Καταρρέει η τουρκική λίρα

Κλονίζεται το οικονομικό θαύμα της εποχής Ερντογάν από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας, που σημείωσε χθες πτώση 2% έναντι του δολαρίου, διευρύνοντας στο 17% τις απώλειες που καταγράφει από την αρχή του χρόνου.

Η Τουρκία φαίνεται να μπαίνει σε σοβαρή συναλλαγματική κρίση, καθώς οι κερδοσκόποι «βομβαρδίζουν» τη λίρα, γνωρίζοντας ότι η κεντρική τράπεζα έχει περιορισμένα περιθώρια να αμυνθεί.

Την περασμένη εβδομάδα, με μια κίνηση-έκπληξη, η κεντρική τράπεζα αύξησε το βασικό επιτόκιο repo 7 ημερών από το 7,50% στο 8,00%, σε μια προσπάθεια να σταματήσει τις εκροές κεφαλαίων.

Όμως, η απάντηση της αγοράς δεν ήταν η αναμενόμενη, αφού οι εκροές συνεχίσθηκαν με μεγαλύτερη ένταση, με αποτέλεσμα η ισοτιμία με το δολάριο να ξεπεράσει το σημαντικό όριο του 3,50.

Οι κερδοσκόποι που ασκούν πιέσεις στη λίρα δοκιμάζουν τις αντοχές της κεντρικής τράπεζας, η οποία μπορεί να σταματήσει τις εκροές μόνο με μια μεγάλη αύξηση των επιτοκίων, στην οποία όμως αντιτάσσεται η κυβέρνηση, καθώς φοβάται «στραγγαλισμό» της ήδη εξασθενημένης οικονομικής δραστηριότητας.

Η Τουρκία αντιμετωπίζεται σήμερα ως η πλέον επικίνδυνη αναδυόμενη οικονομία διεθνώς, δεδομένου ότι αντιμετωπίζει μεγάλα εσωτερικά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, ενώ έχει επικίνδυνα ανοικτά μέτωπα στο διεθνές πεδίο, από τον πόλεμο της Συρίας ως τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η ψήφος δυσπιστίας από διεθνείς επενδυτές και κερδοσκόπους θεωρείται από τους αναλυτές ως μια εξαιρετικά ανησυχητική εξέλιξη, καθώς η Τουρκία έχει απόλυτη ανάγκη τις εισροές ξένων κεφαλαίων για να καλύπτει το μόνιμα ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών της, το οποίο αναμένεται να δεχθεί πρόσθετη πίεση μετά τη συμφωνία ΟΠΕΚ-Ρωσίας, που θα αυξήσει τα κόστη εισαγωγής πετρελαίου.

Το έλλειμμα του τουρκικού ισοζυγίου πληρωμών πλησιάζει ήδη στο κρίσιμο όριο του 5%, δηλαδή σε επίπεδο που ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι οι περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες είναι αδύνατο να αντέξουν χωρίς σημαντικές εισροές ξένων κεφαλαίων και συνήθως υποχρεώνονται να προσφεύγουν στο ΔΝΤ, όπως είχε συμβεί και στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, με την οικονομική κρίση που διέλυσε το παλαιό πολιτικό σύστημα της Τουρκίας και έφερε στην εξουσία τον Ερντογάν.

Η συναλλαγματική αστάθεια είναι μόνιμο πρόβλημα δεκαετιών στην Τουρκία και τα επιτόκια κατά παράδοση διατηρούνται υψηλά, για να προσελκύονται διεθνή κεφάλαια. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μέσο επιτόκιο της λίρας την περίοδο 1990-2016 ήταν 59,5%, σύμφωνα με στοιχεία του tradingeconomics.com, ενώ στην κρίση του Μαρτίου 1994 είχε φθάσει και το 500%.

Στην περίοδο διακυβέρνησης από τον Ερντογάν, όπου σημειώθηκε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και εισέρρευσαν σημαντικού ύψους κεφάλαια στη χώρα, τα επιτόκια μειώθηκαν σημαντικά, φθάνοντας στο χαμηλό ρεκόρ του 4,50% τον Μάιο του 2013. Το οικονομικό θαύμα ήταν η κινητήριος πολιτική δύναμη του Ερντογάν, καθώς ενίσχυσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την επιρροή του στα φτωχότερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα.

Στην παρούσα φάση, όμως, και μάλιστα την ώρα που έχουν επιδεινωθεί έντονα οι σχέσεις της Άγκυρας με ΗΠΑ και Ευρώπη, η μαζική έξοδος δυτικών κεφαλαίων από την Τουρκία απειλεί να διαλύσει το οικονομικό θαύμα και να αυξήσει επικίνδυνα τις πολιτικές πιέσεις στο καθεστώς του Τούρκου προέδρου.