Η Κομισιόν απέρριψε το σχέδιο του Προϋπολογισμού της Ιταλίας για το 2019. Η Ρώμη έχει πλέον προθεσμία τριών εβδομάδων να συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις των Βρυξελλών, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα κινηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες για επιβολή κυρώσεων.
* Του Γιώργου Καπόπουλου
Και οι δύο πλευρές, η Κομισιόν και η κυβέρνηση Κόντε,φαίνονται αμετακίνητες στις θέσεις τους με ζητούμενο, κατά προτεραιότητα, τη διαμόρφωση της στάσης των αγορών και των οίκων αξιολόγησης απέναντι στην Ιταλία.
Η Κομισιόν βρίσκεται μπροστά σε ένα αποφασιστικό για το μέλλον και το ρόλο της στην Ευρωζώνη σταυροδρόμι, αλλά και στη σκιά ενός προηγούμενου που είχε δημιουργήσει η στάση της σε ανάλογη περίπτωση πριν από 15 χρόνια.
Η Γερμανία αλλά και το μπλοκ του Βορρά, με επικεφαλής την Ολλανδία, προωθούν σταθερά την υπαγωγή της εποπτείας της εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας, που σήμερα ανήκει στην Κομισιόν, στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και μάλιστα ως προαπαιτούμενο για την αναβάθμισή του σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
Η πατρότητα της πρότασης ανήκει στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σύμφωνα με τον οποίο η Κομισιόν έχει υπάρξει χαλαρή στην αντιμετώπιση της παραβίασης της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ευρωζώνη, καθώς αποφασίζει με πολιτικούς, κατά κύριο λόγο, συμψηφισμούς και συμβιβασμούς, ενώ ο ESM όταν διαπιστώνει αποκλίσεις, θα επιβάλλει κυρώσεις με αυτοματισμό αλγορίθμων.
Όμως δεν είναι μόνο ο φόβος για αμφισβήτηση του ρόλου της, που οδήγησε την Κομισιόν στην απόρριψη του προϋπολογισμού της ιταλικής κυβέρνησης, καθώς υπάρχει το προηγούμενο της περιόδου 2003-5 όταν οι Βρυξέλλες έπρεπε να αντιμετωπίσουν την δημοσιονομική παραβατικότητα της Γερμανίας και της Γαλλίας.
«Η κυβέρνησή μας σχεδιάζει προσωρινή παραβίαση του πλαφόν του δημοσιονομικού ελλείμματος, ως αναπόφευκτη συνέπεια των δομικών μεταρρυθμίσεων που προωθεί, ώστε να επιστρέψει η ανάπτυξη, η οποία θα οδηγήσει στην συρρίκνωση των ελλειμμάτων».Δεν πρόκειται για δηλώσεις των τελευταίων ημερών από τον Κόντε ή τον Σαλβίνι, αλλά -όπως υπενθυμίζει χαιρέκακα η βρετανική DailyTelegraph- για δηλώσεις πριν από 15 χρόνια, το 2003, του τότε υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Άιχελ.
Τότε, πριν καν αυστηροποιηθούν οι διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας, η Κομισιόν προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά του Ecofin που, κατά πλειοψηφία το 2003, επέτρεψε στο Βερολίνο και στο Παρίσι να παραβιάσουν το πλαφόν των ελλειμμάτων του Συμφώνου Σταθερότητας. Η απόφαση του Δικαστηρίου δικαίωσε την Κομισιόν.
Με άλλα λόγια, η Κομισιόν προασπίζει ταυτόχρονα και τον αμφισβητούμενο ρόλο της, αλλά και την χωρίς εξαιρέσεις επιβολή των κανόνων.
Τρίτη σε μέγεθος οικονομία στην Ευρωζώνη η Ιταλία, σήμερα, έχει παρόμοια επιχειρηματολογία με αυτήν της Γερμανίας και της Γαλλίας στην περίοδο 2003-5. Το μέγεθος της ιταλικής οικονομίας τη διαφοροποιεί εξ ορισμού από τις περιπτώσεις της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, που αποστειρώθηκαν από την υπόλοιπη Ευρωζώνη και δεν υπήρξε εν τέλει ντόμινο ανεξέλεγκτης αποσταθεροποίησης.
