Μετά το ενθαρρυντικό άνοιγμα των θερινών κινηματογράφων την προηγούμενη εβδομάδα, με το "Nomadland" να τα πηγαίνει περίφημα, δεδομένων των περιστάσεων, αλλά και μια ικανοποιητική κίνηση σε κάποιες από τις επτά άλλες ταινίες, το δεύτερο επταήμερο του κινηματογραφικού καλοκαιριού υπόσχεται αρκετές συγκινήσεις, με τρία δράματα, μία περιπέτεια, και δυο κλασικές επανεκδόσεις:
Το αθάνατο φιλμ του Φελίνι "Οι Βιτελόνοι" και το ξεκαρδιστικό αριστούργημα του Μπουνιουέλ "Η Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας". Από τις νέες αφίξεις ξεχωρίζει το κοινωνικό δράμα "Μάρτιν Ίντεν", που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τζακ Λόντον.
Μάρτιν Ίντεν (Martin Eden)
Κοινωνικό δράμα, ιταλικής και γαλλικής παραγωγής του 2019, σε σκηνοθεσία Πιέτρο Μαρτσέλο, με τους Λούκα Μαρινέλι, Τζέσικα Κρέσι, Κάρλο Τσέκι, Ντενίς Σαρντίσκο, Κάρλα Φρανκίνι, Μάρκο Λεονάρντι κ.ά.
Ενδιαφέρον ιταλικό κοινωνικό- δραματικό σινεμά, με τα καλά του και τις αδυναμίες του. Ελεύθερη μεταφορά στον κινηματογράφο του ομώνυμου βιβλίου του Τζακ Λόντον, που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2019 και κέρδισε το βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή Λούκα Μαρινέλι.
Ο Ναπολιτάνος Πιέτρο Μαρτσέλο, με εμπειρία στο ντοκιμαντέρ, εδώ κάνει τη δεύτερη ταινία μυθοπλασίας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι, διαπερνώντας τον 20ό αιώνα, χωρίς να μπορούμε σαφώς να καταλάβουμε τις χρονικές περιόδους. Αρχίζει από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα -δεν είναι τυχαίο ότι η ταινία ξεκινά με αρχειακό υλικό του αναρχικού Ερρίκο Μαλατέστα- για να εισχωρήσει σε όλες τις σημαντικές στιγμές των κοινωνικών αγώνων.
Το θέμα, η ιστορία ενός απλού εργάτη που θα προσπαθήσει να μορφωθεί για να προβάλλει τις αδικίες, τις στερήσεις και το κυνήγι που έχει υποστεί η τάξη του, εξελίσσεται στη Νάπολη σε αόριστο χρόνο. Το φιλμ, διαθέτει διεισδυτική ματιά και έντονη ενέργεια, μεταβάλλοντας τον Μάρτιν Ίντεν σε κοινωνικό σύμβολο απέναντι στην κοινωνία των προνομιούχων.
Ο Μαρτσέλο, που επιλέγει, με τολμηρότητα και όχι πάντα επιτυχημένα, να περιπλανηθεί σχεδόν σε όλες τις ιταλικές κινηματογραφικές σχολές (από νεορεαλισμό, Μπερτολούτσι, μέχρι και το μαχητικό κοινωνικό σινεμά των δεκαετιών '60 και '70), όσο προχωρά η ταινία χάνει τη δυναμική του και καθαρή ματιά του, για να εγκλωβιστεί, προς το τέλος, στην αυτοκαταστροφική πορεία του ήρωά του, θέλοντας να τονίσει την απομάκρυνσή του από τις ρίζες του, την απώλεια της ταυτότητάς του.
Ο πρωταγωνιστής Λούκα Μαρινέλι συμπαθής, δείχνει πιο άνετος με την προλεταριακή καταγωγή του, παρά στο τέλος που πετυχαίνει τους στόχους του και αρχίζει να θολώνει η προσωπικότητά του. Το υπόλοιπο καστ κινείται σε αξιοπρεπή επίπεδα, με ορισμένους δεύτερους ρόλους να κάνουν την έκπληξη, όπως και ο Μάρκο Λεονάρντι, ο Τοτό του "Σινεμά ο Παράδεισος" σε νεανική ηλικία.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ: Ο Μάρτιν Ίντεν, είναι ένας ανειδίκευτος εργάτης, που όμως δε διστάζει να ελπίζει πέρα από τις περιορισμένες προοπτικές που του επιφυλάσσει η κοινωνική καταγωγή του. Παρά την περιορισμένη μόρφωσή του, ο Μάρτιν ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας. Όταν μια μέρα βρίσκεται μάρτυρας της επίθεσης μιας ομάδας νέων σε ένα αδύναμο αγόρι, ο Μάρτιν επεμβαίνει για να τον σώσει. Η πράξη του τον οδηγεί στο σπίτι του νέου, όπου γνωρίζει την αδερφή του, Ελένα, γνωριμία που πρόκειται να καθορίσει το υπόλοιπο της ζωής του. Αν και οι ταξικές διαφορές μεταξύ τους είναι φαινομενικά ανυπέρβλητες, ο Μάρτιν ερωτεύεται κεραυνοβόλα την Ελένα, η οποία γοητευμένη από το πνεύμα του τον ωθεί να κυνηγήσει το όνειρό του...
