Κύμα αισχροκέρδειας με μεγάλες ανατιμήσεις στη λιανική αγορά του ρεύματος φοβάται η κυβέρνηση ότι θα συνοδεύσει το νέο μοντέλο για την αυξημένη επιδότηση των καταναλωτών από τον Ιούλιο, με κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής. Η κυβέρνηση δεν προχωρά σε επιβολή πλαφόν στη λιανική, αλλά προσπαθεί να υψώσει «αναχώματα», κινητοποιώντας τους ίδιους τους καταναλωτές, αλλά και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Από τον Ιούλιο, η κυβέρνηση θα καθιερώσει το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ρεύματος, με την επιβολή πλαφόν στους παραγωγούς, ώστε τα υπερέσοδά τους να αφαιρούνται στην πηγή και να μεταφέρονται ως επιδότηση στους καταναλωτές. Το πλαφόν θα προσδιορίζεται με βάση το κόστος παραγωγής για κάθε τεχνολογία (εργοστάσια φυσικού αερίου, λιγνιτικά, ΑΠΕ, υδροηλεκτρικό) και ένα εύλογο περιθώριο κέρδους.
Στο στάδιο της λιανικής πώλησης του ρεύματος, η κυβέρνηση «παγώνει» για ένα χρόνο τη ρήτρα αναπροσαρμογής, με τροπολογία που κατατέθηκε την Παρασκευή στη Βουλή. Ωστόσο, οι πάροχοι θα έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε αυξήσεις στα τιμολόγιά τους, αναπροσαρμόζοντας πάγιες χρεώσεις και τιμές κιλοβατώρας.
Αυτή η δυνατότητα που θα διατηρήσουν οι πάροχοι γεννά ανησυχίες για ένα κύμα ανατιμήσεων, ώστε να βγάλουν κάποια από τα «σπασμένα» από τη δραστηριότητα της λιανικής, που είναι βαθιά ζημιογόνα, όπως έδειξαν και τα στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η ΡΑΕ.
Η κυβέρνηση δεν θέλει να παρέμβει στη διαμόρφωση των τιμολογίων στη λιανική, ωστόσο προσπαθεί με δύο τρόπους να συγκρατήσει τις ανατιμήσεις, όπως προκύπτει από την τροπολογία που κατατέθηκε στη Βουλή για το «πάγωμα» της ρήτρας αναπροσαρμογής:
- Πρώτη γραμμή άμυνας θα είναι οι ίδιοι οι καταναλωτές, οι οποίοι θα πρέπει να μπουν σε μια αρκετά σημαντική ταλαιπωρία. Μέχρι τις 10 Ιουλίου, οι πάροχοι θα είναι υποχρεωμένοι, βάσει της τροπολογίας, να αναρτήσουν στις ιστοσελίδες τους τις νέες χρεώσεις για τα κυμαινόμενα τιμολόγια, για τα οποία καταργείται η ρήτρα αναπροσαρμογής. Αν οι καταναλωτές διαπιστώνουν αυξήσεις, θα έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν πάροχο ή κατηγορία τιμολογίου χωρίς να επιβαρύνονται με πέναλτι. Με τον τρόπο αυτό, θεωρητικά τουλάχιστον, οι διαθέσεις των παρόχων για ανατιμήσεις θα περιορισθούν υπό τον φόβο της απώλειας πελατών υπέρ του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, έχει ζητηθεί από τη ΔΕΗ να κάνει τις μικρότερες δυνατές ανατιμήσεις, ώστε η παρουσία της στην αγορά και η απειλή προσέλκυσης δυσαρεστημένων πελατών να λειτουργεί σαν «φόβητρο» για τις μικρότερες εταιρείες.
- Δεύτερη γραμμή άμυνας, σε επίπεδο καταστολής, θα είναι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, που θα ελέγξει τη συμπεριφορά των παρόχων και θα επιβάλει κυρώσεις σε περίπτωση που διαπιστωθεί αισχροκέρδεια. Όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση της τροπολογίας, «προβλέπεται ο έλεγχος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για τυχόν φαινόμενα αισχροκέρδειας από τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, εφαρμόζοντας τις διαδικασίες και τις κυρώσεις του άρθρου 36 του ν. 4001/2011».
Ζούγκλα η αγορά...
Πάντως, αν και όλα αυτά στη θεωρία φαίνονται αρκούντως προστατευτικά για τους καταναλωτές, μένει να φανεί πώς θα εφαρμοσθούν στην πράξη, με βασικό ερώτημα το αν μια κρίσιμη μάζα καταναλωτών θα ελέγξουν τις νέες χρεώσεις και θα αντιδράσουν σωστά σε περίπτωση υπερβολικών αυξήσεων, ή αν θα περάσουν οι ανατιμήσεις «κάτω από τη μύτη» των καταναλωτών, οι οποίοι έχει αποδειχθεί ότι δυσκολεύονται πολύ να παρακολουθήσουν την τιμολογιακή πολιτική των εταιρειών.
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή, Λ. Ζαγορίτης, παρουσιάζοντας πριν λίγες ημέρες την ετήσια έκθεσή του στη Βουλή, περιέγραψε την αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος περίπου σαν... ζούγκλα. Όπως τόνισε, από τις 7.161 αναφορές που έχουν υποβληθεί μέχρι 21/06/2022, πάνω από το 1/3 αφορούν την Ενέργεια. Το πρώτο εξάμηνο του 2021, η Αρχή είχε δεχθεί 713 αναφορές από τον κλάδο της Ενέργειας, ενώ κατά το ίδιο διάστημα το 2022 δέχθηκε 2.585 αναφορές. Ο λόγος της αύξησης είναι δυστυχώς η εφαρμογή αθέμιτων πρακτικών από πολλές εταιρείες ενέργειας, που έχουν ως αποτέλεσμα υπέρογκες αυξήσεις στις χρεώσεις κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, όπως τόνισε ο κ. Ζαγορίτης.
Επίσης, ανέφερε ότι η Αρχή έχει διαπιστώσει ότι πολλοί εκ των προμηθευτών δεν εφαρμόζουν τις διατάξεις του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας, αλλά και της υπ' αριθ. 409/2020 απόφασης της ΡΑΕ σχετικά με τους μηχανισμούς αναπροσαρμογής τιμήματος, ένα θέμα που έχει κινητοποιήσει και τη ΡΑΕ, η οποία διενεργεί ακροάσεις αυτή την περίοδο για να επιβάλει πρόστιμα σε παρόχους.
Ενδεικτικά, όπως είπε ο Συνήγορος του Καταναλωτή: α) Δεν αναφέρουν με σαφήνεια και διαφάνεια την ύπαρξη ρήτρας αναπροσαρμογής στη σύμβαση προμήθειας, β) δεν τηρούν την προθεσμία ενημέρωσης των 60 ημερών για την τροποποίηση του τιμολογίου προμήθειας, γ) δεν καθορίζουν στις συμβάσεις ένα και μόνον σαφώς ορισμένο μέγεθος, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, για την ενεργοποίηση των ρητρών αναπροσαρμογής, αλλά χρησιμοποιούν το άθροισμα περισσότερων μεγεθών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στον καταναλωτή που δεν μπορεί να αντιληφθεί το εύρος διακύμανσης, δ) ενεργοποιούν τον μηχανισμό αναπροσαρμογής σε κάθε περίπτωση ανεξάρτητα από το εύρος διακύμανσης του μεγέθους αναφοράς, ε) δεν προβλέπουν προστασία του καταναλωτή από τη διακύμανση των τιμών, μεταφέροντας όλο τον κίνδυνο της αύξησης του κόστους προμήθειας στον καταναλωτή, στ) επιβάλλουν ρήτρα πρόωρης αποχώρησης σε συμβάσεις με κυμαινόμενο τιμολόγιο, ενώ η ρήτρα αυτή νόμιμα μπορεί να επιβληθεί μόνο σε συμβάσεις σταθερού τιμολογίου.
Ο κ. Ζαγορίτης αναφέρθηκε στο πλήθος των Συστάσεων που έχει εκδώσει η Αρχή προς τους προμηθευτές ενέργειας, οι οποίες έχουν κοινοποιηθεί τόσο στα συναρμόδια υπουργεία όσο και στην εποπτεύουσα τον χώρο Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και τόνισε την ανάγκη εποπτείας και ελέγχου της αγοράς ενέργειας ώστε να αντιμετωπιστούν φαινόμενα υπερχρέωσης και παραβιάσεων των σχετικών διατάξεων του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας και της 409/2020 απόφασης της ΡΑΕ. Τόνισε ακόμη ότι θα πρέπει να επιβάλλονται κυρώσεις στους παρόχους που έχουν παραβατική συμπεριφορά.
