Είναι ευρέως γνωστό ότι η τακτική άσκηση είναι μία από τις καλύτερες στρατηγικές για την πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Ιστορικά, υπήρχε αβεβαιότητα για το κατά πόσο η άσκηση μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη της νόσου αφού αυτή έχει ξεκινήσει. Ωστόσο, πρόσφατες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί.
Μέχρι το 2050, σχεδόν 100 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να επηρεαστούν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Δεδομένου αυτού, είναι καλό να γνωρίζουμε, ότι η άσκηση παίζει καθοριστικό ρόλο τόσο στην πρόληψη, όσο και στη θεραπεία.
Τον τελευταίο καιρό, τα φάρμακα Leqembi (των Eisai και Biogen) και Kisluna (της Eli Lilly) έχουν προσελκύσει προσοχή ως οι πρώτες θεραπείες που τροποποιούν την πορεία της πρώιμης νόσου του Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, λόγω των βαρύτατων πρωτοκόλλων θεραπείας, του υψηλού κόστους (που φτάνει ή ξεπερνά τα $100,000 ετησίως) και των μέτριων οφελών που επιφέρουν, πολλοί επαγγελματίες υγείας αμφιβάλλουν για την αξία τους.
Μπορεί η άσκηση, μια πολύ πιο προσιτή επιλογή, να προσφέρει παρόμοια αποτελεσματικότητα;
Σε μια μελέτη που διεξήχθη από τον Ιούνιο του 2016 έως τον Οκτώβριο του 2021, 296 ηλικιωμένοι με ήπια γνωστική εξασθένιση, μια κατάσταση που συχνά προηγείται της νόσου του Αλτσχάιμερ, συμμετείχαν σε μία από τις δύο θεραπείες που θα δούμε πιο κάτω για 12 μήνες. Η εξέλιξη της νόσου τους συγκρίθηκε με μια ομάδα ελέγχου που λάμβανε συνηθισμένη φροντίδα. Είναι αξιοσημείωτο ότι όσοι υποβλήθηκαν στις θεραπείες δεν παρουσίασαν μείωση της γνωστικής λειτουργίας, σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου που έδειξε συνεχιζόμενη επιδείνωση.
Η Dr. Maria Carrillo, επικεφαλής επιστημονική υπεύθυνη της Ένωσης Αλτσχάιμερ, περιέγραψε αυτά τα ευρήματα ως “αξιοσημείωτα και ενθαρρυντικά.” Ποιες ήταν αυτές οι αποτελεσματικές θεραπείες; Οι συμμετέχοντες ασχολήθηκαν είτε με αερόβια άσκηση, είτε με διατάσεις, τέσσερις φορές την εβδομάδα για 45 λεπτά ανά συνεδρία, μαζί με το ζέσταμα και την αποθεραπεία.
Και άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η τακτική άσκηση είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για την πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Μια μετα-ανάλυση 16 μελετών που περιλαμβάνει 160.000 συμμετέχοντες έδειξε ότι τα άτομα που ασχολούνται με φυσική δραστηριότητα έχουν 45% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο.
Παρ' όλα αυτά, υπήρχε προηγουμένως αμφιβολία για το κατά πόσο η άσκηση μπορεί να επιβραδύνει τη νόσο αφού ξεκινήσει.
Επιβράδυνση της νόσου Αλτσχάιμερ
Η μελέτη Φάσης III EXERT έδειξε ότι η άσκηση μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη της νόσου. Κατά τη διάρκεια της ετήσιας μελέτης, η γνωστική πτώση των συμμετεχόντων σταμάτησε ουσιαστικά, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν πάνω από 70 ετών.
Μια μικρότερη, πιο σύντομη μελέτη που περιλάμβανε συμμετέχοντες με διαγνωσμένη νόσο του Αλτσχάιμερ έδειξε παρόμοια αποτελέσματα.
Και τα δύο αποτελέσματα ήταν πιο ενθαρρυντικά από αυτά που παρατηρήθηκαν στις δοκιμές των φαρμάκων Leqembi και Kisluna, όπου η νόσος απλώς εξελίχθηκε πιο αργά από ό,τι στην ομάδα ελέγχου. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι συμμετέχοντες σε αυτές τις δοκιμές φαρμάκων ήταν σε πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου, γεγονός που μπορεί να επηρέασε τα αποτελέσματα.
Αυτά τα ευρήματα, μαζί με τα γενικά οφέλη της σωματικής δραστηριότητας σε κάθε ηλικία, υποδηλώνουν ότι η άσκηση θα πρέπει να αποτελεί μέρος της θεραπευτικής προσέγγισης για οποιονδήποτε ασθενή με Αλτσχάιμερ που μπορεί να συμμετέχει.
Πώς βοηθάει η άσκηση
Μελέτες δείχνουν ότι η αερόβια άσκηση, που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, είναι πιο αποτελεσματική στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας. Αν και η προπόνηση αντίστασης προσφέρει επίσης οφέλη, είναι λιγότερο αποτελεσματική. Μια συστηματική ανασκόπηση του 2022 διαπίστωσε ότι τρεις έως τέσσερις συνεδρίες αερόβιας άσκησης την εβδομάδα, διάρκειας περίπου 45 λεπτών η κάθε μία, προσφέρουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Διάφοροι μηχανισμοί μπορεί να εξηγήσουν την εμφανή ικανότητα της άσκησης να επιβραδύνει τη νόσο του Αλτσχάιμερ:
- Αυξημένη Ροή Αίματος: Η αερόβια άσκηση αυξάνει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, προκαλώντας την απελευθέρωση μονοξειδίου του αζώτου από την αιμοσφαιρίνη, διαστέλλοντας τα μικρά αιμοφόρα αγγεία και αυξάνοντας την παροχή οξυγόνου.
- Μείωση της Φλεγμονής: Η άσκηση μειώνει τους δείκτες φλεγμονής στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
- Αύξηση του Όγκου του Εγκεφάλου: Η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το μέγεθος του πρόσθιου κυκλωματικού φλοιού και του ιππόκαμπου, περιοχές που συρρικνώνονται στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ, οδηγώντας σε βελτιωμένες γνωστικές λειτουργίες.
- Παραγωγή BDNF: Η άσκηση αυξάνει σημαντικά την παραγωγή του νευροτροφικού παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο (BDNF), μια νευροτροφίνη κρίσιμη για την ανάπτυξη και τη λειτουργία του εγκεφάλου, η οποία συχνά παρατηρείται να είναι χαμηλή στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Μέχρι το 2050, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός ηλικίας 65 ετών και άνω αναμένεται να φτάσει σχεδόν τα 1.5 δισεκατομμύρια, η εύρεση οικονομικά αποδοτικών λύσεων για τη διαχείριση του Αλτσχάιμερ είναι κρίσιμη. Για τη θεραπεία και την πρόληψη, η άσκηση παραμένει μια αναντικατάστατη στρατηγική.