Ένας Χρόνος στη Νέα Υόρκη (My Salinger Year)
Δραματική ταινία, καναδικής και ιρλανδικής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Φιλίπ Φαλαρντό, με τους Μάργκαρετ Κουάλεϊ, Σιγκούρνι Γουίβερ, Ντάγκλας Μπουθ, Γιάνικ Τρούσντεϊλ κ.ά.
Και μόνο το όνομα του Σάλιντζερ, διάσημου συγγραφέα του μπεστ σέλερ "Ο Φύλακας στη σίκαλη" στον τίτλο της ταινίας φαίνεται ότι για τους παραγωγούς ήταν αρκετό για την επιτυχία, σε συνδυασμό με ένα καλών προθέσεων στόρι, για τη δύναμη της λογοτεχνίας ή του απλοϊκού "ακολούθησε τα όνειρά σου", που βασίζεται στο ομώνυμο αυτοβιογραφικό βιβλίο της Τζοάνα Ράκοφ.
Η ηρωίδα της ταινίας, μία νεαρά φέρελπις συγγραφέας που προσλαμβάνεται για να απαντά στα γράμματα που λαμβάνει ο διάσημος αλλά εξαφανισμένος Σάλιντζερ, μπορεί να καταλαβαίνει τη δύναμη των γραπτών του διάσημου συγγραφέα και την επιρροή του στον κόσμο, αλλά το κοινό της ταινίας χάνεται στην άτολμη σκηνοθεσία του Γαλλοκαναδού Φιλίπ Φαλαρντό ("Ο Εξαιρετικός Κύριος Λαζάρ"), την επίπεδη προσέγγιση των προσωπικών προβλημάτων της Τζοάνα, αλλά και την αδυναμία να αναδείξει την ατμόσφαιρα μιας εποχής που αλλάζει, καθώς η λογοτεχνική βιομηχανία πρέπει να αντιμετωπίσει το διαδίκτυο και τα νέα τεχνολογικά καλούδια επικοινωνίας.
Ωστόσο, η ταινία ανεβάζει στροφές και θερμοκρασία στις σκηνές με την Σιγκούρνι Γουίβερ, στο ρόλο της ατζέντισσας του Σάλιντζερ και αφεντικού της ηρωίδας, που με τη σκληρότητά και αυστηρότητά της, αλλά και το βάθος του χαρακτήρα της προσεγγίζει καλύτερα τις ανθρώπινες σχέσεις, κατανοούμε τον κόσμο του βιβλίου, τροφοδοτεί με σκέψεις το θεατή. Όμως, η φλόγα της έμπειρης Γουίβερ δεν μπορεί να ζεστάνει όλη την ταινία και μας κάνει ευκολοκατανόητο γιατί "Ο Ένας Χρόνος στη Νέα Υόρκη" αποτέλεσε μία αποτυχημένη πρεμιέρα στο 70ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ: Νέα Υόρκη στα '90s. Η Τζοάνα μόλις αποφοίτησε και αποφασισμένη να κυνηγήσει το όνειρο της και να γίνει συγγραφέας, προσλαμβάνεται ως βοηθός της Μάργκαρετ, της ατζέντισσας του Τζ. Ντ. Σάλιτζερ. Βασικό καθήκον στο παλιομοδίτικό γραφείο της είναι να διαχειρίζεται την αλληλογραφία του συγγραφέα. Καθώς διαβάζει τα γράμματα των θαυμαστών του δημοφιλούς συγγραφέα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να στέλνει το τυποποιημένο και απρόσωπο γράμμα, που έχει ορίσει το πρακτορείο, και αρχίζει να απαντά περισσότερο προσωπικά με συγκινητικά και αστεία αποτελέσματα, ενώ η Τζοάνα ανακαλύπτει και τη δική της συγγραφική φωνή…
Σουπερνόβα (Supernova)
Δραματική ταινία, βρετανικής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Χάρι Μακουίν, με τους Στάνλεϊ Τούτσι, Κόλιν Φερθ, Πίπα Χέιγουντ, Τζέιμς Ντρέιφους κ.ά.
