Εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία η κατάσταση ασφαλείας στη Βαλτική είναι ολοένα και πιο τεταμένη. Οι βόρειες χώρες που βρίσκονται ακριβώς δίπλα στη Ρωσία έχουν ήδη λάβει μέτρα για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεών τους, έχουν αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες και όσον αφορά τη Φινλανδία και τη Σουηδία, έχουν επιπλέον ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Σε συνθήκες πολέμου ωστόσο οι στρατιωτικές δυνατότητες μίας χώρας δεν είναι το μοναδικό καθοριστικό στοιχείο – αντιθέτως, τόσο η πολιτική άμυνα όσο και η ετοιμότητα του πληθυσμού είναι εξίσου σημαντικές.
Η Φινλανδία, η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν όλες επικαιροποιήσει τις οδηγίες προς τους πολίτες τους για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως το ενδεχόμενο ακραίων καιρικών συνθηκών, πανδημίας ή ένοπλης σύγκρουσης. Η Νορβηγία και η Σουηδία έχουν μάλιστα στείλει και σχετικά φυλλάδια σε όλα τα νοικοκυριά.
Εν αντιθέσει με τις οδηγίες της Φινλανδίας και της Νορβηγίας, η Σουηδία δίνει έμφαση ιδίως στο ενδεχόμενο πολέμου, αναφέροντας πως οι σχετικές οδηγίες αφορούν «περιπτώσεις κρίσης ή πολέμου». Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις εξωτερικές απειλές, «πρέπει να είμαστε ενωμένοι», επισημαίνεται στην εισαγωγή του φυλλαδίου. «Εάν η Σουηδία δεχτεί επίθεση, όλοι θα πρέπει να συμβάλλουν ώστε να υπερασπιστούμε την ανεξαρτησία της Σουηδίας και τη δημοκρατίας μας».
Ο Μίκαελ Φρίζελ, γενικός διευθυντής της Σουηδικής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας, εξήγησε σε δελτίο Τύπου πως η εθνική κατάσταση ασφαλείας στη χώρα έχει αλλάξει δραματικά και πως όλοι πρέπει να γίνουν πιο ανθεκτικοί στην αντιμετώπιση διαφόρων κρίσεων, όπως και σε περίπτωση πολέμου.
Αξίζει δε να σημειωθεί πως στη Φινλανδία και τη Νορβηγία η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική εδώ και χρόνια. Η Σουηδία επανέφερε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία το 2017.
Τίποτα το καινούριο για τη Σκανδιναβία
Η προετοιμασία για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης δεν είναι κάτι το καινούριο για τις βόρειες αυτές χώρες. Τέτοιες οδηγίες υπάρχουν από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ψυχρού Πολέμου και οι πρόσφατες αλλαγές αφορούν απλώς την επικαιροποίησή τους στα σύγχρονα δεδομένα.
Ο Γιούσι Κορχόνεν, επικεφαλής για την πολιτική ετοιμότητα στη Φινλανδία, δήλωσε στην DW πως αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία άμεση στρατιωτική απειλή για τη Φινλανδία ή τις σκανδιναβικές χώρες, η παγκόσμια κατάσταση ασφαλείας καθίσταται ολοένα και πιο ασταθής και απρόβλεπτη. Εξ ου και είναι σημαντικό να επικαιροποιούνται οι σχετικές οδηγίες προς τους πολίτες.
«Η ετοιμότητα του πληθυσμού είναι αποτέλεσμα μίας χρονοβόρας διαδικασίας. Δεν αποτελεί απλώς ένα εγχείρημα, αλλά είναι μία διαδικασία κατά την οποία πρέπει η χώρα να είναι έτοιμη σε διαφορετικά επίπεδα για την αντιμετώπιση διαφορετικών καταστάσεων», εξηγεί ο Κορχόνεν.
