Τριπλασιάστηκαν μέσα σε ένα χρόνο οι απάτες με τις ηλεκτρονικές πληρωμές, σημειώνοντας αύξηση 204%. Η Τράπεζα της Ελλάδος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τους πολίτες που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές.
Οι συναλλαγές μέσω διαδικτύου αποδεικνύονται πιο ευάλωτες στις απάτες, ενώ στην καλύτερη θέση βρίσκονται οι συναλλαγές που διεκπεραιώνονται μέσω της διαδικασίας των άμεσων πληρωμών.
Η κεντρική τράπεζα κρούει τον κώδων του κινδύνου για τις πληρωμές μέσω καρτών, πιστωτικών και χρεωστικών, και γενικά όλες τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου, απομυζούν τραπεζικούς λογαριασμούς των πολιτών.
Έκρηξη περιστατικών
Σε όρους περιστατικών απάτης, ο δείκτης απάτης αυξήθηκε το α΄ εξάμηνο του 2023 κατά 31% και ανήλθε στο επίπεδο του 0,02% και αντιστοιχεί σε μία συναλλαγή απάτης ανά 5,2 χιλ. συναλλαγές.
Σε όρους αξίας των περιστατικών απάτης, ο δείκτης αυξήθηκε κατά 29% και ανήλθε σε 0,03%, αντιστοιχώντας σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 4 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών. Από την ανάλυση των περιστατικών απάτης ανά δίαυλο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών, δηλαδή:
- α) συναλλαγές σε τερματικά ΑΤΜ,
- β) πληρωμές σε τερματικά POS και
- γ) εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς τη φυσική παρουσία της κάρτας (card not present - CNP), προκύπτει ότι το υψηλότερο ποσοστό απάτης αφορά τις εξ αποστάσεως συναλλαγές.
Αναλυτικότερα, το α΄ εξάμηνο του 2023, ο αριθμός των περιστατικών απάτης που καταγράφηκε ανά δίαυλο συναλλαγής ανήλθε σε 2.705 στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 26 χιλ. στις πληρωμές POS και σε 174 χιλ. στις συναλλαγές CNP.
Η αντίστοιχη αξία των περιστατικών απάτης διαμορφώθηκε σε 900 χιλ. ευρώ στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 2,5 εκατ. ευρώ στις πληρωμές POS και σε 9 εκατ. ευρώ στις συναλλαγές CNP.
Αναλύοντας περαιτέρω την απάτη που διενεργήθηκε στις εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου διαπιστώνεται ότι η συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών απάτης αφορά τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου.
Η ΤτΕ σημειώνει ότι και στο τρέχον εξάμηνο αναφοράς οι περιπτώσεις διαδικτυακής απάτης αφορούν ως επί το πλείστον συναλλαγές αγορών από εμπόρους του εξωτερικού με κάρτες που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα όπως συνέβαινε και τα προηγούμενα εξάμηνα, λόγω της εκτενέστερης χρήσης του διεθνούς τεχνικού προτύπου ασφαλών συναλλαγών 3D Secure από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών στην Ελλάδα συγκριτικά με τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών του εξωτερικού.
Οι οικονομικές ζημίες που προκύπτουν από τις συναλλαγές απάτης και οι οποίες επιμερίζονται στα συμβαλλόμενα μέρη της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους ανήλθαν σε 11,4 εκατ. ευρώ το α΄ εξάμηνο του 2023, αυξημένες κατά 25% συγκριτικά με το β΄ εξάμηνο του 2022 και κατά 105% σε σχέση με το α΄ εξάμηνο του 2022.
Ποιοι πλήρωσαν τα «λάθη»
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό τους, διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας επιβαρύνει τους κατόχους-χρήστες καρτών, οι οποίοι κατά το α΄ εξάμηνο του 2023 επωμίστηκαν το 63% της συνολικής ζημίας.
Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών επωμίστηκαν το 31% της συνολικής ζημίας, ενώ οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 6%.
Μεταφορές πιστώσεων
Το 2022 διενεργήθηκαν 561 εκατ. πελατειακές συναλλαγές με τη χρήση μεταφοράς πίστωσης αξίας 977 δισ. ευρώ. Σε σχέση με το έτος 2021, παρατηρείται σημαντική αύξηση του αριθμού των συναλλαγών κατά 17% και αύξηση της αναλογούσας αξίας κατά 32%.
Αντίστοιχα, η μέση αξία ανά συναλλαγή αυξήθηκε κατά 13% και διαμορφώθηκε σε 1.742 ευρώ το 2022, από 1.537 ευρώ το 2021.
Στην κατηγορία των συναλλαγών «μεταφορές πιστώσεων» για τις στατιστικές πληρωμών το 2022, καταγράφηκε αύξηση κατά 95% των περιστατικών απάτης στις μεταφορές πιστώσεων και κατά 204% στην αναλογούσα αξία τους.
Ειδικότερα, αναφέρθηκαν 16.339 περιστατικά απάτης συνολικής αξίας 79,5 εκατ. ευρώ, έναντι 8.365 περιστατικών απάτης συνολικής αξίας 26,3 εκατ. ευρώ το έτος 2021.
Οι δείκτες της αναλογίας των περιστατικών και της αξίας της απάτης προς τον αριθμό και την αξία των συναλλαγών με μεταφορά πίστωσης κυμάνθηκαν στο επίπεδο του 0,00292% και 0,00814%, αντίστοιχα, και αντιστοιχούν σε μία συναλλαγή απάτης ανά 34.000 συναλλαγές μεταφοράς πίστωσης, με 1 ευρώ αξία απάτης ανά 12 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών.
Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι η πλειονότητα των τεχνικών διενέργειας απάτης στις ηλεκτρονικές συναλλαγές μεταφοράς πιστώσεων αφορά:
- α) κατά 91% στη μέθοδο της έκδοσης εντολής πληρωμής από το δράστη της απάτης και
- β) κατά 9% στη μέθοδο της χειραγώγησης του πληρωτή από το δράστη της απάτης.
Βάσει της (α) μεθόδου, ο δράστης της απάτης εκδίδει πλαστή εντολή πληρωμής αφού αποκτήσει τα ευαίσθητα δεδομένα πληρωμής του πληρωτή ή του δικαιούχου με δόλια μέσα.
Βάσει της (β) μεθόδου ο πληρωτής παρέχει καλή τη πίστει τη συγκατάθεσή του στην εκτέλεση εντολής πληρωμής προς λογαριασμό πληρωμών τρίτου θεωρώντας ότι ανήκει σε νόμιμο δικαιούχο.
Θωρακισμένες οι συναλλαγές άμεσων χρεώσεων
Το 2022 οι πελατειακές συναλλαγές με τη χρήση άμεσων χρεώσεων παρουσίασαν σημαντική αύξηση κατά 21% σε σχέση με το 2021 και διαμορφώθηκαν στις 31,4 εκατ. συναλλαγές.
Παράλληλα, η αξία των συναλλαγών παρουσίασε αύξηση κατά 41% στα 6 δισ. ευρώ. Η μέση αξία ανά συναλλαγή διαμορφώθηκε στα 193 ευρώ από 166 ευρώ το 2021, αυξημένη κατά 16%.
Οι άμεσες χρεώσεις συνεχίζουν να αποτελούν το πλέον ασφαλές μέσο πληρωμής δεδομένου ότι και το έτος 2022 δεν αναφέρθηκαν περιστατικά απάτης από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος.