Με αρκετά γρήγορους ρυθμούς αρχίζουν πλέον οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της χώρας να ξοδεύουν το «κομπόδεμα» που είχαν δημιουργήσει στη διάρκεια της πανδημίας, για να ανταποκριθούν στις αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022 ξοδεύτηκε ήδη το 1/10 των νέων αποταμιεύσεων που είχαν δημιουργηθεί από τον Μάρτιο 2020, με τις επιχειρήσεις να έχουν τον πρώτο λόγο στο «κάψιμο» καταθέσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα μειώθηκαν κατά 3,4 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο και έπεσαν από τα 180 δισ., τον Δεκέμβριο του 2021, στα 176,6 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι από τον Μάρτιο του 2020 και μετά, δηλαδή μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, είχαν αυξηθεί οι καταθέσεις ιδιωτικού τομέα κατά 34 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι μέσα τρεις μήνες εξανεμίσθηκε το 10% αυτών των νέων καταθέσεων.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μεγαλύτερη μείωση καταθέσεων εντοπίζεται στις επιχειρήσεις, οι οποίες μείωσαν το «κομπόδεμά» τους κατά 3,1 δισ. ευρώ, γεγονός που αποδίδεται στις πιέσεις που δέχεται η ρευστότητά τους, καθώς μπαίνουν σε κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας και έχουν σταματήσει τα προγράμματα κρατικής στήριξης.
Όμως, και τα νοικοκυριά έχουν σταματήσει να βάζουν «χρήματα στην άκρη», καθώς αντιμετωπίζουν αυξημένες καταναλωτικές δαπάνες μετά την υποχρεωτική μείωσή του λόγω της πανδημίας και αυξημένα κόστη διαβίωσης λόγω του πληθωρισμού. Το α' τρίμηνο, τα νοικοκυριά μείωσαν τις καταθέσεις τους κατά 281 εκατ. ευρώ.
Καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες
(Υπόλοιπα και καθαρές ροές σε εκατ. ευρώ)
Η αυξημένη αποταμίευση στη διάρκεια της πανδημίας έχει δώσει το έναυσμα στους οικονομολόγους για βελτιωμένες εκτιμήσεις για την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, έχει τονίσει τη σημασία των αποταμιεύσεων στη βελτίωση των αναπτυξιακών προοπτικών, εκτιμώντας ότι αποτελούν έναν από τους λόγους που θα οδηγήσουν την επόμενη δεκαετία στην αύξηση του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας πάνω από το 2%.
Όπως έχει αναφέρει, «οι αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα είναι ασυνήθιστα υψηλές, με μέσο όρο περίπου 15% του ΑΕΠ το 2021 από 6% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο τα πέντε χρόνια πριν από την πανδημία του Covid-19. Αυτό είναι αποτέλεσμα υψηλότερων προληπτικών αποταμιεύσεων, αναβολής καταναλωτικών και άλλων δαπανών, κρατικών ενισχύσεων και αναστολής δανειακών/φορολογικών υποχρεώσεων. Η υψηλή αποταμίευση αντανακλάται στην αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα κατά 34 δισ. ευρώ -δηλαδή 20% του ΑΕΠ- από τον Μάρτιο του 2020. Η σταδιακή αποκλιμάκωση του υψηλού ποσοστού αποταμίευσης θα τονώσει την εγχώρια ζήτηση και ιδιαίτερα την ιδιωτική κατανάλωση».
Για τα νοικοκυριά, πάντως, η εποχή της αυξημένης αποταμίευσης φαίνεται ότι έχει τελειώσει. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ για το οικονομικό κλίμα το 87% των νοικοκυριών λένε ότι είναι απίθανο να αποταμιεύσουν το επόμενο 12μηνο, καθώς οι εκτιμήσεις τους για την οικονομία έχουν επιδεινωθεί. Όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ, ο δείκτης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12μηνο παρουσίασε σημαντική εξασθένηση τον Απρίλιο και διαμορφώθηκε στις -62,3 (από –53,3) μονάδες. Το 76% των καταναλωτών (από 70%) προβλέπει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι του 19% το οποίο αναμένει σταθερότητα.