"Όπως επιβλήθηκε ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος, με τον ίδιο τρόπο είμαστε αποφασισμένοι να επιβάλλουμε τις διατάξεις και του νομοσχεδίου για τη μείωση των επιπτώσεων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον", ξεκαθάρισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας νωρίτερα στις κοινοβουλευτικές επιτροπές που επεξεργάζονται τις προωθούμενες διατάξεις. Ο υπουργός υπογράμμισε ότι οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να συμφωνήσουν σε αυτό το "πράσινο νομοσχέδιο" στέλνοντας μήνυμα στη νεολαία ότι είναι αποφασισμένος να αλλάξει σελίδα για το περιβάλλον.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που συζητείται από σήμερα στη Βουλή, και την Οδηγία που ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο:
- Από τις 3 Ιουλίου 2021, δέκα κατηγορίες πλαστικών μιας χρήσης, "θα έχουν γίνει παρελθόν", όπως δήλωσε και ο υπουργός. Πρόκειται για μαχαιροπήρουνα, πλαστικά πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελλάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά.
- Ειδικά στο Δημόσιο, τα πλαστικά μιας χρήσης θα είναι παρελθόν από τις αρχές του χρόνου.
- Μειώνεται η κατανάλωση σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων, 30% μέχρι το 2024 και 60% μέχρι το 2026, με έτος βάσης το 2022.
- Τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να υιοθετούν τις αρχές του οικολογικού σχεδιασμού. Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και σε ποσοστό 35% το 2030.
- Τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2030.
- Θεσπίζονται νέες απαιτήσεις σήμανσης, από τον Ιούλιο του 2021, για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σε συγκεκριμένα προϊόντα (τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα).
-Η παραγωγή ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, υποχρεούται στην κάλυψη του κόστους περιβαλλοντικής διαχείρισης των προϊόντων τους. Από τον Ιανουάριο του 2023 δημιουργούνται συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού.
Στο νομοσχέδιο έχουν περιληφθεί και διατάξεις, που είτε διευρύνουν τα μέτρα της Οδηγίας, είτε τα εξειδικεύουν.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2022, οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης θα πρέπει να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα εναλλακτικά προϊόντα και να κάνουν έκπτωση στους πελάτες που έχουν δικά τους επαναχρησιμοποιούμενα προϊόντα, ποτήρια και περιέκτες τροφίμων.
- Προκειμένου να διευκολυνθεί η μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών μπουκαλιών νερού, θεσπίζεται υποχρέωση δωρεάν παροχής νερού σε δημόσιες βρύσες μέσω των ΟΤΑ, σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές.
- Θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά στα προϊόντα αυτά από 1.1.2022. Τα χρήματα θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της πλαστικής ρύπανσης.
- Προκειμένου οι πολίτες να γνωρίζουν πού θα πετάνε τα προϊόντα τους, διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα πλαστικά μιας χρήσης, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες, ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, και ποια για κομποστοποίηση.
- Εισάγεται σύστημα επιβράβευσης της ανακύκλωσης, με επιστροφή του τέλους ανακύκλωσης στον καταναλωτή, εάν επιστρέφει το πλαστικό μπουκάλι στο σημείο της αγοράς.
Για όσους δεν σεβαστούν το νόμο, έχει προβλεφθεί πλαίσιο κυρώσεων. Για παράδειγμα, όσοι παραγωγοί πωλούν προϊόντα που έχουν απαγορευτεί στην αγορά, θα πληρώνουν πρόστιμο ίσο με το 1% του συνολικού κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους. Κυρώσεις προβλέπονται και για τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθώς προβλέπεται καταβολή 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσαν στην αγορά και με ελάχιστο πρόστιμο τα 1.000 ευρώ.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έδωσε το στίγμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης, σημειώνοντας ότι "είναι ένα πράσινο νομοσχέδιο που αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης. Είναι και ένα νομοσχέδιο που αφορά στις καθημερινές μας συνήθειες - εκατομμύρια κυπελάκια του καφέ, δισεκατομμύρια μπουκάλια πλαστικά που διακινούνται - είναι και ένα νομοσχέδιο που αφορά και στην αγορά των πλαστικών και εστίασης και αφορά και στη δημόσια. Πολλά από αυτά τα πλαστικά διασπώνται, εισχωρούν στην τροφική αλυσίδα και τελικά είναι μεγάλος κίνδυνος για την υγεία των πολιτών".
