Δεν χρειάστηκε να περάσουν παρά μόλις δύο εβδομάδες από την παρουσίαση που έκανε ο υπουργός Εσωτερικών Αλέξης Χαρίτσης για την αύξηση της χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Πρόγραμμα «ΦιλόΔημος» -για το 2018 από 1,575 δισ. ευρώ στα 1,825 δισ. ευρώ, με πρόβλεψη 2,3 δισ. ευρώ μέχρι το 2023- και η επιβεβαίωση αυτής της πολιτικής ήρθε με τον πιο εμφατικό τρόπο, με την μεγάλη ανταπόκριση που εκδηλώθηκε στο διάστημα αυτό από δήμους και περιφέρειες.
Το μεγάλο ενδιαφέρον από δήμους και περιφέρειες για έργα υποδομής στις τοπικές κοινωνίες συνεχίστηκε, και από τα μέσα Νοεμβρίου έως σήμερα αξιολογήθηκαν προς ένταξη επιπλέον 43 έργα για ύδρευση και αποχέτευση σε 39 δήμους.
Έτσι, με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας, Στάθη Γιαννακίδη, οι διαθέσιμοι πόροι για τις δύο αυτές προσκλήσεις αυξήθηκαν από 300 εκατ. ευρώ σε 450 εκατ. ευρώ και από 350 εκατ. ευρώ σε 450 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, ο προϋπολογισμός του ΦιλόΔημου διαμορφώνεται ως εξής:
- 450 εκατ. ευρώ για έργα αποχέτευσης
- 450 εκατ. ευρώ για έργα ύδρευσης
- 200 εκατ. ευρώ για έργα αγροτικής οδοποιίας
- 200 εκατ. ευρώ για έργα υποδομών αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές
- 150 εκατ. ευρώ για έργα επανάχρησης δημοτικών κτιρίων
- 120 εκατ. ευρώ για έργα ανέγερσης ή επέκτασης σχολικών κτιρίων
- 70 εκατ. ευρώ για έργα κατασκευής παιδικών χαρών
- 60 εκατ. ευρώ για έργα προμήθειας μηχανημάτων έργου
- 50 εκατ. ευρώ για έργα συντήρησης σχολικών κτιρίων και αύλειων χώρων
- 50 εκατ. ευρώ για έργα κατασκευής και ανέγερσης νέων δημαρχιακών κτιρίων ή επέκταση υφισταμένων
- 25 εκατ. ευρώ για έργα αποκατάστασης Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ)
Χαρίτσης: Τόσους πολλούς και στοχευμένους πόρους για την Αυτοδιοίκηση
«Μια από τις πρώτες και βασικές δεσμεύσεις αυτής της κυβέρνησης ήταν η ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία υπήρξε από τους μεγαλύτερους χαμένους της κρίσης», τονίζει ο κ. Χαρίτσης, σε δήλωσή του στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και προσθέτει: «Αυτή τη δέσμευση κάνουμε πράξη στο Υπουργείο Εσωτερικών. Παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αυξήσαμε για πρώτη φορά μετά από χρόνια την κρατική χρηματοδότηση στους ΟΤΑ και δημιουργήσαμε νέα χρηματοδοτικά εργαλεία προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους».
Ο υπουργός αναφέρει ακόμα ότι από τον ΦιλόΔημο κατευθύνονται το 2018 στους δήμους και τις περιφέρειες περισσότερα από 1,8 δις. ευρώ για την υλοποίηση βασικών υποδομών στην ύδρευση, στην αποχέτευση, την αντιπλημμυρική προστασία, τα σχολικά κτήρια. «Έργα κρίσιμα για την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών και απαραίτητα για την τοπική ανάπτυξη, που θα έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και δεκαετίες μπαίνουν τώρα σε φάση υλοποίησης χάρη στη χρηματοδότηση και την τεχνική υποστήριξη που προσφέρει το ΥΠΕΣ στους ΟΤΑ. Τόσους πολλούς και στοχευμένους σε πραγματικές ανάγκες πόρους, με μεγάλη προστιθέμενη αξία για τις τοπικές κοινωνίες, πρώτη φορά βλέπει η Αυτοδιοίκηση», καταλήγει ο κ. Χαρίτσης.
