Σειρά νομοθετικών βελτιώσεων ανακοίνωσε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος, κατά τη β' ανάγνωση του νομοσχεδίου για τον νέο Σωφρονιστικό Κώδικα, το οποίο ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής.
Ο υπουργός έκανε δεκτές προτάσεις και παρατηρήσεις, τόσο της αντιπολίτευσης όσο και των εξωκοινοβουλευτικών φορέων. Υπέρ της αρχής του νομοσχέδιου τάχθηκε μόνο η ΝΔ, ενώ ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜεΡΑ25 καταψήφισαν, και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μαζί με την Ελληνική Λύση επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, αύριο στην ολομέλεια.
Παράλληλα ο κ. Θεοδωρικάκος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για περαιτέρω βελτιωτικές αλλαγές, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «αύριο στην ολομέλεια θα κάνουμε όλοι το καλύτερο» ενώ επεσήμανε ότι «με τις αλλαγές που κατατέθηκαν, διευρύνεται η ουσία του νομοσχεδίου σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα ένδικου μέσου των κρατουμένων, των δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων και της ταυτότητας φύλου, ενώ διευκολύνονται τα θέματα των εκπαιδευτικών αδειών και διευκρινίζεται και το τι ισχύει για τους πολυϊσοβίτες.
Παρουσιάζοντας τις νέες νομοτεχνικές βελτιώσεις, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη τόνισε μεταξύ άλλων ότι:
- Διευρύνεται η χρήση του ένδικου μέσου των κρατουμένων, το οποίο αφορά και τη μη τήρηση κανόνων διαβίωσης των κρατουμένων, όχι μόνο στα σωφρονιστικά καταστήματα, αλλά και στα αστυνομικά κρατητήρια. Συμπληρώνεται ότι «δύναται να έχει ή έχει δυσμενή επίδραση στην κατάσταση της ομαδικής ή ψυχικής τους υγείας, ή προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους'.
- Ορίζονται οι προϋποθέσεις μεταγωγής στα ειδικά σωφρονιστικά καταστήματα, ενώ προστίθενται και τα κακουργήματα στην απαγόρευση μεταγωγής ή παραμονής σε αγροτικές φυλακές, για όσους κρατούμενους έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα τρομοκρατίας ή εσχάτης προδοσίας.
- Γίνεται οριζόντια ρύθμιση σε ό,τι αφορά τις προϋποθέσεις και τους όρους για τις τακτικές άδειες, ενώ προβλέπεται ότι για τους πολυισοβίτες, η δυνατότητα να υπάρξει άδεια προκύπτει όταν κανείς έχει φτάσει στα 22 χρόνια έκτισης της ποινής του.
- Επιβληθέντες πειθαρχικοί περιορισμοί που αφορούν κρατούμενους οι οποίοι ταυτόχρονα παρακολουθούν τις σπουδές τους, μπορούν να εκτίονται και στη διάρκεια διακοπών ή αργιών.
- Επίσης, ο ευεργετικός υπολογισμός των ημερών εκπαίδευσης λειτουργεί οριζόντια σε όλες τις βαθμίδες, σε όλα τα είδη σπουδών στα οποία μετέχει ο κρατούμενος.
- Έγιναν δεκτές προτάσεις για την ισότητα κρατουμένων οι οποίες συνδέονται και σχετίζονται και με το φύλο και την ταυτότητα του φύλου. Έτσι, απαγορεύεται κάθε δυσμενής, διακριτική μεταχείριση των κρατουμένων, ιδίως εκείνων που βασίζεται στη φυλή και το χρώμα, και περιλαμβάνεται η ταυτότητα του φύλου ή ο γενετήσιος προσανατολισμός, ενώ η ειδική μεταχείριση των κρατουμένων επιφυλάσσεται όταν δικαιολογείται από την νομική ή πραγματική τους κατάσταση, όπως υποδίκων και καταδίκων εγγάμων, ή εχόντων συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
- Προστίθεται ότι οι μεταγωγές διεμφυλικών γυναικών ή ανδρών στα σωφρονιστικά καταστήματα, με απόφαση του ΚΕΜ, γίνονται κατόπιν αιτήματος το οποίο εξετάζεται κατά προτεραιότητα.
- Επεκτείνεται η διάσταση της ισότητας στην μεταχείριση των κρατουμένων, ενώ έγινε αποδεκτό να ερωτάται το διεμφυλικό άτομο από τι φύλου υπάλληλο επιθυμεί να ελεγχθεί, όπως και να ορίζεται ότι κάθε κρατούμενος φέρει την ατομική του ενδυμασία, η οποία πρέπει να είναι ευπρεπής και καθαρή, να μην προβάλλει ρατσιστικά ή μισαλλόδοξα μηνύματα, να μην στρέφεται κατά συγκεκριμένων επαγγελματικών ή άλλων ομάδων προσώπων και να σέβεται το φύλο και την ταυτότητα φύλου των κρατουμένων.
