Εξανεμίζεται η αισιοδοξία στον τραπεζικό κλάδο για γρήγορη έναρξη της επιστροφής στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια κόκκινων δανείων που έχουν γίνει πράσινα, δηλαδή έχουν ρυθμισθεί και εξυπηρετούνται κανονικά, καθώς ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ξεκαθάρισε στις διοικήσεις ότι η διαδικασία αυτή, που θεωρείται άκρως απαραίτητη για να αυξηθούν γρήγορα τα χαρτοφυλάκια δανείων των τραπεζών, θα πρέπει να γίνει με αυστηρό έλεγχο της ποιότητας όλων των δανείων.
Όπως ανέφεραν τραπεζικά στελέχη που απάντησαν σε σχετικές ερωτήσεις αναλυτών σε πρόσφατες τηλεδιασκέψεις για την παρουσίαση των οικονομικών αποτελεσμάτων 2023, το τρέχον έτος δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν συναλλαγές επαναγοράς δανείων που έχουν θεραπευθεί (cured loans), διότι θα πρέπει να γίνει σχολαστικός έλεγχος στα δάνεια που θα επιστρέφουν στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια, ώστε να βεβαιωθεί ότι τηρούνται οι εποπτικοί κανόνες.
Ο SSM είναι θετικός στην επαναγορά δανείων εκ μέρους των τραπεζών, φαίνεται όμως ότι επιμένει σε μια αυστηρή διαδικασία εποπτικής επιβεβαίωσης της ποιότητάς τους. Όπως έχει δηλώσει, το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Ελίζαμπεθ Μακόλ, «σίγουρα, τα δάνεια που έχουν καταστεί εξυπηρετούμενα μπορεί τελικά να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπενθυμισθεί ότι υπάρχουν ορισμένες ελάχιστες προσδοκίες που ορίζονται στον κανονισμό και στην καθοδήγηση της EBA, σχετικά με τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ότι ένα δάνειο θεραπεύεται. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ πρέπει να διασφαλίζει τη συμμόρφωση με αυτές τις εποπτικές προσδοκίες».
Δεδομένου ότι ο αριθμός των δανείων που τιτλοποιήθηκαν, κυρίως με το σχέδιο «Ηρακλής», και έφυγαν από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών τα προηγούμενα χρόνια είναι πολύ μεγάλος, οι τράπεζες είχαν την προσδοκία ότι θα μπορούσε να μπορούσε να συμφωνηθεί με τον SSM μια πιο ευέλικτη διαδικασία ελέγχου της ποιότητας των δανείων, ώστε να επιταχυνθούν οι επαναγορές. Φαίνεται, όμως, ότι ο SSM επιλέγει τις πιο αυστηρές διαδικασίες, που θα πάρουν περισσότερο χρόνο και θα μεταθέσουν το επόμενο έτος τις συναλλαγές.
Σημειώνεται ότι ο βασικός κανόνας της EBA ορίζει ότι θεωρείται «ρυθμισμένο εξυπηρετούμενο» ένα δάνειο που για ένα χρόνο εξυπηρετείται κανονικά, ενώ μετά από μια τριετία πλήρους εξυπηρέτησης το δάνειο το δάνειο... πρασινίζει πλήρως, κάτι που σημαίνει ότι δεν απαιτούνται πρόσθετες προβλέψεις εκ μέρους της τράπεζας.
Οι τράπεζες, σε αυτή τη φάση, έχουν μπροστά τους μια «δεξαμενή» δανείων ύψους 40 δισ. ευρώ που έχουν ήδη ρυθμίσει οι servicers και είναι υποψήφια για επιστροφή στα χαρτοφυλάκιά τους. Οι πρώτες κινήσεις για επαναγορά ρυθμισμένων δανείων θα γίνουν με δάνεια που έχουν κλείσει τον κύκλο της τριετούς κανονικής εξυπηρέτησης, που είναι πολύ λιγότερα. Με βάση τις εποπτικές κατευθύνσεις του SSM, θα πρέπει να εξετασθεί κάθε δάνειο ξεχωριστά για να βεβαιωθεί ότι έχει ολοκληρωθεί τριετία κανονικής εξυπηρέτησης.
