Το απόλυτο χάος επικρατεί στις εισπρακτικές υπηρεσίες του ΕΦΚΑ σχετικά με την παραγραφή των χρεών πέραν της δεκαετίας, καθώς ορισμένες οφειλές δεν είναι εγγεγραμμένες ή δεν υπάρχει επαρκής επικοινωνία μεταξύ των περιφερειακών υπηρεσιών του ΕΦΚΑ, με την κεντρική υπηρεσία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη, λόγω της παραδοχής του ΚΕΑΟ, στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του 2022, όπου παραδεχόταν, ότι λείπουν από τις υπηρεσίες του βασικά στοιχεία ταυτοποίησης των οφειλετών, ταυτότητες, ΑΦΜ κ.λπ. Ειδικότερα, στο σκέλος του Επιχειρησιακού Σχεδίου, που αναφέρεται στη διαχείριση και ανάλυση του χαρτοφυλακίου οφειλών, αναφέρει πως η αρμοδιότητα του Κ.Ε.Α.Ο. εκτείνεται στο σύνολο των ασφαλιστικών οφειλών, ρυθμισμένων και μη, κύριας και επικουρικής ασφάλισης, που προέρχονται από τον e-ΕΦΚΑ (συμπεριλαμβανομένων των τέως ασφαλιστικών Φορέων) και λοιπούς Φορείς εκτός e-ΕΦΚΑ.
Το πρόβλημα αυτό σε συνδυασμό με άλλες παθογένειες, οδηγεί στο να μην μπορούν να προσδιοριστούν τα χρέη των ασφαλισμένων που έχουν ηλικία πέραν την δεκαετίας ή είναι στο όριο.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ασφαλισμένοι δεν μπορούν να επιλέξουν ποια χρέη θέλουν να παραγραφούν και ποια είναι τα χρέη που θέλουν να τα πληρώσουν, ώστε να μη χάσουν ασφαλιστικό χρόνο.
Ο νόμος (ν.4997/2022) για την παραγραφή των χρεών πέραν τη 10ετίας ψηφίστηκε τον περασμένο Νοέμβριο, αλλά ακόμη δεν μπορεί να εφαρμοστεί.
Υπενθυμίζεται, δε, ότι ο νόμος προβλέπει την παραγραφή των χρεών πέραν της δεκαετίας, αλλά εφόσον ο ασφαλισμένος επιθυμεί να πληρώσει τα χρέη που «ξέχασε» ο ΕΦΚΑ, μπορεί να τα ρυθμίσει ώστε να μη χάσει χρόνια ασφάλισης και να λάβει σύνταξη.
Το υπουργείο Εργασίας επιδιώκει την επιτάχυνση της διαδικασίας παραγραφής, αλλά επιρρίπτει στους εργαζόμενους του ΕΦΚΑ τα όποια προβλήματα παρουσιάζονται. Σύμφωνα με τι οδηγίες, οι υπάλληλοι που έχουν αναλάβει τις σχετικές υποθέσεις, θα πρέπει να αποστέλλουν χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση τα σχετικά αιτήματα παραγραφής, προς το ΚΕΑΟ.
Κατόπιν το ΚΕΑΟ θα αποστέλλει με τη σειρά του, τη δική του επιβεβαίωση στις τοπικές διευθύνσεις, η οποία και θα επιλύει αυτόματα κάθε αμφιβολία των υπαλλήλων ως προς την υπαγωγή των αιτήσεων στις διατάξεις του νόμου περί παραγραφής.
Τι προβλέπει ο νόμος
Με τον ν. 4997/2022 μειώθηκε ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο ΕΦΚΑ για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές σε 10 χρόνια, από 20 χρόνια που ήταν, μέχρι πρότινος.
Εάν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, παραγράφεται. Όμως αν εντοπιστεί από τον ΕΦΚΑ ή το ΚΕΑΟ η οφειλή, αυτή τότε παραγράφεται σε 10 χρόνια μετά την τελευταία ειδοποίηση που εστάλη στον οφειλέτη.
Διευκρινίζεται πως, οι μισθωτοί δεν θίγονται από την παραγραφή οφειλών του εργοδότη, καθώς η ασφάλιση που αντιστοιχεί στις παραγεγραμμένες οφειλές αυτές εξακολουθεί να τους αναγνωρίζεται.
Επιπλέον, οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε.
Τέλος, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Στις περιπτώσεις αυτές και μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, το παραγεγραμμένο ποσό αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή. Δεν επιστρέφονται όμως ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί.
Παραδείγματα
1. Πληρωμή παραγραμμένων χρεών για συντάξιμο χρόνο. Αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες. Έστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
2. Διακοπή παραγραφής. Το 2019 βεβαιώθηκε και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, η οποία με την εν λόγω διάταξη αναφέρεται σε διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα καθίσταται παραγεγραμμένη. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διακοπή της ρύθμισης και τη διαγραφή της υπολειπόμενης οφειλής του. Μπορεί, όμως, να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
3. Πότε ξεκινά η παραγραφή. Αν κάποιος οφείλει ασφαλιστικές εισφορές για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος το 2018 και δεν τις έχει καταβάλει, η παραγραφή της οφειλής του ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν δεν έχει ειδοποιηθεί ότι χρωστά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2029, η απαίτηση παραγράφεται.
Εάν όμως βεβαιωθεί η οφειλή και του έλθει ατομική ειδοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2021, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2032. Εάν στη συνέχεια γίνει κάποια πράξη διοικητικής εκτέλεσης (λ.χ. κατάσχεση κάποιου περιουσιακού στοιχείου) στις 10 Μαρτίου 2030, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2041.
Δηλαδή, η παραγραφή ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία που υπάγεται στην υποχρεωτική ασφάλιση. Εάν περάσουν 10 χρόνια, εάν δηλαδή παρέλθει η 31η Δεκεμβρίου του δέκατου έτους μετά από το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία/υπηρεσία, χωρίς ο ασφαλισμένος (ή ο εργοδότης) να έχει ειδοποιηθεί με κάποιον τρόπο για την οφειλή του, αυτή παραγράφεται. Οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα 5 χρόνια.
Στο ερώτημα, αν διαγράφονται οι οφειλές ασφαλισμένου, ο οποίος δεν πληρώσει μέσα στη δεκαετία τις οφειλές του, η απάντηση είναι «όχι» καθώς η παραγραφή διακόπτεται κάθε φορά που ο ασφαλισμένος ειδοποιείται ότι οφείλει ασφαλιστικές εισφορές. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δεκαετία ξεκινά εκ νέου από την ειδοποίηση.
Επίσης, η παραγραφή διακόπτεται όταν ο ΕΦΚΑ (ή το ΚΕΑΟ) ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή: με δικαστικό επιμελητή/κλητήρα, επιστολή, ηλεκτρονική ειδοποίηση ή λάβει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής βεβαίωσης, κατάσχεση, πλειστηριασμός κ.λπ.).