- Στα σωφρονιστικά καταστήματα, οι ανήλικοι θα μπορούν να εισέρχονται μέχρι την ηλικία των 11 ετών (ίσχυε έως 8 ετών) με τη δυνατότητα να είναι παρούσα και η μητέρα του ανηλίκου.
Από την πλευρά των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αναγνωρίστηκε κατ' αρχήν στην ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, ότι αποδέχθηκε στη βάση του διαλόγου, πολλές από τις προτάσεις που κατατέθηκαν, ενώ έγιναν και βελτιωτικές αλλαγές. Ωστόσο, όπως επεσήμαναν, οι εν λόγω αλλαγές δεν αγγίζουν και δεν βελτιώνουν τον πυρήνα του νομοσχεδίου, που είναι η τιμωρητική λογική και όχι η ουσιαστική κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - και τόνισαν την ανάγκη σημαντικών αλλαγών.
Ο γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Σπύρος Λάππας, χαρακτήρισε κορυφαία ζητήματα για την στάση του κόμματος του, την βελτίωση των διατάξεων σε ό,τι αφορά το δικαίωμα προσφυγής των κρατουμένων για τις συνθήκες κράτησής τους στα σωφρονιστικά καταστήματα, ώστε να μην φορτώνονται με το βάρος της απόδειξης, όπως προβλέπει η σχετική διάταξη, όπως είπε.
Τόνισε επίσης, την ανάγκη να καταργηθεί η απαγόρευση μεταγωγής κρατουμένων σε περίπτωση προσφυγής και να προβλεφθεί η μη μεταγωγή τους μόνο κατ' εξαίρεση και για ειδικούς λόγους.
«Δεν μπορεί να είστε απαρέγκλιτοι σε ό,τι αφορά τις άδειες κρατουμένων. Η αυστηριοποίηση του θεσμού των αδειών πυροδοτεί κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είμαστε πολύ πίσω από τις ανάγκες των καιρών και πολύ φοβάμαι ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε υπόλογοι στο Συμβούλιο της Ευρώπης», σημείωσε ο κ. Λάππας.
Ο γενικός εισηγητής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Γιώργος Καμίνης, αναγνώρισε ότι έγιναν αρκετές βελτιώσεις, ωστόσο, όπως είπε, «η αυστηριοποίηση των ποινών, χωρίς να προβλέπονται ταυτόχρονα, βελτίωση των άθλιων συνθηκών κράτησης, εναλλακτικές μορφές έκτισης των ποινών και πρόληψη, θα μείνει κενό γράμμα».
Ο κ. Καμίνης επέμεινε στην ανάγκη να υπολογίζεται το κριτήριο καλής αγωγής των κρατουμένων για την χορήγηση της άδειας, όπως και στην σύντομη χρονική προθεσμία της εκτέλεσης των αποφάσεων των δικαστηρίων, σημειώνοντας ότι «διαφορετικά η πρόβλεψη ένδικου βοηθήματος των κρατουμένων θα είναι δώρο- άδωρο»
«Δεν πρέπει να αποσυνδέεται η συμπεριφορά του κρατούμενου για την χορήγηση άδειας και να παραμένει το έγκλημα ως κριτήριο για το αδίκημα που διέπραξε», σημείωσε.
Η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ Μαρία Κομνηνάκα, υποστήριξε ότι «οι βελτιωτικές αλλαγές μπορεί να στρογγυλεύουν σε κάποιο βαθμό, όμως δεν αλλάζουν την γενική αντιδημοκρατική λογική που διατρέχει το νομοσχέδιο» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «αυστηριοποιεί τις ποινές, διατηρεί την τιμωρητική αντίληψη, συρρικνώνει περαιτέρω σειρά δικαιωμάτων των κρατουμένων, συνδέοντάς τα με το αδίκημα για το οποίο καταδικάστηκαν, αγνοώντας την συμπεριφορά τους, και δεν προβλέπει κανένα μέτρο για την ουσιαστική επανένταξή τους».
«Εμείς θεωρούμε ότι τα μέτρα του νομοσχεδίου δεν ακουμπάνε στο τρίπτυχο «ουσιαστική πρόληψη - προσπάθεια σωφρονισμού και όχι τιμωρητική λογική - κοινωνική επανένταξη», γι' αυτό και το καταψηφίζουμε», κατέληξε η κ. Κομνηνάκα.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Αντώνης Μυλωνάκης, υποστήριξε ότι «μπορεί ορισμένες διατάξεις μαζί με τις νέες βελτιωτικές αλλαγές, να κινούνται σε θετική κατεύθυνση, ωστόσο δεν λύνονται ουσιαστικά προβλήματα, όπως είναι οι απάνθρωπες συνθήκες κράτησης στις φυλακές ή η αυστηριοποίηση των ποινών για ειδεχθή εγκλήματα».
