Η «Σαχάρα», παράκτιος υγρότοπος της Χαλκιδικής γνωστός για την πανέμορφη παραλία του με αμμοθίνες, κινδυνεύει από την στάση του Δήμου Ν. Προποντίδας που την βλέπει ως οικόπεδο για οικοδομική και οικονομική εκμετάλλευση. Ενώ υπάρχει πληθώρα νόμων που επιβάλλουν την προστασία των παράκτιων υγροτοπικών και αμμοθινικών οικοσυστημάτων, το Δημοτικό Συμβούλιο Νέας Προποντίδας αποφάσισε στις 21/02/24 να βγάλει σε δημοπρασία τη Σαχάρα με σκοπό την εκμίσθωσή της σε ιδιώτη επιχειρηματία για 50 χρόνια για τουριστική εκμετάλλευση, δίνοντας μάλιστα το «πράσινο φως» για οικοδομικά έργα.
Τι είναι η Σαχάρα
Η Σαχάρα είναι μια παραθαλάσσια έκταση με θίνες (αμμόλοφους) και χαρακτηριστικά εποχικού έλους. Γι αυτό οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν τη Σαχάρα ως αμμοθινικό-υγροτοπικό οικοσύστημα.
Το μισό περίπου της έκτασης αποτελεί ιδιοκτησία της δημοτικής κοινότητας Αγίου Παύλου-N. Ηράκλειας. Το άλλο μισό αποτελεί ιδιοκτησία της δημοτικής κοινότητας Νέας Καλλικράτειας. Τα τοπικά συμβούλια των δύο κοινοτήτων γνωμοδότησαν θετικά για την απόφαση αυτή του δημοτικού συμβουλίου.
Η Σαχάρα καλύπτει πάνω από 400 στρέμματα, ενώ η έκταση της υγροτοπικής-αμμοθινικής επιφάνειας μπορεί να εκτιμηθεί μέχρι και 50% μεγαλύτερη αν ληφθεί υπόψη η εικόνα της πριν τις ανθρώπινες επεμβάσεις των τελευταίων 10-15 χρόνων.
Ο ρόλος του ΤΑΙΠΕΔ
Το ΤΑΙΠΕΔ διεξήγαγε δύο δημοπρασίες μέσω των οποίων πούλησε στον ίδιο πλειοδότη τεμάχια γης πάνω στην αμμουδιά στην περιοχή της Σαχάρας. Το 2013 πούλησε σε επιχειρηματία 44 στρέμματα στην τοποθεσία «Μύτη» Ν. Καλλικράτειας και το 2023 ανακήρυξε τον ίδιο επιχειρηματία πλειοδότη σε δημοπρασία για τεμάχιο γης 27 στρεμμάτων σε απόσταση ενός χιλιομέτρου προς τα ανατολικά. Aυτό το τεμάχιο γης καταλαμβάνει την αμμουδιά από το ρέμα «Κουριόρεμα»-όριο του οικισμού «Χρυσή Αμμουδιά»- ως τη λεωφόρο Αγίου Παύλου. Το ρέμα αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στο τεμάχιο γης του ΤΑΙΠΕΔ και στην κοινοτική γη που απειλείται με δημοπρασία.
Ο δήμος Ν. Προποντίδας μάλιστα κατέθεσε αίτηση ακύρωσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την δημοπρασία του 2023 (27 στρέμματα), ισχυριζόμενος ότι αυτό το τεμαχιο γης είναι παλαιός αιγιαλός και άρα κοινόχρηστος χώρος, ότι τμήμα του τεμαχίου γης (το ρέμα) συμπίπτει με τεμάχιο γης που ανήκει στο δήμο και ότι η εκβολή του ρέματος αποτελεί ευαίσθητο οικοσύστημα που πρέπει να προστατευθεί για να παραδοθεί άθικτο στις επόμενες γενεές:
«[...] το ρέμα αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος που συμβάλλει στην απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί φυσικό αεραγωγό, που μαζί δε με τη χλωρίδα και πανίδα του αποτελεί οικοσύστημα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλει πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος της περιοχής[...]
Ο Δήμαρχος Νέας Προποντίδας εκφράζοντας όλα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, δηλώνει ότι ο Δήμος θα ασκήσει κάθε νόμιμο ένδικο μέσο και θα καταβάλλει κάθε άλλη προσπάθεια σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, ώστε να σταματήσει ο παραπάνω διαγωνισμός και να παραμείνει ο παλαιός αιγιαλός κοινόχρηστος, ελεύθερος από ιδιωτικά δικαιώματα στη διάθεση των δημοτών και των επισκεπτών του Δήμου, καθώς αποτελεί µέγιστο κεφάλαιο φυσικής οµορφιάς, που αποτελεί τοπόσημο στη Νέα Ηράκλεια, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ευαίσθητο οικοσύστηµα, που πρέπει να προστατευτεί από περιβαλλοντικούς κινδύνους, να παραμείνει ελεύθερο από επεµβάσεις δόµησης και ιδιωτική εκμετάλλευση, ώστε να παραδοθεί ως παρακαταθήκη στις επόµενες γενεές.»
Γιατί είναι προβληματική η απόφαση του δήμου
- Μέχρι σήμερα η Σαχάρα χρησιμοποιείται ελεύθερα από όλους τους μόνιμους κατοίκους, τους παραθεριστές και τους επισκέπτες που την επιλέγουν για να κάνουν εκεί το μπάνιο τους. Αν αποκτήσει ένας επιχειρηματίας όλη το παραθαλάσσιο μέτωπο μεταξύ Ηράκλειας και Καλλικράτειας, κινδυνεύει η ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα.