Όπως είναι γνωστό, κατά τη διάρκεια της κρίσης η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν ένα από τα μεγάλα θύματα των μνημονίων, με τεράστιες απώλειες σε προσωπικό και χρηματοδότηση. Μόνο τη διετία 2013-14 η κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ μειώθηκε κατά 60%, ενώ η Συλλογική Απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ) έχει συρρικνωθεί σε ποσοστό 85%.
«Το υπουργείο Εσωτερικών, έχοντας λάβει υπόψη τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας κατάφερε για πρώτη φορά μετά από χρόνια να αυξήσει την κρατική χρηματοδότηση (ΚΑΠ) κατά 5% για το 2018, ενώ ανάλογη αύξηση προβλέπεται και για το 2019.
Παράλληλα κατάφερε να αξιοποιήσει το ξεχασμένο για τις προηγούμενες κυβερνήσεις Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων όπου από τα προγράμματα θεομηνιών και λειψυδρίας χρηματοδότησε έργα περίπου 37 εκατ. ευρώ μόνο για το 2017», επισημαίνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πηγές του υπουργείου, σύμφωνα με τις οποίες «με βάση τα στοιχεία των χρηματοδοτήσεων οι συγκρίσεις με την περίοδο έως το 2015 είναι συντριπτικές». Ενδεικτικά, από το πρόγραμμα λειψυδρίας κατά τα έτη 2012-2015 δόθηκαν συνολικά 400.000 ευρώ όταν μόνο μία απόφαση πριν από λίγες εβδομάδες μόνο για τη ΔΕΥΑ Σικυωνίων ήταν ύψους 500.000 ευρώ.
Συνολικά, την περίοδο 2015-18 δόθηκαν από το ΥΠΕΣ για την αντιμετώπιση ζημιών από θεομηνίες 79,5 εκατ. ευρώ ενώ την περίοδο 2012-14 διατέθηκαν 7,5 εκατ. ευρώ. Ακόμη, την περίοδο 2015-18 δόθηκαν για την έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας 34,6 εκατ. ευρώ, ενώ την περίοδο 2012-15 μόλις 400 χιλιάδες ευρώ.
Πέρα όμως από την κεντρική χρηματοδότηση η μεγάλη οικονομική ανάσα για τους ΟΤΑ και την υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής για την υγεία και την ποιότητα ζωής των πολιτών που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα εδώ και δεκαετίες, ήρθε μέσα από τα δύο χρηματοδοτικά εργαλεία, το «ΦιλόΔημο Ι» και τον «ΦιλόΔημο ΙΙ». Οι ενεργοποιημένες προσκλήσεις τους έχουν φθάσει τα 1,4 δις. ευρώ και τα 180 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, κατανεμημένα σε όλους τους δήμους, με αντικειμενικά κριτήρια, ενώ έως σήμερα έχουν ενταχθεί συνολικά 1.109 έργα.
Mέσα από το «ΦιλόΔημο» δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να καλύψουν βασικές ανάγκες σε υποδομές στον τομέα της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της αγροτικής οδοποιίας, της αποκατάστασης ΧΑΔΑ - όπου η Ελλάδα πληρώνει κάθε χρόνο δυσβάσταχτα πρόστιμα - χωρίς η χρηματοδότηση αυτή να επιβαρύνει στο ελάχιστο τους δήμους, αφού καλύπτεται στο ακέραιο από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Γι αυτό η ανταπόκριση των ΟΤΑ ήταν από την πρώτη στιγμή πέρα από κάθε προσδοκία. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 15 Ιουνίου μέχρι σήμερα εντάσσονται δύο έργα κάθε μέρα, ύψους έως και 5 εκατ. ευρώ!