Είναι υποχρέωση στη συνείδηση όλων μας να προστατεύσουμε, είναι υποχρέωσή μας να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία, είπε ο Κωστής Χατζηδάκης. Είναι διπλή υποχρέωση να υπάρξει ένα τέτοιο πλαίσιο στην Ελλάδα, διότι τα πλαστικά μιας χρήσης συνδέονται με την ρύπανση των ακτών και των θαλασσών. Όπως άλλωστε έσπευσε να τονίσει ο υπουργός, είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός που και στην προεκλογική περίοδο είχε εκδηλώσει την ευαισθησία του για το θέμα αυτό και ήταν και στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Γι΄αυτό η Ελλάδα σπεύδει σήμερα να είναι από τις πρώτες χώρες που ενσωματώνει την Οδηγία του 2019. "Νομίζω ότι είναι κάτι που μας το πιστώνει η νέα γενιά που είναι ευαισθητοποιημένη για τα θέματα αυτά. Το ζήτημα που συζητάμε λοιπόν σήμερα, θα πρέπει να μας ενώνει όλους", είπε ο Κωστής Χατζηδάκης.
Τα κόμματα
"Είναι εθνικός σκοπός να προστατεύσουμε το περιβάλλον, τις παραλίες και τις θάλασσες μας", είπε ο εισηγητής της ΝΔ Ανδρέας Κατσανιώτης και υπογράμμισε ότι με το νομοσχέδιο γίνεται ένα σημαντικό βήμα, για ουσιαστικές, τολμηρές και αποτελεσματικές αλλαγές. Ο βουλευτής επισήμανε ότι το 80% των θαλάσσιων απορριμμάτων στις παραλίες είναι πλαστικά μιας χρήσης και τόνισε πως αυτό το νομοσχέδιο καταργεί την παλιά αντίληψη και περιφρουρεί το περιβάλλον, προστατεύει τις επόμενες γενιές. "Η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις είναι η αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών, των παραγωγών και των επιχειρήσεων για τη διάσωση του πλανήτη", είπε ο κ. Κατσανιώτης.
"Ο υπουργός και οι συνεργάτες του δεν γνωρίζουν τι ακριβώς είναι τα πλαστικά μιας χρήσης. Πάνω στη σπουδή τους να χτίσουν το πράσινο προφίλ του πρωθυπουργού, ξέχασαν να τον ενημερώσουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει ακόμα εκδώσει τις σχετικές οδηγίες και ελλοχεύει ο κίνδυνος, ο νόμος που φέρνει η κυβέρνηση της ΝΔ να κηρυχθεί άκυρος στις κεντρικές του προβλέψεις", παρατήρησε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Χάρης Μαμουλάκης, Οι πολίτες ωθούνται στα χάρτινα ποτηράκια με επένδυση πλαστικού, χωρίς να είναι ακόμη γνωστό αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα εντάξει στα πλαστικά μιας χρήσης, παρατήρησε. Ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, προειδοποίησε εξάλλου, ότι οι επιχειρηματίες, η εστίαση, η φιλοξενία κλπ καλούνται να υλοποιήσουν ένα νόμο πρακτικά ανεφάρμοστο διότι λείπουν ουσιαστικά στοιχεία εφαρμογής που δεν έχει ακόμα σχεδιάσει το υπουργείο. Επισήμανε δε, ότι χρειάζεται να δοθεί εύλογος χρόνος στην εγχώρια βιομηχανία για μια βελούδινη μετάβαση στην επόμενη μέρα, διατυπώνοντας παράλληλα αιχμές για εξυπηρέτηση των εισαγωγέων πλαστικού. Όπως όμως τόνισε ο βουλευτής, "αυτά δεν σημαίνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν συναινεί στην κατεύθυνση της πρόληψης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας, ούτε και υποστηρίζει ότι το νομοσχέδιο δεν έχει και θετικές διατάξεις" - και επιφυλάσσεται για την τελική του στάση.
Ο ειδικός αγορητής του Κινήματος Αλλαγής, Γιώργος Αρβανιτίδης, επισήμανε την ανάγκη εθνικού νομοθετικού πλαισίου και να καθιερωθούν λειτουργικές εναλλακτικές πρακτικές για τον κόσμο, σε προσιτές τιμές. "Θα κριθείτε από τις κοινές υπουργικές αποφάσεις για τις εναλλακτικές λύσεις", παρατήρησε ο κ. Αρβανιτίδης και υπογράμμισε πως η κυβέρνηση πρέπει να ενημερώσει τι έχει γίνει με τις πλαστικές σακούλες και το τέλος που έχει επιβληθεί. Ο κ. Αρβανιτίδης είπε ακόμα, ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ελληνική βιομηχανία πλαστικών μιας χρήσης, είναι ένα από τα δυναμικά κομμάτια της ελληνικής βιομηχανίας, με μεγάλη προστιθέμενη αξία για τον τόπο, σημαντική απασχόληση και εξαγωγές και συνεπώς αυτός ο κλάδος πρέπει να στηριχθεί ώστε να προσαρμοστεί ομαλά στα νέα πρότυπα και να καταφέρει να προσφέρει νέα εναλλακτικά προϊόντα. Ζήτησε επίσης καλύτερη οργάνωση για την ενημέρωση των πολιτών. Το Κίνημα Αλλαγής κρίνει ότι η κυβέρνηση πρέπει να κάνει περισσότερα βήματα για τη μείωση και την επαναχρησιμοποίηση για μηδενικά πλαστικά απόβλητα.
