Τον στόχο των αλλαγών που εισάγονται με τις υπουργικές αποφάσεις για τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) εξηγεί το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μέσα από εννέα ερωτήσεις και απαντήσεις. Όπως επισημαίνει, ο στόχος είναι να γίνει πιο διαφανές και αποδοτικό το σύστημα απονομής παροχών που καταβάλλει η ΔΥΠΑ, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα κατευθύνονται σε εκείνους που έχουν πραγματικά ανάγκη και να διευκολυνθεί η καθημερινότητα των ανέργων και η προσπάθειά τους να βρουν δουλειά.
Μεταξύ άλλων, αναφέρονται και οι νέες ψηφιακές εφαρμογές της ΔΥΠΑ, που είναι η Ψηφιακή Κάρτα ΔΥΠΑ και το Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης, που τίθενται στη διάθεση των ανέργων, μέσω του Ψηφιακού Μητρώου ΔΥΠΑ.
Ακολουθούν οι ερωτήσεις-απαντήσεις:
1. Ποιος είναι ο στόχος των αλλαγών που εισάγονται με τις υπουργικές αποφάσεις για τη ΔΥΠΑ;
Ο στόχος είναι αφενός να γίνει πιο διαφανές και αποδοτικό το σύστημα απονομής παροχών που καταβάλλει η ΔΥΠΑ, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα κατευθύνονται σε εκείνους που έχουν πραγματικά ανάγκη και αφετέρου να διευκολυνθεί η καθημερινότητα των ανέργων και η προσπάθειά τους να βρουν δουλειά.
Σε αυτό το πλαίσιο θεσπίζονται εισοδηματικά κριτήρια για την παροχή ωφελημάτων, εκτός του επιδόματος ανεργίας, στους εγγεγραμμένους στο μητρώο ΔΥΠΑ, ενεργοποιείται η προσωρινή διαγραφή από το μητρώο, μετά από τρεις αρνήσεις κατάλληλων θέσεων εργασίας, ενώ θεσπίζονται επίδομα εργασίας για επιδοτούμενους ανέργους που βρίσκουν δουλειά και μπόνους για τους μακροχρόνια ανέργους που αναζητούν ενεργά εργασία.
Έτσι, τα χρήματα των φορολογουμένων, πολλοί από τους οποίους έχουν χαμηλότερα εισοδήματα από τους εν λόγω εγγεγραμμένους στο μητρώο ανεργίας, θα πηγαίνουν εκεί που θα πιάνουν πραγματικά τόπο.
Παράλληλα, τίθενται στη διάθεση των ανέργων τα νέα ψηφιακά εργαλεία της ΔΥΠΑ, που προβλέπει ο νόμος 4921/2022 («Δουλειές Ξανά-Αναδιοργάνωση της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης»).
2. Ποιες είναι οι νέες ψηφιακές εφαρμογές της ΔΥΠΑ, από πότε θα είναι διαθέσιμες στους δικαιούχους και με ποιον τρόπο τους διευκολύνουν;
Είναι η Ψηφιακή Κάρτα ΔΥΠΑ και το Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης, που τίθενται στη διάθεση των ανέργων, μέσω του Ψηφιακού Μητρώου ΔΥΠΑ.
Το Ψηφιακό Μητρώο αποτελεί τη μετεξέλιξη του υφιστάμενου μητρώου της ΔΥΠΑ, στο οποίο θα μεταφερθούν αυτόματα, χωρίς να απαιτείται καμία δική τους ενέργεια, όλοι οι εγγεγραμμένοι. Το Μητρώο περιλαμβάνει τα στοιχεία που αποτελούν το βιογραφικό του αναζητούντος εργασία.
Η Ψηφιακή Κάρτα αντικαθιστά την έντυπη και θα είναι διαθέσιμη σε μορφή ψηφιακής εφαρμογής, μέχρι το τέλος του έτους. Η Κάρτα θα είναι διασυνδεδεμένη με το Ψηφιακό Μητρώο, ούτως ώστε οι κάτοχοι της Κάρτας με την επίδειξή της να αποδεικνύουν στους επιμέρους φορείς του Δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα ότι είναι δικαιούχοι των παροχών, επιδομάτων, κ.λπ., που προβλέπονται κατά περίπτωση.
Το Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης θα περιλαμβάνει το προφίλ, την προϋπηρεσία, τους στόχους και τις ενέργειες που πρέπει να κάνει ο αναζητών εργασία, για να βρει δουλειά. Το περιεχόμενό του θα συμφωνείται ανάμεσα στον εργασιακό σύμβουλο της ΔΥΠΑ και τον αναζητούντα εργασία και θα αναθεωρείται τουλάχιστον στους 6, 12 και 18 μήνες, εφόσον ο άνεργος δεν βρίσκει δουλειά.
3. Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζετε τα φαινόμενα κατάχρησης;
Με τη θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων, προκειμένου να συνεχίσει ένας εγγεγραμμένος στο Ψηφιακό Μητρώο ΔΥΠΑ να απολαμβάνει τα βοηθήματα, παροχές και διευκολύνσεις, που έχει θεσπίσει η Πολιτεία για ανέργους και αναζητούντες εργασία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, που έχουν παρουσιαστεί, ένας στους τρεις μακροχρόνια ανέργους είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα της ΔΥΠΑ για περισσότερα από πέντε χρόνια, ενώ 40.000 άτομα που είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο για περισσότερο από έναν χρόνο, έχουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 20.000 ευρώ.
Από αυτούς:
- Οι 13.000 έχουν εισόδημα πάνω από 30.000 ευρώ.
- Περισσότεροι από 15.000 είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο για πάνω από πέντε χρόνια.
- 1.232 με εισόδημα πάνω από 30.000 ευρώ είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο για πάνω από 10 χρόνια.
Εξάλλου, έρευνα στο μητρώο του Οργανισμού αποκάλυψε συγκεκριμένες περιπτώσεις ατόμων που παραμένουν μέχρι και… 20 χρόνια (240 μήνες) εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, ενώ δηλώνουν εισοδήματα εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ ετησίως και διαμένουν σε ακριβές περιοχές. Είναι γεγονός δε ότι, ενώ μειώνεται σταθερά η ανεργία, δεν μειώνονται αντίστοιχα οι εγγεγραμμένοι στο μητρώο της ΔΥΠΑ.
Τα εισοδηματικά κριτήρια, που ισχύουν, είναι τα εκάστοτε κριτήρια που εφαρμόζονται για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης, δηλαδή:
- Οικογενειακό εισόδημα έως 16.000 ευρώ για άγαμους, σε κατάσταση χηρείας, εν διαστάσει.
- Οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ για έγγαμους ή μέρη συμφώνου συμβίωσης, προσαυξανόμενο κατά 3.000 ευρώ για κάθε παιδί.
- Οικογενειακό εισόδημα έως 27.000 ευρώ για μονογονείς, συν επιπλέον 3.000 ευρώ για κάθε παιδί μετά το πρώτο.
4. Δηλαδή όποιος έχει υψηλότερο εισόδημα από αυτά τα όρια θα διαγράφεται από το Μητρώο της ΔΥΠΑ και δεν θα δικαιούται επίδομα ανεργίας;
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι και στα δύο. Πρώτον, η εξαίρεση από τις παροχές δεν σημαίνει διαγραφή από το Ψηφιακό Μητρώο ΔΥΠΑ ούτε εξαίρεση από τις λοιπές υπηρεσίες (συμβουλευτικής, κατάρτισης, επιδοτούμενες θέσεις εργασίας, κ.λπ.) που παρέχει η ΔΥΠΑ στους αναζητούντες εργασία. Δεύτερον, το επίδομα ανεργίας θα συνεχίσει να καταβάλλεται, όπως τώρα, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.
5. Συνεπώς, ποιες είναι οι παροχές που δεν θα διατηρηθούν για τα υψηλά εισοδήματα και ποιες εκείνες που διατηρούνται ως έχουν;
Είναι αυτές που αναφέρονται στον επισυναπτόμενο πίνακα.
6. Τι είναι το επίδομα εργασίας και γιατί θεσπίζεται;
Για τους ανέργους που βρίσκουν εργασία, ενόσω εισπράττουν το επίδομα ανεργίας ή το βοήθημα ανεργίας αυτοαπασχολούμενων, θα συνεχίσει να καταβάλλεται το 50% του επιδόματος ανεργίας για όσο διάστημα απομένει μέχρι τη λήξη του.
Για παράδειγμα, αν ο άνεργος βρει δουλειά πέντε μήνες μετά την έναρξη της επιδότησής του, που του έχει εγκριθεί για 12 μήνες, θα συνεχίσει να εισπράττει το 50% του επιδόματος ανεργίας για άλλους επτά μήνες.
Στόχος της ρύθμισης είναι να δοθεί ισχυρό κίνητρο στους επιδοτούμενους ανέργους που έχασαν τη δουλειά τους, πριν από μικρό σχετικά χρονικό διάστημα, να βρουν εργασία και να στηριχθούν με πρόσθετο εισόδημα εκείνοι που πραγματικά αναζητούν και βρίσκουν δουλειά.
7. Τι είναι το μπόνους για τους μακροχρόνια ανέργους και ποιον σκοπό υπηρετεί;
Προβλέπεται η καταβολή εφάπαξ χρηματικής παροχής, ύψους 300 ευρώ, στους μακροχρόνια (πάνω από πέντε χρόνια) ανέργους που καταρτίζουν Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης, ενεργοποιώντας έτσι έμπρακτα την αναζήτηση εργασίας.
