτική ομάδα καλλιτεχνών στο Λονδίνο.
Όσον αφορά τη φωνή, το κείμενο το έγραψα εγώ, αλλά η αφήγηση είναι προϊόν γεννήτριας φωνής από κείμενο (text-to-speech). Ο λόγος που επιλέξαμε την τεχνητή νοημοσύνη είναι επειδή η ταινία αφηγείται την ιστορία της ανόδου του Διαδικτύου και πώς αυτό έχει επηρεάσει την κατανάλωση — από το ηλεκτρονικό εμπόριο και τους influencers μέχρι την τεχνολογία των τελευταίων 20-30 χρόνων.
Τώρα όμως βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο τεχνολογικό «άλμα»: την τεχνητή νοημοσύνη. Πολλοί από τους συνομιλητές μας τόνισαν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα γίνει εξαιρετικά αποτελεσματική στο να μας πείθει να αγοράζουμε περισσότερα. Θα καταναλώνουμε πολύ περισσότερα προϊόντα, επειδή η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορεί να αξιοποιεί ασταμάτητα όλα τα δεδομένα μας, ώστε να μας πείσει να αγοράσουμε κάτι.
Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της τεχνητής νοημοσύνης προέρχεται από εταιρείες που θέλουν να βρουν τρόπους να πουλήσουν περισσότερα προϊόντα. Αυτή θα είναι η επόμενη φάση αυτής της ιστορίας για τα επόμενα 20 χρόνια.
-
Άλλαξαν οι καταναλωτικές σας συνήθειες μέσα από την εργασία σας για την ταινία;
Ήμουν έντονα διχασμένος καθ’ όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων. Η πραγματικότητα είναι ότι οι άνθρωποι αγαπούν τα αντικείμενα. Και εγώ αγαπώ τα αντικείμενα. Γιατί θέλουμε πράγματα; Για μένα, όταν αγοράζω κάτι, είναι σαν να αποκτώ την συμπυκνωμένη δημιουργικότητα άλλων ανθρώπων σε ένα φυσικό αντικείμενο.
Πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να θέλουν αντικείμενα. Είναι ανθρώπινο ένστικτο να θέλουμε αντικείμενα που έχουν φτιάξει άλλοι. Ένα τηλέφωνο, για παράδειγμα, περιέχει εκατομμύρια ώρες εργασίας εξαιρετικά έξυπνων ανθρώπων.
Η διαφορά έγκειται στο πώς κατασκευάζονται αυτά τα αντικείμενα. Υπάρχουν μικρές, πρακτικές αλλαγές που κάνουν μεγάλη διαφορά. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, επισκεφθήκαμε ένα «καφέ επισκευών», όπου άτομα της κοινότητας φέρνουν χλοοκοπτικά, χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις ή άλλα αγαπημένα αντικείμενα που δεν λειτουργούν. Εθελοντές με δεξιότητες στις επισκευές τα φτιάχνουν δωρεάν.
Αυτό έχει τεράστιο θετικό αντίκτυπο, τόσο για το περιβάλλον όσο και για την κοινωνία. Είναι μια ακτίνα ελπίδας ότι, σε τοπικό επίπεδο, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάποια από αυτά τα προβλήματα.