Ένα βασικό ζήτημα, πέρα από την εποπτική αντιμετώπιση, αφορά την τιμολόγηση των «θεραπευμένων» δανείων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, μπορεί να βρεθεί σχετικά εύκολα ένα σημείο ισορροπίας ανάμεσα στις απαιτήσεις των funds που πωλούν τα δάνεια και στις τράπεζες που θα τα αγοράσουν, καθώς στην Ελλάδα τα κόκκινα δάνεια τιμολογήθηκαν με πολύ χαμηλές αξίες στις αρχικές τιτλοποιήσεις και υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για κέρδος των funds, χωρίς να γίνει η τιμολόγηση μη ελκυστική για τις τράπεζες.
Η διαδικασία της επαναγοράς δανείων θα επιτρέψει στις τράπεζες να λύσουν ένα από τα βασικά, δομικά προβλήματα των ισολογισμών τους, οι οποίοι έχουν χάσει πολύ μεγάλο μέρος των δανείων μέσω τιτλοποιήσεων, με αποτέλεσμα οι ελληνικές τράπεζες να έχουν ένα τεράστιο -το μεγαλύτερο στην ευρωζώνη- πλεόνασμα καταθέσεων και να στερούνται υγιών δανείων για να αντλούν έσοδα τόκων. Όπως έχει γράψει το Σin, η σχέση Δανείων προς Καταθέσεις στην Ελλάδα διαμορφώθηκε (9μηνο 2023) σε ποσοστό χαμηλότερο του 60% (59,24%), τη στιγμή που ο μέσος όρος της ευρωζώνης είναι 104%. Θεωρητικά, αν οι ελληνικές τράπεζες διαμόρφωναν τον δικό τους δείκτη Δανείων/Καταθέσεων στο 100%, θα έπρεπε να χορηγούσαν επιπλέον δάνεια ύψους 83 δισ. ευρώ!
Όπως έχει γράψει ο Θ. Καλαντώνης, εκτελεστικός πρόεδρος της doValue Greece, η διαδικασία επιστροφής των κόκκινων δανείων στις τράπεζες θα φέρει σημαντικά οφέλη στο τραπεζικό σύστημα: «Φυσικός χώρος τέτοιων reperforming χαρτοφυλακίων είναι κατά κανόνα οι τράπεζες. Αποκτώντας τα μπορούν να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη μεσοπρόθεσμη πρόκληση για τον κλάδο, που είναι η σταθερή ροή εσόδων. Οι ελληνικές τράπεζες είναι πλέον υγιείς και κερδοφόρες, ύστερα μάλιστα από το τέλος της περιόδου των μηδενικών ή αρνητικών επιτοκίων. Ωστόσο, τα εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών είναι σήμερα περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ όταν το 2008 ξεπερνούσαν τα 240 δισ».
Θετικό, σύμφωνα με τον κ. Καλαντώνη, θα είναι το πρόσημο της μεταφοράς των χαρτοφυλακίων και για τους δανειολήπτες: «Ένας οφειλέτης που είχε δει τους δεσμούς του με την τράπεζά του να διαρρηγνύονται στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, μπορεί με την επανένταξη του δανείου του στο υγιές χαρτοφυλάκιο (με τους νέους όρους της αναδιάρθρωσής του) να επιστρέψει στην τραπεζική κανονικότητα. Είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα για να αποκαταστήσει σε εύλογο χρόνο την πρόσβασή του στο τραπεζικό σύστημα και το πλήρες φάσμα των υπηρεσιών του, από την έκδοση μιας πιστωτικής κάρτας μέχρι τη λήψη ενός νέου δανείου, ανάλογα πάντοτε με τις οικονομικές του δυνατότητες όπως αυτές εξελίσσονται μέσα στο σημερινό, καλύτερο οικονομικό περιβάλλον».