Και όλα αυτά τα έργα σχεδιάζονται μέσα από μία ολιστική προσέγγιση περιβαλλοντικής προστασίας, επισημαίνουν κύκλοι του υπουργείου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και σημειώνουν ότι με το ΦιλόΔημο πήγε πόσιμο νερό σε άνυδρους οικισμούς της χώρας που δεν είχαν ακόμη δίκτυο ύδρευσης εν έτη 2018, ενώ γίνονται έργα αποχέτευσης σε περιοχές με ιδιαίτερη περιβαλλοντική ευαισθησία, τα οποία δεν έβρισκαν φιλοξενία στο ΕΣΠΑ λόγω του στενού κριτηρίου των 2000 κατοίκων και της στενότητας των διαθέσιμων πόρων.
Ένα από αυτά τα έργα είναι και η κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων οικισμών που βρίσκονται στη λεκάνη απορροής της λίμνης Πλαστήρα. Η υλοποίηση των έργων θα συμβάλει στην περιβαλλοντική προστασία της λίμνης από ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών λυμάτων που προκύπτουν από τους παραλίμνιους οικισμούς, ενώ θα ωφεληθεί ολόκληρος ο νομός Καρδίτσας, καθώς η λίμνη αποτελεί ταμιευτήρα πόσιμου νερού από τον οποίο υδρεύονται 100.000 κάτοικοι στους δήμους Καρδίτσας, Παλαμά, Σοφάδων, Μουζακίου και Λίμνης Πλαστήρα.
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι το έργο διευρυμένης επαναχρησιμοποίησης της ΔΕΥΑΒΑ στην Κρήτη. Πρόκειται για ένα κατ΄ εξοχήν περιβαλλοντικό έργο, το οποίο έχει σκοπό την προστασία του εκτατικού υπόγειου, μεταβατικού και παράκτιου υδροφορέα της βόρειας περιοχής του νομού Χανίων. Η προστασία παρέχεται κατά κύριο λόγο με τη μείωση των αντλούμενων ποσοτήτων υπόγειου νερού, δεδομένου ότι αυτές θα αντικατασταθούν από ανακτημένα λύματα. Με αυτό τον τρόπο προωθείται η αγροτική ανάπτυξη και προστατεύεται η βιοποικιλότητα. Η πρόταση στοχεύει στην αντιμετώπιση της ξηρασίας και συνεισφέρει με τον τρόπο αυτό στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Κύκλοι του αρμόδιου υπουργείου επισημαίνουν ότι «στα νέα αυτά χρηματοδοτικά εργαλεία εντάσσονται έργα απολύτως αναγκαία και σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας και πως οι μέρες των έργων βιτρίνας και της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί». Αυτός είναι ο λόγος, τονίζουν, που ο ΦιλόΔημος έχει τύχει καθολικής αποδοχής από τους ανθρώπους της Αυτοδιοίκησης, ανεξαρτήτως πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης.
Δήμαρχοι: «Χωρίς τον ΦιλόΔημο δεν θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε»
Δήμαρχοι που ερωτήθηκαν σχετικά με το ΦιλόΔημο από το ΑΠΕ-ΜΠΕ, αναφέρθηκαν τόσο για τη συμβολή του προγράμματος στη λειτουργία των δήμων και στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών όσο και στη γενικότερη πολιτική του υπουργείου στον τομέα των χρηματοδοτήσεων.
Ο δήμαρχος Σπάρτης Ευάγγελος Βαλιώτης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ χαρακτήρισε τον ΦιλόΔημο ως «το καλύτερο πρόγραμμα της τοπικής αυτοδιοίκησης, ένα σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για έργα άμεσης ανάγκης των δήμων». Σημείωσε μάλιστα ότι χάρη σε αυτό αντισταθμίστηκε η συρρίκνωση της κρατικής χρηματοδότησης προς τους ΟΤΑ στα χρόνια των μνημονίων και -αν και ο δήμος του δεν είναι μικρός- αναγνώρισε πως «αν δεν είχαμε αυτό το πρόγραμμα δεν θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε».
