Σοβαρό πολιτικό ζήτημα ασυμβατότητας των ελληνικών μέτρων για την ελάφρυνση των νοικοκυριών από τις «φουσκωμένες» τιμές του ρεύματος θα ανακύψει από την Τετάρτη, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάσει τη λεγόμενη «εργαλειοθήκη» μέτρων, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις μέχρι να ξεπερασθεί η ενεργειακή κρίση.
Όπως δήλωσε χθες ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, ανάμεσα στα μέτρα που θα προτείνει η Κομισιόν θα είναι η οικονομική ενίσχυση των ευάλωτων νοικοκυριών. Τα μέτρα αυτά θα συζητηθούν στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στις 21 και 22 Οκτωβρίου.
Με βάση όσα έχουν «διαρρεύσει» ως τώρα από τις Βρυξέλλες σχετικά με την εργαλειοθήκη, φαίνεται ότι το βασικότερο μέτρο που έχει εφαρμόσει ως τώρα η κυβέρνηση για το ρεύμα, η επιδότηση στους λογαριασμούς, βγαίνει... οφσάιντ με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές που θα δώσει η Επιτροπή.
Ειδικότερα, η Κομισιόν θα ανακοινώσει ότι είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την κοινή αγορά η εφαρμογή στοχευμένων μέτρων στήριξης για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Μάλιστα, η Κομισιόν κρίνει ότι η στήριξη θα πρέπει να παρέχεται με τη μορφή επιδομάτων με εισοδηματικά κριτήρια, καθώς εκτιμάται ότι με αυτό τον τρόπο θα διατηρηθούν τα κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας (αν η επιδότηση παρέχεται μέσω του λογαριασμού, εξασθενούν τα κίνητρα εξοικονόμησης, όπως εκτιμούν στις Βρυξέλλες).
Αυτό το πλαίσιο που αναμένεται να θέσει η Επιτροπή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το βασικό μέτρο που έχει εφαρμόσει ως τώρα η κυβέρνηση, δηλαδή την επιδότηση στους λογαριασμούς, όπου η κυβέρνηση ουσιαστικά πληρώνει τους παρόχους για να τιμολογείται φθηνότερα το ρεύμα.
Το μέτρο αυτό έχει οριζόντιο χαρακτήρα, αφού την επιδότηση λαμβάνουν όλοι οι καταναλωτές χαμηλής και μεσαίας τάξης (δηλαδή και μικρές επιχειρήσεις), χωρίς να υπάρχουν εισοδηματικά «φίλτρα». Σημειώνεται ότι η επιδότηση στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας για το τετράμηνο Σεπτεμβρίου - Δεκεμβρίου αυξήθηκε την περασμένη εβδομάδα από τα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα σε 60 ευρώ ανά μεγαβατώρα για κατανάλωση έως 300 κιλοβατώρες το μήνα.
Ουσιαστικά, η Κομισιόν θα προτείνει να καθιερωθεί ένα προσωρινό επίδομα ρεύματος, στα πρότυπα του επιδόματος θέρμανσης, το οποίο θα παρέχεται με εισοδηματικά κριτήρια, αντί να δίνεται η ίδια επιδότηση σε όλους τους καταναλωτές, όπως συμβαίνει σήμερα.
"Σφυρίζει... οφσάιντ"
Το άλλο μέτρο που έχει ενεργοποιήσει η κυβέρνηση, δηλαδή η πίεση στη ΔΕΗ ώστε να προσφέρει εκπτώσεις στους καταναλωτές, με σκοπό να ασκηθεί πίεση και στους εναλλακτικούς παρόχους για να κινηθούν στην ίδια κατεύθυνση, βρίσκεται... πολλά μέτρα οφσάιντ, με βάση τους κανόνες για την κοινή αγορά.
Δεν πρόκειται λοιπόν να υπάρξει στην εργαλειοθήκη που θα παρουσιάσει η Κομισιόν οποιαδήποτε αναφορά σε τέτοιου είδους μέτρα, τα οποία κινούνται εντελώς εκτός του πλαισίου για τον ανταγωνισμό στην κοινή αγορά.
Λιγότεροι φόροι στα τιμολόγια και πάγωμα λογαριασμών
Άλλα μέτρα που θα περιληφθούν στην εργαλειοθήκη της Κομισιόν προκαλούν... ανατριχίλες στην κυβέρνηση και στους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος. Για παράδειγμα, θα υπάρχει αναφορά στη δυνατότητα:
- Να μειώσουν οι κυβερνήσεις τις διάφορες φορολογικές επιβαρύνσεις στους λογαριασμούς ρεύματος, που φθάνουν να αντιστοιχούν στο 41% του μέσου λογαριασμού στην Ευρώπη (στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερο το ποσοστό)
- Να προχωρούν σε προσωρινή κατάργηση των φορολογικών επιβαρύνσεων, όπως αποφάσισε πρόσφατα η ισπανική κυβέρνηση.
Η ελληνική κυβέρνηση αποκλείει οποιαδήποτε αλλαγή στους φόρους και λοιπές επιβαρύνσεις των λογαριασμών, καθώς αποτελούν βασική πηγή εσόδων του προϋπολογισμού.
Άλλο μέτρο που θα προταθεί είναι η αναστολή πληρωμής λογαριασμών για τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας.
Όμως, η ΔΕΗ και οι εναλλακτικοί πάροχοι αντιστέκονται με μεγάλη ένταση σε οποιαδήποτε σκέψη για γενικευμένες αναβολές στις πληρωμές λογαριασμών, θεωρώντας ότι σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με σοβαρά προβλήματα στην κουλτούρα πληρωμών και ιστορικό μεγάλων καθυστερήσεων στις πληρωμές κατά την περίοδο της μεγάλης κρίσης, δεν θα πρέπει να συζητηθεί καν ένα τέτοιο μέτρο.
Πίεση στην κυβέρνηση
Η νέα εργαλειοθήκη της Κομισιόν, στο βαθμό που θα εγκριθεί και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα δημιουργήσει ισχυρή πολιτική πίεση στην κυβέρνηση για αλλαγή του μείγματος μέτρων στήριξης, κυρίως σε ό,τι αφορά την κατάργηση της οριζόντιας επιδότησης για όλα τα νοικοκυριά.
Εάν η ενεργειακή κρίση συνεχισθεί όλο τον χειμώνα, όπως προβλέπουν πολλοί αναλυτές, θα είναι δύσκολο για την κυβέρνηση να εφαρμόζει μια πολιτική που ξεφεύγει εντελώς από την ερμηνεία των κανόνων της κοινής αγοράς, την οποία κάνει η Κομισιόν και έχει την αρμοδιότητα να επιβάλλει στα κράτη μέλη ακόμη και με παραπομπή υποθέσεων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
