«Επαναφορά της προστασίας της κύριας κατοικίας των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και βελτίωση της διαδικασίας ρύθμισης των δανειακών υποχρεώσεων», προβλέπει τροπολογία που κατέθεσε το Κίνημα Αλλαγής στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που συζητείται σήμερα στη Βουλή.
Οι βουλευτές επισημαίνουν ότι ο Ν. 3869/2010 εισήγαγε στην Ελλάδα τον θεσμό της ατομικής πτώχευσης, δίνοντας τη δυνατότητα στους υπερχρεωμένους καταναλωτές να ρυθμίζουν τα χρέη τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες, καθιερώνοντας παράλληλα την προστασία της κατοικίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
«Ο Ν. 3869/2010 αποτέλεσε, μέσα στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης, το πιο σημαντικό εργαλείο των αδύναμων δανειοληπτών για να ρυθμίσουν τα χρέη τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες και να προστατεύσουν την κατοικία τους. Αυτό συνέβη την ίδια στιγμή που οι τράπεζες εμφανίζονταν απρόθυμες να προβούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις και αναπροσαρμογές των χρεών», αναφέρει το Κίνημα Αλλαγής και τονίζει ότι πλέον υπό τις νέες δραματικές οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνει η αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ακόμη περισσότερο αναγκαία η διαφύλαξη της κατοικίας των νοικοκυριών που έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία», αναφέρει το Κίνημα Αλλαγής.
Όπως εξάλλου αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, «η προηγούμενη Κυβέρνηση όχι μόνο δεν στήριξε την εφαρμογή του Ν. 3869/2010 αλλά, δυστυχώς, κατήργησε τις διατάξεις για την προστασία της κύριας κατοικίας. Στη θέση τους εισήγαγε τον Ν. 4605/2019, ένα νόμο που απέχει πολύ από το να προσφέρει αποτελεσματική προστασία της κατοικίας των υπερχρεωμένων πολιτών».
Οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής που υπογράφουν την τροπολογία περιγράφουν τις συνθήκες υπό τις οποίες πρέπει σήμερα να αποκατασταθεί το πλέγμα προστασίας της πρώτης κατοικίας, ως εξής:
«Σήμερα, τα νοικοκυριά απειλούνται όσο ποτέ άλλοτε από την απώλεια της κατοικίας. Οι τράπεζες, αντί της διευκόλυνσης των ρυθμίσεων με βάση τις δυνατότητες των δανειοληπτών, έχουν επιλέξει τη στρατηγική της πώλησης των δανείων. Χιλιάδες πλειστηριασμοί κατοικιών επισπεύδονται, πλέον και από τις εταιρίες που αγοράζουν τα δάνεια αποβλέποντας στο γρήγορο κέρδος τους. Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος δεν έχει παράγει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Καθίσταται επιβεβλημένο, προκειμένου να αποφευχθεί το τραγικό αδιέξοδο αρκετών νοικοκυριών, να αποκατασταθεί το πλέγμα προστασίας της κύριας κατοικίας που προέβλεπε ο Ν. 3869/2010.
Η δικαστική κρίση και η πρόσβαση που έχουν, πλέον, οι πιστωτές, σε όλα τα κρίσιμα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη εγγυώνται και διασφαλίζουν την αξιόπιστη εφαρμογή του νόμου. Συγχρόνως όμως, η αποκατάσταση της προστασίας θα προσφέρει στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά μία στοιχειώδη διαπραγματευτική δύναμη για την επιδίωξη μίας ουσιαστικής, ρεαλιστικής και κατάλληλης ρύθμισης».
Με την τροπολογία, μεταξύ άλλων:
- επαναφέρεται η προστασία της κύριας κατοικίας του Ν. 3869/2010. Τα όρια προστασίας αναπροσαρμόζονται, ώστε να καλύπτουν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Συγχρόνως, προβλέπεται η δυνατότητα αξιοποίησης της συνεισφοράς του Δημοσίου του άρθρου 76 του Ν. 4605/2019, στη λογική του νόμου αυτού, για τη βελτίωση της ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, αλλά και τη βέλτιστη αποπληρωμή των χρεών προς τους πιστωτές.