Ο κ. Μυλωνάκης, επέμεινε στη θέση του κόμματος του ότι «όταν λέμε ισόβια πρέπει να είναι ισόβια» ενώ τόνισε ότι δεν γίνεται οι πολυϊσοβίτες που καταδικάστηκαν για κακούργημα, να μπορούν να πάνε σε αγροτικές φυλακές ή να μπορούν να παίρνουν τακτική άδεια στα 12 χρόνια έκτισης της ποινής τους.
«Όσοι έχουν καταδικαστεί για σοβαρά, ειδεχθή εγκλήματα, δεν πρέπει να ξαναδούν το φως του ήλιου. Πρέπει τα εκτελούνται κατά γράμμα τα ισόβια. Ισόβια 18 ετών ίσον φυλακή 18 χρόνια. Και να περάσουν άσχημα αυτά τα άτομα στη φυλακή, όχι να περνάνε καλά», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ηλίας Παπαηλιού, έδωσε έμφαση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των φυλακισμένων, ενώ επεσήμανε ότι «είναι εξαιρετικά σημαντικό, κυρίως για τους νεαρούς φυλακισμένους, να μην τίθενται εμπόδια στην εκπαίδευση τους».
Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Χάρης Καστανίδης, χαρακτήρισε επιτακτική ανάγκη να ξαναρυθμιστεί το θέμα της κοινωφελούς εργασίας, ενώ χαρακτήρισε τις βελτιώσεις «ευπρόσδεκτες αλλά ανώριμες», ζητώντας μεταξύ άλλων την επανεξέταση του θεσμού του ένδικου βοηθήματος, τον ευεργετικό υπολογισμό της ποινής για την μεταγωγή του κρατουμένου σε άλλο σωφρονιστικό κατάστημα και την απάλειψη της δυνατότητας κράτησης νεαρών ανηλίκων στα αστυνομικά κρατητήρια ενώ επεσήμανε ότι παραμένουν αυστηροί οι όροι για την δυνατότητα απόκτησης άδειας, προτείνοντας να μην κρίνονται οι κρατούμενοι με βάση το έγκλημα, αλλά βάσει της συνολικής συμπεριφοράς τους.
Η ειδική αγορήτρια του ΜεΡΑ25, Μαρία Απατζίδη, δήλωσε ότι το κόμμα της θα καταψηφίσει και επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί αναλυτικά, αύριο στην ολομέλεια.
Κλείνοντας τη συζήτηση, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη έκανε λόγο για ουσιαστική συζήτηση που έγινε από όλους και διαβεβαίωσε ότι στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, θα καταθέσει και νέες βελτιωτικές αλλαγές μέχρι αύριο, ανταποκρινόμενος στις προτάσεις και παρατηρήσεις τους.
«Οι βελτιώσεις του νομοσχεδίου, στις οποίες προχωρήσαμε ακούγοντας τις προτάσεις και τις παρατηρήσεις της αντιπολίτευσης και των φορέων, δεν είναι, ούτε επώδυνες, ούτε ανώδυνες. Υπάρχει ανοικτό πνεύμα και κάνουμε αυτό που πιστεύουμε ότι είναι το σωστό, χωρίς να επηρεαζόμαστε από κομματικές λογικές. Με αυτή την έννοια ανταποκριθήκαμε σε πολλές παρατηρήσεις που έγιναν, γιατί τις θεωρούμε σωστές και έγιναν πιστεύουμε, με απόλυτη αλήθεια. Σε ένα ειλικρινή διάλογο δεν είναι χρήσιμο να συζητάμε προσχηματικά, αλλά όλοι μαζί πρέπει να εννοούμε την ανάγκη να βρούμε κοινούς τόπους. Πιστεύω πως έγινε μία ουσιαστική συζήτηση και η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε σε μεγάλο βαθμό για να βρεθεί κοινός τόπος με γνώμονα πάντα να εκσυγχρονιστεί και να αναβαθμιστεί ο σωφρονιστικός κώδικας. Αύριο στην ολομέλεια, θα κάνουμε όλοι το καλύτερο», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδωρικάκος.
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Λευτέρης Οικονόμου, απαντώντας στον κ. Λάππα που χαρακτήρισε απαράδεκτο να εκτίουν μόλις 5 άτομα εναλλακτική ποινή με βραχιολάκια, όταν οι φυλακισμένοι ξεπερνούν τις 11.000, διαβεβαίωσε ότι μέχρι τα τέλη του Δεκεμβρίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και να έχει ανακηρυχθεί ο ανάδοχος του διεθνούς διαγωνισμού και έτσι θα δοθεί η δυνατότητα να επεκταθεί η εφαρμογή του μέτρου.