Ο ίδιος εξήρε την άμεση ανταπόκριση του υπουργείου στο αίτημα για έργα αποκατάστασης ζημιών από πλημμύρες, ύψους 1 εκατ. ευρώ, ενώ είπε ότι το διάστημα από το 2011 έως το 2014 η χρηματοδότηση για ανάλογα έργα ήταν της τάξης των 40.000 - 50.000 ευρώ.
«Ο ΦιλόΔημος είναι το πιο γενναίο χρηματοδοτικό πρόγραμμα που ήρθε στους δήμους», τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου, Γιάννης Ταταράκης. Σημείωσε μάλιστα ότι, αν και ο Άγιος Βασίλειος είναι ένας μικρός ορεινός δήμος του Ρεθύμνου με 7.500 κατοίκους, έχει ενταχθεί στον ΦιλόΔημο για έργα αποχέτευσης (1,828 εκατ.), αγροτικής οδοποιία (1,286 εκατ. ευρώ), για κατασκευή 13 νέων παιδικών χαρών (208.000 ευρώ), για συντήρηση παιδικών σταθμών (50.000 ευρώ), για έργα ύδρευσης (3, 639 εκατ ευρώ), για συντήρηση σχολείων (35.000 ευρώ), αγορά μηχανημάτων (190.000 ευρώ), ενώ αναμένεται η κατάθεση προτάσεων για ένα αντιπλημμυρικό έργο ύψους 1,2 εκατ ευρώ , και για έναν παιδικό σταθμό 1,5 εκατ. «Ήμουν δήμαρχος και από το 2002 έως το 2010. Αυτά τα χρήματα δεν τα είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν», κατέληξε στις δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ταταράκης.
Ο δήμαρχος Λίμνης Πλαστήρα, Δημήτρης Τσιαντής, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ανέφερε ότι η ΚΕΔΕ ζητούσε ανέκαθεν ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα σαν τον «Θησέα» και χαρακτήρισε τον ΦιλόΔημο ως ένα πρόγραμμα «πολύ σοβαρό και αξιόπιστο» ιδιαίτερα για τους μικρούς και τους μεσαίους δήμους που λόγω υποστελέχωσης δεν έχουν τη δυνατότητα να ωριμάζουν σε πρώτο χρόνο μελέτες για έργα ΕΣΠΑ.
Πάντως, η οικονομική ενίσχυση των δήμων δεν περιορίζεται στο «ΦιλόΔημο», καθώς:
- Δημιουργήθηκε το Πρόγραμμα «Αυτοδιοίκηση - Κοινωνική Συνοχή -Ισόρροπη Ανάπτυξη» (ΑΚΣΙΑ) για την εξόφληση υποχρεώσεων των δήμων που προέρχονται από δικαστικές αποφάσεις και διαταγές πληρωμής που έχουν καταστεί τελεσίδικες. Το Πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2017 και από τότε μέχρι σήμερα έχουν δοθεί στους ΟΤΑ 134 εκατ. ευρώ.
- Τα τελευταία έτη δίνεται έκτακτη οικονομική ενίσχυση περίπου 20 εκατ. ευρώ στους συνολικά 88 μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς δήμους, προκειμένου να καλύψουν λειτουργικές δαπάνες ή επενδυτικές δραστηριότητες και έργα. Η αρχή έγινε το 2017, συνεχίστηκε το 2018 (συνολικά δόθηκαν 40,5 εκατ. ευρώ) και στο υπουργείο Εσωτερικών διαβεβαιώνουν ότι η έκτακτη βοήθεια θα συνεχιστεί και το 2019.
- Επιπλέον, σε εξέλιξη βρίσκεται η εφαρμογή του προγράμματος εναρμόνισης των δημοτικών, βρεφικών και βρεφονηπιακών σταθμών με το νέο θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές και όρους καταλληλότητας για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας τους.Ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 95 εκατ. ευρώ, προερχόμενος από εθνικούς πόρους και με ποσό ανά σταθμό μέχρι 50.000 ευρώ.