Πρόκειται για ένα ακόμη κίνητρο προς τη συγκεκριμένη ομάδα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αποξένωση μεταξύ ΔΥΠΑ και μακροχρόνια ανέργων, να αποκατασταθεί η επαφή τους τόσο με τη ΔΥΠΑ όσο και με την αγορά εργασίας και ακόμη είναι να διαπιστωθεί ποιοι παραμένουν όντως μακροχρόνια άνεργοι και ενδιαφέρονται πραγματικά για μία θέση εργασίας. Δηλαδή, η επανενεργοποίηση στην αναζήτηση εργασίας όσων είναι αποκομμένοι για μεγάλο διάστημα από την αγορά εργασίας.
Οι υπηρεσίες της ΔΥΠΑ έχουν ήδη ξεκινήσει την προεργασία για την προσέγγιση των εν λόγω αναζητούντων εργασία, οι οποίοι υπολογίζονται σε 160-170.000 και θα πρέπει το επόμενο διάστημα να κλείσουν ραντεβού στην ψηφιακή πλατφόρμα της ΔΥΠΑ myDYPAlive ή στο τοπικό Κέντρο Προώθησης Απασχόλησης με τον εργασιακό σύμβουλό τους.
8. Γιατί διαγράφονται από τα μητρώα της ΔΥΠΑ άνεργοι που αρνούνται θέσεις εργασίας από τη ΔΥΠΑ;
Με τη ρύθμιση αυτή, η Ελλάδα ευθυγραμμίζεται με τους επίσημους ορισμούς της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τους οποίους οι πολιτικές προώθησης της απασχόλησης στηρίζονται στην έννοια του «αναζητούντος εργασία», δηλαδή του προσώπου που είναι ικανό, διαθέσιμο και πρόθυμο να αναλάβει εργασία και προχωρεί σε συγκεκριμένες ενέργειες προς τον σκοπό αυτό.
Μέχρι τώρα, παρατηρούνταν το φαινόμενο να παραμένουν στα μητρώα ανεργίας εγγεγραμμένα πρόσωπα τα οποία είτε δεν ενδιαφέρονται να αναζητήσουν εργασία είτε ήταν απρόθυμα να προχωρήσουν σε κάποια σχετική ενέργεια.
Η άρνηση επί τρεις φορές κατάλληλης θέσης εργασίας, (λαμβάνοντας υπόψη ότι ως «κατάλληλη» ορίζεται η θέση που αντιστοιχεί στην επαγγελματική ιδιότητα, τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τον τελευταίο μισθό και τον τόπο μόνιμης κατοικίας του ανέργου και την οποία έχουν συναποφασίσει ο άνεργος και ο εργασιακός σύμβουλος) και η άρνηση συμμετοχής σε δράση κατάρτισης, είναι εκφάνσεις αυτού ακριβώς του φαινομένου που επιχειρείται να αναστραφεί. Είναι πράγματι αδικαιολόγητο, όταν κάποιος είναι άνεργος και του προσφέρεται μία δουλειά με βάση το εργασιακό του προφίλ, τα χαρακτηριστικά που ο ίδιος έχει δηλώσει, αντίστοιχη του τελευταίου μισθού του και στον τόπο κατοικίας του, εκείνος να αρνείται όχι μία, αλλά τρεις φορές!
Οι σχετικές ρυθμίσεις που ενεργοποιούνται τώρα, αποσκοπούν στην πρόληψη φαινομένων κατάχρησης από αυτούς που δεν ψάχνουν δουλειά και βασίζονται ως έναν βαθμό στον νόμο 1545/1985. Επιπλέον, απόφαση του ΔΣ του ΟΑΕΔ του Μαρτίου 2018, μεταξύ άλλων, ορίζει ως υποχρεώσεις των ανέργων να αναζητούν ενεργά εργασία, να συναινούν σε κατάλληλες θέσεις εργασίας, να συνεργάζονται με τον εργασιακό σύμβουλο και να συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης.
Οι ρυθμίσεις αυτές, άλλωστε, βασίζονται στις αντίστοιχες πρακτικές των υπηρεσιών απασχόλησης ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία.
9. Μπορεί, δηλαδή, να διαγραφεί κάποιος από το Μητρώο, ενώ του προτείνονται θέσεις που δεν έχουν καμία σχέση με την προϋπηρεσία και τις δυνατότητές του;
Όχι. Ορίζεται ρητά ότι οι θέσεις που προτείνονται είναι «κατάλληλες» και ως κατάλληλη ορίζεται η θέση που αντιστοιχεί στην επαγγελματική ειδικότητα, στις γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες, στα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, στους επαγγελματικούς στόχους και στον τόπο μόνιμης κατοικίας του αναζητούντος εργασία.
Όλα αυτά περιγράφονται στο Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο αποτελεί προϊόν συνεργασίας και συμφωνίας ανάμεσα στον εργασιακό σύμβουλο και τον εγγεγραμμένο στο Μητρώο ΔΥΠΑ.