Την επέκταση του χρόνου παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων πέραν της πενταετίας επιτρέπει, πλέον, γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, διευκολύνοντας τις φοροελεγκτικές υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, αλλά παράλληλα εντείνει τη σύγχυση σε φορολογούμενους, φοροτεχνικούς και φορολογικές αρχές.
Πρόκειται για μία ακόμη ανατροπή στο σήριαλ του χρόνου παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων, όπως αυτό γράφηκε μετά από τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, προγενέστερες αποφάσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, αλλά και των εγκυκλίων της ΑΑΔΕ.
Μέχρι τώρα, είχε καταστεί σαφές ότι ο χρόνος παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων είναι αυστηρά η πενταετία, εκτός αν προκύψουν συμπληρωματικά στοιχεία τα οποία δεν θα μπορούσαν να ήταν σε γνώση της φορολογικής αρχής. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος μη παραγραφής μπορεί να επεκταθεί μέχρι τη δεκαετία.
Όμως η εξαίρεση δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις «συμπληρωματικών στοιχείων». Για παράδειγμα, με απόφαση του ΣτΕ, η διαπίστωση τραπεζικών καταθέσεων του κατηγορούμενου για φοροδιαφυγή, δυσανάλογων των εισοδημάτων που δήλωνε στην εφορία, μετά την πάροδο της πενταετίας, δεν αποτελεί «συμπληρωματικό στοιχείο». Το δικαστήριο θεώρησε ότι η Εφορία είχε τη δυνατότητα να εντοπίσει τις υψηλές καταθέσεις εντός της πενταετίας και εφόσον δεν το έπραξε εγκαίρως, δεν μπορεί να τις επικαλεστεί στη συνέχεια προκειμένου να επιμηκύνει το χρόνο παραγραφής.
Έρχεται όμως η νέα Γνωμοδότηση 89/2018 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και ανατρέπει το καθεστώς αυτό, δίνοντας την ευχέρεια στις φορολογικές αρχές να επιμηκύνουν στα 6 χρόνια το χρόνο παραγραφής, για τις υποθέσεις προ του 2013.
Προϋπόθεση είναι, τα συμπληρωματικά στοιχεία να έχουν εντοπιστεί τον τελευταίο χρόνο της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής, οπότε οι φορολογικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να εκδώσουν το φύλλο ελέγχου και τις πράξεις προσδιορισμού του φόρου εντός ενός έτους από την παρέλευση της πενταετίας.
Το χάος...
Η γνωμοδότηση επιτείνει το χάος που επικρατεί σχετικά με τους χρόνους παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων, όπου επικρατεί σύγχυση. Μετά τις ποφάσεις του ΣτΕ και τις εγκυκλίους της ΑΑΔΕ προκύπτει ότι δεν είναι σαφές το χρονικό όριο της παραγραφής. Αποτέλεσμα είναι οι φορολογούμενοι να προσφεύγουν στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών, πολλές αποφάσεις της οποίας ακυρώνουν τα αποτελέσματα των «εκπρόθεσμων» φορολογικών ελέγχων και τα πρόστιμα που έχουν καταλογιστεί και εφόσον δεν δικαιωθούν, προσφεύγουν και στα δικαστήρια. Σήμερα, οιχ ρόνοι παραγραφής είναι η πενταετία, η δεκαετία, η 15ετία και η 20ετία ενώ τώρα προέκυψε και η εξαετία!
...Το ερώτημα
Αναλυτικότερα, το ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει το ΝΣΚ είναι το ακόλουθο:
«Εάν, για υποθέσεις χρήσεων μέχρι 31-12-2013, σε περίπτωση που μετά την έκδοση της αρχικής πράξης προσδιορισμού φόρου και εντός πενταετίας περιέλθουν σε γνώση της Φορολογικής Διοίκησης συμπληρωματικά στοιχεία, παρατείνεται η προθεσμία παραγραφής για την έκδοση των οικείων πράξεων στη δεκαετία ή πρέπει οι σχετικές πράξεις προσδιορισμού φόρου να εκδοθούν εντός της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής».