Μέχρι στιγμής περίπου 400.000 άνθρωποι έχουν κατεβάσει τον ψηφιακό φινλανδικό οδηγό. Σύμφωνα με τον Κορχόνεν το 60% των Φινλανδών είναι ήδη κατάλληλα προετοιμασμένο, έχοντας ήδη συγκεντρώσει τις ελάχιστες προβλεπόμενες προμήθειες σε περίπτωση ανάγκης – όπως για παράδειγμα προμήθειες σε τρόφιμα και νερό για τουλάχιστον τρεις ημέρες. «Ο στόχος είναι να προετοιμαστεί καταλλήλως και το υπόλοιπο 40% του πληθυσμού», προσθέτει ο Κορχόνεν.
Σύμφωνα με τον ειδικό οι λιγότερο προετοιμασμένοι απ’ όλους είναι οι νεαροί ενήλικες ενώ οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών φαίνεται να είναι οι καλύτερα προετοιμασμένοι.
Πώς είναι η κατάσταση στη Σουηδία;
Ο Ντέιβιντ Φερμ, φοιτητής στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, δηλώνει στην DW πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν σκέφτονται τόσο το ενδεχόμενο πολέμου και πως η γενικότερη ατμόσφαιρα είναι αρκετά χαλαρή.
«Όταν βέβαια πάρουν όλοι τα σχετικά φυλλάδια, κάτι που δεν νομίζω πως έχει συμβεί ακόμη, τότε θεωρώ πως θα υπάρξει μεγαλύτερη ανησυχία», προσθέτει ο φοιτητής. «Εν τέλει όμως πιστεύω πως οι άνθρωποι θα ηρεμήσουν και πάλι. Δεν νομίζω πως θα επικρατήσει ποτέ πανικός».
Ο Λούντβιχ Κάρλμπεργκ, ο οποίος εργάζεται σε μία start-up επιχείρηση στη Στοκχόλμη, θεωρεί επίσης πως η ιδέα του πολέμου είναι κάτι το αρκετά μακρινό για τους περισσότερους Σουηδούς και δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. «Οι άνθρωποι δεν κάνουν τη σύνδεση με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και το πώς αυτός θα επηρεάσει και θα απειλήσει τον τρόπο που ζούμε. Αυτοί που το αντιλαμβάνονται περισσότερο είναι εκείνοι που δουλεύουν σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως για παράδειγμα στην κυβερνοασφάλεια», λέει ο Κάρλμπεργκ.
Για τον Κάρλμπεργκ είναι σημαντικό «να έχουμε τις οδηγίες γιατί το ζήτημα είναι πιο ανησυχητικό από ποτέ». Ο ίδιος πιστεύει πως γενικώς οι Σουηδοί φοβούνται μεν τη Ρωσία και τον πόλεμο στην Ευρώπη, αλλά είναι αφελώς αισιόδοξοι για το πόσο καλά θα ανταποκρινόταν η χώρα σε περίπτωση πολέμου.
Οι Φινλανδοί ανησυχούν περισσότερο
Στη Λαπενράντα, μία φινλανδική πόλη δίπλα στα σύνορα με τη Ρωσία, η ανησυχία είναι πιο έντονη. Η δασκάλα Μαρίκα Κεσέλι είχε φοβηθεί περισσότερο όταν είχε ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και παρ’ ότι δεν είναι ακόμη απολύτως προετοιμασμένη για μία κατάσταση ανάγκης, θεωρεί πως πρέπει να είναι έτοιμη για το χειρότερο σενάριο.
«Στο σχολείο δεν μιλάμε σχεδόν ποτέ για την πιθανότητα πολέμου – ένα τέτοιο σενάριο είναι πολύ τρομακτικό», εξηγεί η Κεσέλι. «Όταν όμως είμαι με την παρέα μου, κάποιες φορές θα το συζητήσουμε. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα φτάσουμε και στο σημείο να μετακομίσουμε μακριά από τα σύνορα. Ούτως ή άλλως το να βρει κανείς μία νέα δουλειά είναι αρκετά δύσκολο. Γι’ αυτό και ελπίζουμε μόνο πως κάποια μέρα ο κόσμος θα γίνει ένα πιο ειρηνικό μέρος».