- προβλέπεται η αντίστοιχη εφαρμογή των διατάξεων για την προστασία της κύριας κατοικίας και για την αγροτική ακίνητη περιουσία. Με την προτεινόμενη διάταξη καθιερώνεται το δικαίωμα των κατ' αποκλειστικό επάγγελμα αγροτών να ζητούν την εξαίρεση της ρευστοποίησης ακίνητης αγροτικής περιουσίας (γεωργικής ή κτηνοτροφικής) που θα τους επιτρέπει να ασκούν το επάγγελμά τους. Με βάση τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής το δικαστήριο καλείται να καθορίζει την έκταση που θα εξαιρεθεί από την ρευστοποίηση και τους όρους αποπληρωμής της οφειλής που συναρτάται και εξασφαλίζεται με τη διάσωση της αγροτικής περιουσίας.
- επέρχεται τροποποίηση διατάξεων για το πρόγραμμα επιδότησης αποπληρωμής στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων με υποθήκη σε κύρια κατοικία του Ν. 4605/2019.
Το Κίνημα Αλλαγής είχε επισημάνει κατά τη συζήτηση του Ν. 4605/2019 ότι οι διατάξεις για την προστασία της κύριας κατοικίας δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση να αναπληρώσουν το έλλειμμα από την κατάργηση των διατάξεων του άρθρου 9 του Ν. 3869/2010, ενώ απεδείχθη παντελώς ανεπαρκές και το πρόγραμμα ρύθμισης ενυπόθηκων δανείων που έχουν εξασφάλιση στην κύρια κατοικία. Οι εκτιμήσεις του Κινήματος Αλλαγής, δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά από το ασήμαντο αριθμό αιτήσεων που ευδοκίμησαν, σε σχέση με το πραγματικό πρόβλημα και τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν. Γι' αυτό και μία παράταση της ισχύος του εν λόγω νόμου, δίχως την προηγούμενη αποκατάσταση του Ν. 3869/2010 και τη ριζική βελτίωση των προϋποθέσεων υπαγωγής, δεν θα ήταν μόνο αναποτελεσματική, αλλά και εξόχως υποκριτική.
Το Κίνημα Αλλαγής θεωρεί ότι οι εν λόγω διατάξεις θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τον Ν. 3869/2010, ως ένα πρόγραμμα διευκόλυνσης και επίσπευσης της ρύθμισης οφειλών που οδηγούν στην προστασία της κύριας κατοικίας. Στο πλαίσιο αυτό, με την παρούσα ρύθμιση προτείνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις:
- Προσαρμόζονται κατ' αρχήν οι προθεσμίες έτσι ώστε η ρυθμιστική παρέμβαση της Πολιτείας να αναφέρεται στις επίκαιρες συνθήκες. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προσδιορίζονται με σημείο αναφοράς την 31η Ιουλίου 2020 και ως τελευταία ημερομηνία για την αξιοποίηση του προγράμματος ορίζεται η 31η Δεκεμβρίου 2020.
- Αφαιρούνται ή αμβλύνονται κριτήρια αποκλεισμού δανειοληπτών. Έτσι, η ύπαρξη άλλης περιουσίας μέχρι 80.000 ευρώ περιορίζεται μόνο στο πρόσωπο του οφειλέτη, ενώ εξακολουθεί να λαμβάνεται υπόψη η οικογενειακή εισοδηματική κατάσταση.
- Σε ρύθμιση υπάγονται δάνεια με συνολική ανά πιστωτή οφειλή μέχρι 200.000 (αντί για 130.000) ευρώ. Οι πιστωτές δεν μπορούν να υπονομεύσουν τη ρύθμιση, κάτι που δεν είναι στη διακριτική τους ευχέρεια καθώς υποχρεούνται σε πρόταση σύμφωνα με τους όρους που ορίζονται στον νόμο, και ειδικότερα στο άρθρο 75. Οι δανειολήπτες, σε περίπτωση που κρίνονται επιλέξιμοι από την πλατφόρμα, πλην όμως δεν τους έγινε αντίστοιχη πρόταση, απολαμβάνουν ήδη, και ως προσωρινή, την όποια προστασία του νόμου.