Έτσι η κυβέρνηση Λέγκας-Πέντε Αστέρων, που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να ηγείται μιας ευρύτερης αμφισβήτησης της μόνιμης δημοσιονομικής λιτότητας, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ότι διεκδικεί ως τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης την ειδική μεταχείριση την οποία επέβαλαν στο παρελθόν το Βερολίνο και το Παρίσι.
Άλλωστε, όλες οι κυβερνήσεις στην Ιταλία, από την αποπομπή του Μπερλουσκόνι και μετά, στα τέλη του 2011, τουλάχιστον σε ρητορικό επίπεδο διεκδίκησαν σταθερά απέναντι στις Βρυξέλλες δημοσιονομικό περιθώριο ελιγμών, ώστε η μελλοντική προσδοκώμενη ανάπτυξη να μειώσει τα ελλείμματα.
Σήμερα, με ούριο άνεμο στα πανιά της, η Λέγκα, την οποία οι δημοσκοπήσεις έχουν καταστήσει μείζονα κυβερνητικό εταίρο, αλλά και το κίνημα των Πέντε Αστέρων έχουν δηλώσει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα 2,4% του σχεδίου προϋπολογισμού είναι αδιαπραγμάτευτο.
Αυτό που δεν επισημαίνεται είναι ότι η Ιταλία βρίσκεται κάτω από το πλαφόν δημοσιονομικών ελλειμμάτων που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά έχει δεσμευθεί για μικρότερα ποσοστά λόγω του μεγάλου ύψους του χρέους της.
Ρώμη και Βρυξέλλες υπό το άγρυπνο βλέμμα του Βερολίνου έχουν αρχίσει μια σκληρή παρτίδα πόκερ, με τη Λέγκα του Σαλβίνι να επενδύει στην αύξηση της δημοσκοπικής της ισχύος εν όψει των ευρωεκλογών της άνοιξης του 2019. Αθροιστικά, τα παραπάνω δεδομένα, παρά την εκατέρωθεν απορριπτική και αδιαπραγμάτευτη ρητορική, αφήνουν περιθώριο εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης. Καμία πλευρά δεν έχει λόγο να διακινδυνεύσει ένα συνολικό ντόμινο αποσταθεροποίησης σε ΕΕ και Ευρωζώνη με επίκεντρο την Ιταλία.
Η πρόκληση της διαχείρισης της ιταλικής ανταρσίας δεν είναι θεσμική, αλλά πολιτική, με ζητούμενο κατά κύριο λόγο το εάν η κλυδωνιζόμενη κυβέρνηση της Μέρκελ στην Γερμανία μπορεί να προωθήσει και να επιβάλει αποκλιμάκωση της έντασης και των αντιπαραθέσεων στην Ευρωζώνη μέχρι τις εκλογές της προσεχούς άνοιξης.
Το διακύβευμα, πέρα από την πίεση των αγορών είναι ένα ντόμινο πολιτικής αποσταθεροποίησης με πρώτη κερδισμένη την Λε Πεν που συνεχώς θυμίζει την ταύτιση του Εθνικού Συναγερμού, του οποίου ηγείται, με τη Λέγκα του Σαλβίνι. Μέχρι η στιγμής η στάση της Κομισιόν και της κυβέρνησης Κόντε είχαν προεξοφληθεί ως αναμενόμενα βήματα μιας προσχεδιασμένης ή για την ακρίβεια χορογραφημένης κρίσης.
Από εδώ και πέρα αρχίζει η αχαρτογράφητη περιοχή αναζήτησης ενός αναγκαίου και για τις δύο πλευρές συμβιβασμού, στην σκιά μιας συγκρουσιακής ρητορικής.
* Αναδημοσίευση από το 14o Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