- Η Σαχάρα δεν λέγεται τυχαία «Σαχάρα». Αν και δεν είναι μια πραγματική έρημος, έχει αυτό το όνομα γιατί είναι μια μεγάλη μη καλλιεργήσιμη έκταση, με αμμόλοφους και υγρές κοιλότητες ανάμεσά τους. Οι παράκτιες θίνες (οι αμμόλοφοι) δημιουργούνται από τη δράση του ανέμου και των κυμάτων. Αποτελούν ένα φυσικό φράγμα που προστατεύει τις ακτές από διάβρωση, και την ενδοχώρα από τις πλημμύρες και τους δυνατούς ανέμους. Η αμμόφιλη βλάστησή τους έχει πολλαπλή αξία: τα φυτά σταθεροποιούν τις θίνες με το ριζικό τους σύστημα, ενώ ταυτόχρονα με το υπέργειο τμήμα τους συγκρατούν τις ριπές του ανέμου με αποτέλεσμα την απόθεση άμμου και την αύξηση του ύψους και το πλάτους της θίνας. Επιπλέον, αποτελούν καταφύγιο για προστατευόμενα είδη πανίδας. Η διασφάλιση της παρουσίας υγιών αμμοθινών στην παράκτια ζώνη είναι άρρηκτα συνδεμένη με την καθαυτή ύπαρξη των παραλιών: χωρίς τις αμμοθίνες οι παραλίες νομοτελειακά θα χαθούν εξαιτίας της επιδεινούμενης διάβρωσης.
- Η Σαχάρα βρίσκεται στη Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας του Υδατικού Διαμερίσματος Κεντρικής Μακεδονίας με κωδικό EL10RAK0004 (χαμηλή ζώνη λεκάνης Ρέματος Ν. Ηράκλειας - Ν. Καλλικράτειας). Οι υγροτοπικές εκτάσεις της Σαχάρας αποτελούν φυσική συνέχεια των αμμόλοφων και λειτουργούν ως σφουγγάρι, κατακρατώντας την περίσσεια νερού τον χειμώνα και αποδίδοντας το για τις ανάγκες της βλάστησης το καλοκαίρι. Αυτό σημαίνει ότι εάν συρρικνωθεί, υποβαθμισθεί ή αφανιστεί πλήρως το υγροτοπικό οικοσύστημα, υπάρχει κίνδυνος εκτεταμένων πλημμυρών σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων.
- Την περιβαλλοντική προστασία των αμμοθινικών και υγροτοπικών οικοσυστημάτων, όπως αυτό της Σαχάρας, προβλέπει μια σειρά νόμων: ν. 1650/1986, ν. 3937/2011, ν. 2971/01, ΚΥΑ 47458ΕΞ/15-5-2020, ΚΥΑ 33318/3028/11-12-1998, ΠΔ 148/2009, Σύμβαση Ράμσαρ, Ευρωπαϊκή Οδηγία Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ, Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα της Ελλάδας.
Ο ρόλος του δήμου
Μέχρι σήμερα ο Δήμος εκμίσθωνε κομμάτια της παραλίας σε καντίνες, οι οποίες καταλάμβαναν μεγάλο μέρος της ακτής με ομπρέλες και καθίσματα και προκαλούσαν μεγάλη ηχορύπανση με την εκκωφαντική μουσική τους. Πολλές από τις καντίνες προκαλούσαν σοβαρές καταστροφές στους φυσικούς αμμόλοφους ή τους ισοπέδωναν σε μεγάλη έκταση. Επιχωμάτωναν τους αμμόλοφους για να δημιουργήσουν δρόμους και πάρκινγκ για τους πελάτες τους. Μέχρι και άτυπη πίστα για «γουρούνες» και μηχανές moto cross έχει δημιουργηθεί στη Σαχάρα, προκαλώντας καταστροφές σε αυτό το σπάνιο φυσικό τοπίο.
Ποια είναι τα αιτήματα των κατοίκων
«Ο δήμος πρέπει να βάλει τέλος στην κακοποίηση της Σαχάρας και να μην της δώσει τη χαριστική βολή με την πρόσφατη απόφασή του.
Όπως θα έλεγε και ο ίδιος ο δήμος αν εφάρμοζε τα ίδια μέτρα και τα ίδια σταθμά, Η ΣΑΧΑΡΑ πρέπει να παραμείνει χώρος κοινόχρηστος, ελεύθερος από ιδιωτικά δικαιώματα, στη διάθεση των κατοίκων και των επισκεπτών, καθώς αποτελεί µέγιστο κεφάλαιο φυσικής ομορφιάς της περιοχής μας, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ευαίσθητο οικοσύστηµα, που πρέπει να προστατευτεί από περιβαλλοντικούς κινδύνους, να παραμείνει ελεύθερο από επεµβάσεις δόµησης και ιδιωτική εκμετάλλευση, ώστε να παραδοθεί ως παρακαταθήκη στις επόµενες γενεές.
ΖΗΤΑΜΕ από τον δήμαρχο Ν. Προποντίδας και τους δημοτικούς συμβούλους να πάρουν πίσω την απόφαση και να διασφαλίσουν την ελεύθερη πρόσβαση στη Σαχάρα και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από τις καταστροφές.
ΖΗΤΑΜΕ από το υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας την ενεργοποίηση του νόμου 1650 /1986 (άρθρο 22, παράγραφος 9) που προβλέπει την θεσμοθέτηση οικονομικών κινήτρων για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Παράδειγμα τέτοιων κινήτρων είναι ένα σύστημα ανταποδοτικών οφελών ως κίνητρο σε τοπικές κοινωνίες για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.»
