Το 1996 οι μαθητές της 10ης τάξης στις ΗΠΑ έβγαιναν με φίλους κατά μέσο όρο 2,5 φορές την εβδομάδα, σύμφωνα με το μακροχρόνιο έργο "Παρακολούθηση του Μέλλοντος" του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Μέχρι το 2020 - πριν ακόμα η πανδημία ανατρέψει την καθημερινότητα- το ποσοστό είχε πέσει σε 1,5 φορές την εβδομάδα. Η μείωση ήταν πραγματικά υπερβολική το 2012, όταν για πρώτη φορά η πλειοψηφία των εφήβων κατείχαν smartphones και περισσότερο από το 70% χρησιμοποιούσε καθημερινά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Καθώς η εφηβική φιλία έχει αλλάξει σημαντικά την τελευταία δεκαετία, η εφηβική κατάθλιψη έχει σχεδόν διπλασιαστεί.
Η εφηβική φιλία μοιάζει πολύ διαφορετική από ό,τι πριν από μόλις 20 χρόνια και μπορεί ήδη να βλέπουμε τις αρνητικές επιπτώσεις. Όπως λέει η καθηγήτρια ψυχολογίας Ζαν Τουένγκι στο κρατικό πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο στο πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο της, "Γενιές: Οι πραγματικές διαφορές μεταξύ Gen Z, Millennials, Gen X, Boomers και Silents", οι έφηβοι αφιερώνουν πολύ λιγότερο χρόνο στην προσωπική τους συναναστροφή από ό,τι στο αρχές της δεκαετίας του 2000.
«Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 2000 και επιταχύνοντας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, οι έφηβοι άρχισαν να περνούν όλο και λιγότερο χρόνο ο ένας με τον άλλον αυτοπροσώπως – είτε κάνοντας απλά παρέα, πηγαίνοντας στα εμπορικά κέντρα, οδηγώντας τριγύρω ή πηγαίνοντας σε πάρτι», γράφει η καθηγήτρια.
Μάλλον μπορείτε να μαντέψετε γιατί. Για τον Gen Z, που γεννήθηκε μεταξύ 1995 και 2012, οι εφαρμογές κοινωνικών μέσων αντικατέστησαν σε μεγάλο βαθμό την προσωπική επικοινωνία. Η φιλία έχει μετακινηθεί στο διαδίκτυο.
Όλο και πιο διαδικτυακή η κοινωνική ζωή
Η ταχεία κοινωνική αναταραχή που αποκαλύπτεται στα στοιχεία είναι εντυπωσιακή. Ξεκινώντας το 2012, όταν για πρώτη φορά η πλειονότητα των εφήβων κατείχε smartphones και περισσότερο από το 70% χρησιμοποιούσε καθημερινά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι έφηβοι άρχισαν να βλέπουν ο ένας τον άλλον προσωπικά όλο και λιγότερο εκτός σχολείου.
«Οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες το 2019 αφιέρωσαν 25 λεπτά λιγότερα την ημέρα για να συναναστραφούν προσωπικά με άλλους από εκείνους του 2012», γράφει η Τουένγκι. «Αυτό μεταφράζεται σε τρεις ώρες την εβδομάδα, 13 ώρες το μήνα και 152 ώρες το χρόνο λιγότερη παρέα με άλλους».
Οι ψηφιακές φιλίες, που αντικαθιστούν τις προσωπικές φιλίες, αναμφισβήτητα δεν είναι τόσο ικανοποιητικές: Οι συνομιλίες με κείμενο και οι συνομιλίες μέσω βίντεο είναι γενικά λιγότερο πλούσιες όσον αφορά το εύρος, το πλαίσιο, τον φωνητικό τόνο και σημαντικές ενδείξεις για τη γλώσσα του σώματος. Επιπλέον, η μόνιμα ενεργή φύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των smartphone σημαίνει ότι το ποσοστό των εφήβων που κοιμούνται λιγότερο από επτά ώρες τις περισσότερες νύχτες έχει αυξηθεί από 34% το 2012 σε 49% το 2020.
Αυτές οι δύο τάσεις δημιουργούν ένα καταστροφικό κοκτέιλ.
«Οι άνθρωποι που δεν κοιμούνται αρκετά και που περνούν λιγότερο χρόνο με άλλους πρόσωπο με πρόσωπο, είναι πιο πιθανό να πάθουν κατάθλιψη και αυτό είναι που έχει συμβεί μαζικά σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες», λέει η καθηγήτρια.
Μια μοναδική και ανησυχητική αλλαγή
Όπως δείχνουν τα στοιχεία από το "Παρακολούθηση του Μέλλοντος", το ποσοστό των μαθητών της 12ης τάξης στις ΗΠΑ με έντονα συμπτώματα κατάθλιψης παρέμεινε αρκετά σταθερό μεταξύ 1989 και 2012, μεταξύ περίπου 10% και 15%. Από τότε, αυτό το ποσοστό έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Μια έκθεση του CDC που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, έδειξε ότι τα έφηβα κορίτσια αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, με το ποσοστό να αναφέρει ότι σκέφτηκαν σοβαρά να αυτοκτονήσουν σχεδόν κατά 60% σε σχέση με πριν από μια δεκαετία.
Είναι ενοχλητικά συνηθισμένο για τους ενήλικες να ανησυχούν και να παραπονιούνται για «τα παιδιά αυτές τις μέρες». Ωστόσο, αυτή η δραματική αλλαγή στη φύση της φιλίας των εφήβων φαίνεται να είναι ένα εντελώς διαφορετικό "τέρας", με γνήσια αρνητικά αποτελέσματα, σε σύγκριση με τα φανταστικά προβλήματα που έθεταν η ροκ μουσική, τα βιντεοπαιχνίδια και όλες οι άλλες τάσεις για τις οποίες οι ενήλικες κραύγαζαν τις τελευταίες δεκαετίες.
Κανένα από αυτά δεν άλλαξε ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι κοινωνικοποιούνται. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το έχουν κάνει. Και το πείραμα είχε ήδη αναμφισβήτητα αρνητικά αποτελέσματα.