Για "περιβαλλοντική υποκρισία" κατηγόρησε την κυβέρνηση η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ Διαμάντω Μανωλάκου που κατήγγειλε ότι στόχος της Οδηγίας που ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο, είναι η ενίσχυση των κέντρων του κεφαλαίου. Η βουλευτής παρατήρησε πως απ' το σκέλος των περιβαλλοντικών επιοτώσεων, απουσιάζει η αναφορά στον πιο επικίνδυνο εχθρό των θαλάσσιων οικοσυστημάτων για τη διασπορά πλαστικών αποβλήτων, που είναι το εφοπλιστικό κεφάλαιο. "'Αλλη μια φορά μένει στο απυρόβλητο η περιβαλλοντοκτόνος δράση του εφοπλιστικού κεφαλαίου", είπε και παρατήρησε ότι σκόπιμα καλλιεργείται η λογική της ατομικής ευθύνης, αν και ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί πραγματικά να συμβάλλει ή να επιταχύνει κάποιες κλιματικές μεταβολές είναι η δράση των μονοπωλιακών ομίλων, το καπιταλιστικό σύστημα. "Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Μόλις 90 μεγάλοι όμιλοι ευθύνονται για τα 2/3 των παγκόσμιων εκομπών καυσαερίων από το 1988 και 20 μονοπώλια ευθύνονται για το 35% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων άνθρακα που έχουν προέλθει από ανθρώπινές δραστηριότητες, δέκα χώρες παράγουν το 72% της ρύπανσης του διοξειδίου του άνθρακα", είπε και τόνισε ότι "η EXON MOBIL, η ΒΡ, η SHELL, η ΤOTAL διαφημίζουν τα πράσινα προγράμματά τους ενώ αποτελούν τους μεγαλύτερους ρυπαντές". Η Διαμάντω Μανωλάκου αναφέρθηκε και στη Δραπετσώνα, σημειώνοντας ότι βιομηχανία επεξεργασίας πετρελαιοειδών αποβλήτων ρίχνει τα λύματα κατευθείαν στη θάλασσα. Το ΚΚΕ καταψηφίζει το νομοσχέδιο και καταγγέλλει ότι το νομοσχέδιο καταλήγει σε ένα διευρυμένο χαράτσι σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Βασίλης Βιλιάρδος, δήλωσε ότι το κόμμα του επιφυλλάσσεται στο νομοσχέδιο και τόνισε ότι η κυβέρνηση απλά μεταφέρει μεταφρασμένες εντολές χωρίς, στην ουσία να νομοθετεί η ίδια. "Χρησιμοποιούμαστε ξανά ως πειραματόζωο, αφού χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γερμανία εμφανίζονται διστακτικές", είπε ο Βασίλης Βιλιάρδος που τόνισε ότι πρέπει να υπάρξουν απαντήσεις σε θέματα όπως η καταμέτρηση των στόχων που θέτουμε, απαντήσεις για το σημαντικό κλάδο της εστίασης και της εγχώριας βιομηχανίας πλαστικών. Είπε ακόμη, ότι "είναι ανώριμο να λαμβάνουμε τώρα μέτρα ενώ δεν γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί η πανδημία, η οποία οδήγησε σε αύξηση της χρήση πλαστικών, όπως τα πλαστικά γάντια και ποτήρια".
Η πολιτεία καθιστά υπεύθυνους τους καταναλωτές, παρατήρησε ο ειδικός αγορητής του ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένης, αν και πρόσθεσε ότι "είναι προφανώς ένα θετικό βήμα η παράκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας, γιατί θα ήταν πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε τις εξειδικευμένες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής". Ο κ. Αρσένης παρατήρησε επίσης ότι το νομοσχέδιο έρχεται κόντρα στις πολιτικές της κυβέρνησης για τη διαχείριση των αποβλήτων. Ανέφερε δε, ότι παρότι στο νομοσχέδιο υπάρχουν κενά που κινδυνεύουν να θέσουν εν αμφιβόλω την εφαρμογή της Οδηγίας, το νομοσχέδιο κινείται σε θετική κατεύθυνση. Το ΜέΡΑ25 δεν θα το καταψηφίσει, αλλά θα περίμενε ουσιαστικά βήματα για να γίνει εργαλείο πολιτικής και να έχει κάνει η κυβέρνηση αυτά που θα έπρεπε για τη διαχείριση των απορριμμάτων.