Πολιτική

Χρεοκοπίες, τρόικες και αναδιαρθρώσεις χρέους στην Ελλάδα του 19ου αιώνα


Με τη συνθήκη του Λονδίνου τον Μάιο του 1832 η Ελλάδα πήρε «πακέτο» ένα δάνειο 60 εκατ. φράγκων  και τον νεαρό Βαυαρό πρίγκιπα Όθωνα ως βασιλέα.

 Η δανειακή σύμβαση πρόβλεπε ότι προηγούνται οι αποπληρωμές των χρεολυσίων έναντι οποιασδήποτε άλλης κρατικής δαπάνης. Τελικά, από τα 60 εκατ. φράγκα στην Ελλάδα έφτασαν μόνον τα 27 εκατομμύρια. Οι πιστωτές παρακράτησαν έναντι προηγούμενων οφειλών 2 εκατομμύρια, πήραν προμήθεια άλλα τόσα και 11 εκατ. δόθηκαν στον Σουλτάνο ως αποζημίωση για τη Φθιώτιδα, τη Φωκίδα και την Εύβοια, που είχαμε ήδη απελευθερώσει . 

Απο αυτά στην συνέχεια  δεσμεύτηκαν οι δαπάνες για τα έξοδα της Αντιβασιλείας και για μισθούς των Βαυαρών στρατιωτικών. 

Μετά από όλες αυτές τις παρακρατήσεις, στο ελληνικό Δημόσιο απέμειναν μόλις 2,7(!) εκατ. φράγκα. Στη συνέχεια όμως έπρεπε να πληρώνει τοκοχρεολύσια για 60 εκατομμύρια…

Τα επόμενα χρόνια ο «φτωχός» προϋπολογισμός δεν επαρκούσε να  εξυπηρετήσει το δάνειο. Γι αυτό το  1843 ο Όθων ανέστειλε οριστικά τις πληρωμές τόκων και χρεολυσίων και η χώρα θεωρήθηκε χρεοκοπημένη.

Η Ελλάδα θα βρεθεί εκτός αγορών για τριανταπέντε χρόνια μετά την πτώχευση του ’43. Οι ιδιώτες ομολογιούχοι εξοφλήθηκαν στο άρτιο από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, αυτές όμως προσπάθησαν με κάθε μέσο πολιτικού πειθαναγκασμού να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή τους. 

Οι Αγγλο-Γάλλοι κατέλαβαν τον Πειραιά για τρία χρόνια μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο, δικαιολογώντας την κατοχή του με βάση τους όρους του δανείου που προέβλεπε την κατά προτεραιότητα είσπραξη των τελωνειακών εσόδων έναντι των οφειλών. 

Η τρόικα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για τρία χρόνια και αποφάνθηκε ότι «η Ελλάς καλώς διοικούμενη θα ήτο εις θέσιν να τηρήση όλας τα υποχρεώσεις αυτής». 

Κάπως έτσι άνοιξε ο δρόμος για την επιβολή της δυναστείας του Γεωργίου Α’ .

Το 1879 η Ελλάδα ήρθε σε συμβιβασμό με τους δανειστές της, παλαιούς και νέους, αφού ο καγκελάριος Βίσμαρκ απείλησε να μπλοκάρει τη συνθήκη προσάρτησης της Θεσσαλίας, αν δεν εξοφλούντο άμεσα οι Βαυαροί κληρονόμοι. Ο οδυνηρός συμβιβασμός περιέλαβε όχι μόνο τους «θεσμικούς επενδυτές» του 1832, αλλά και τους ιδιώτες ομολογιούχους των «δανείων της ανεξαρτησίας», που τα αγόρασαν στη δευτερογενή αγορά μέχρι και 95% χαμηλότερα από την ονομαστική τους αξία (προς 5 δρχ. το ομόλογο των 100).