...και η γνωμοδότηση
Το ΝΣΚ αφού έλαβε υπόψη την φορολογική νομοθεσία, και τις αποφάσεις του ΣτΕ, αναφέρει στη γνωμοδότησή του ότι «στην περίπτωση που αποδεικνύεται ότι η φορολογική αρχή δεν εγνώριζε ούτε θα μπορούσε να γνωρίζει εξ αρχής κάποια κρίσιμα στοιχεία προς έγκαιρη άσκηση του δικαιώματος του Δημοσίου προς επιβολή των φόρων, προστίμων κλπ., αλλά τα στοιχεία αυτά τέθηκαν υπόψη της αργότερα και οπωσδήποτε εντός του τελευταίου έτους της εν λόγω πενταετούς προθεσμίας, τότε η διατυπωθείσα περιοριστική θέση της νομολογίας του ΣτΕ (πενταετία) δεν αποκλείει την επιμήκυνση της προθεσμίας της πενταετούς παραγραφής κατά ένα έτος, σύμφωνα με τη διάταξη του τελευταίου εδαφίου της παρ. 4 του άρθρου 84 του ν. 2238/1994, που ορίζει ότι, όταν τα συμπληρωματικά στοιχεία περιέρχονται στον προϊστάμενο της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας το τελευταίο έτος της παραγραφής, ο χρόνος αυτής παρατείνεται για ένα ακόμη ημερολογιακό έτος».
Επίσης στη γνωμοδότηση του ΝΣΚ αναφέρονται τα ακόλουθα:
- Η στόχευση της εν λόγω νομοθετικής ρύθμισης είναι προφανής εν προκειμένω και αποβλέπει στην αποτροπή της παραγραφής των φορολογικών επιβαρύνσεων που πρέπει να επιβληθούν εις βάρος φορολογουμένων οι οποίοι είχαν αποκρύψει κρίσιμα στοιχεία φορολογικού ενδιαφέροντος από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., τα οποία ανευρέθησαν σε χρονική στιγμή μη απέχουσα πολύ από την εκπνοή της προθεσμίας παραγραφής, έτσι ώστε να υπηρετηθεί ο, δημοσίου συμφέροντος, στόχος της επιβολής και είσπραξης των φόρων. Ενόψει δε της ρηθείσης νομοθετικής ratio, είναι αυτονόητο ότι η ως άνω επιμήκυνση της πενταετούς προθεσμίας είναι a fortiori επιβεβλημένη, καθόσον αυτή ισχύει και στην περίπτωση καταλογισμού με συμπληρωματικά στοιχεία εντός της μείζονος (δεκαετούς) προθεσμίας παραγραφής, ενώ δεν έρχεται σε αντίθεση με διάταξη υπέρτερης τυπικής ισχύος.
- Επομένως, στην εν λόγω περίπτωση η φορολογική αρχή δύναται να επιβάλει τον φόρο (αρχικό ή συμπληρωματικό) βάσει συμπληρωματικών στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση της το τελευταίο έτος της προθεσμίας παραγραφής με ενιαύσια παρέκταση της εν λόγω προθεσμίας σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 84 Κ.Φ.Ε.
- Σημειωτέον ότι η άποψη αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες συνταγματικές αρχές (ο.π. παρ. 7). Και τούτο, διότι πρόκειται για (ετήσια) προθεσμία παραγραφής εκ των προτέρων προβλεπομένη στο νόμο που έχει εύλογη διάρκεια και λήξη σε συγκεκριμένο χρονικό σημείο.
- Υπό την υποθετική εκδοχή ότι στις παραπάνω περιπτώσεις οψίμως ανακαλυφθέντων συμπληρωματικών στοιχείων δεν χωρεί παρέκταση της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής, θα ετίθετο σοβαρό ζήτημα παραβίασης της αρχής της φορολογικής ισότητας (άρθρο 4 παρ. 5 Σ.), αφού οι συνεπείς, ως προς τις υποχρεώσεις τους, φορολογούμενοι θα ετίθεντο σε δυσμενέστερη θέση έναντι των ασυνεπών και δη εκείνων που συνειδητά είχαν αποκρύψει κρίσιμα στοιχεία από τη φορολογική αρχή.
- Κατ' ακολουθία των προεκτεθέντων, επί του τεθέντος ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Β ) γνωμοδοτεί, ομοφώνως, ότι για υποθέσεις χρήσεων μέχρι τις 31-12-2013 συντρέχει νόμιμος λόγος για ετήσια παρέκταση της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής προς επιβολή φόρων, προστίμων κλπ., κατ' εφαρμογή του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 4 του άρθρου 84 του ν. 2238/1994, εφόσον περιέλθουν σε γνώση της Διοίκησης συμπληρωματικά στοιχεία κατά το τελευταίο έτος της αρχικής (πενταετούς) παραγραφής.