Βαρύ δράμα, απ' αυτά που σε συνδυασμό με κάποια μελό στοιχεία, προκαλούν υπερκατανάλωση χαρτομάντιλων, αν και θα υπάρξουν θεατές που θα δυσφορήσουν. Όχι μόνο απ' το στενάχωρο θέμα της ιστορίας, αλλά και από την επίπεδη σκηνοθεσία του Χάρι Μακουίν, που ουσιαστικά επεκτείνει ένα σενάριο μισής ώρας σε ταινία μεγάλου μήκους, επαναλαμβάνοντας, δίχως έμπνευση, συνεχώς τις ίδιες σκηνές, τις σιωπές, τις στιγμές αμηχανίας, την οδύνη του πρωταγωνιστικού ζευγαριού, μπροστά στην αρρώστια.
Ένα ζευγάρι 60άρηδων, Στάνλεϊ Τούτσι και Κόλιν Φερθ, έχοντας ζήσει μαζί 20 ωραία χρόνια, ταξιδεύοντας στη Βόρεια Αγγλία με ένα τροχόσπιτο, πρέπει να αντιμετωπίσουν το αλτσχάιμερ -σε αρχικό στάδιο- του πρώτου, αλλά και την απόφασή του να αυτοκτονήσει, μην αντέχοντας να ζήσει ανήμπορος και διαλύοντας τη ζωή του συντρόφου του. Μια ασθένεια της εποχής, με βαρύ φορτίο για τον παθόντα και για τους διπλανούς του, ένα δράμα που δεν μπορεί να απαλύνει ούτε η βρετανική εξοχή, ούτε οι ερμηνείες δυο εξαίρετων ηθοποιών και ιδίως του Τούτσι που πρέπει να μπει στο πετσί μίας συνηθισμένης σήμερα, αλλά περίπλοκης νόσου.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ: Πόσο δύσκολο είναι να βλέπεις τον άνθρωπο που έχεις αποφασίσει να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου να χάνεται σιγά σιγά μέσα από μια τρομερή ασθένεια; Οι Σαμ και Τασκερ, οι οποίοι είναι μαζί 20 χρόνια και έχουν πάει διακοπές στην Αγγλία, όπου και συναντούν φίλους τους και περνάνε μαζί όμορφες στιγμές θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη σκληρή αλήθεια. Ο Τάσκερ βρίσκεται στα πρώιμα στάδια της άνοιας και πιστεύει πως αυτές είναι οι τελευταίες διακοπές που θα κάνει μαζί με τον σύντροφό του, πριν η αρρώστια αυτή τον κάνει να χαθεί ολοκληρωτικά.
Έντιμος Κλέφτης (Honest Thief)
Αστυνομική περιπέτεια, αμερικανικής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Μαρκ Γουίλιαμς, με τους Λίαμ Νίσον, Κέιτ Γουόλς, Άντονι Ράμος, Ρόμπεν Πάτρικ κ.ά.
Θα περίμενε κανείς ότι θα είχαμε να κάνουμε με μία ακόμη φασαριόζικη δυναμική διασκεδαστική περιπέτεια του Λίαμ Νίσον (κάτι ανάλογο με την "Αρπαγή" 1,2 & 3) αλλά δυστυχώς δεν φτάνει ούτε σε αυτό το επίπεδο η ταινία τού Μαρκ Γουίλιαμς που ειδικεύεται στο είδος.
Και μπορεί να μην έχει τα στοιχεία ξενοφοβίας που διαθέτουν οι "Αρπαγές", αλλά αυτή τη φορά τα καλά νέα ολοκληρώνονται εδώ. Απ' τη μια έχουμε έναν μάγο των ληστειών που διαπρέπει σε ανοησία και παράδοξες αποφάσεις (θέλοντας να παραδοθεί για να ζήσει τον έρωτά του, δίνοντας τα κλειδιά με τα χρήματα που είχε κλέψει σε δυο αγνώστους αστυνομικούς κ.ο.κ.) και απ' την άλλη μία συνταγή γεμάτη κλισέ και ουρανοκατέβατες ευκολίες του είδους- του πιο χαμηλού επιπέδου.
Μια σκηνοθεσία βγαλμένη από το εγχειρίδιο διεκπεραίωσης περιπετειών για πρωτάρηδες και με έναν ρυθμό που σκοντάφτει θανάσιμα σε κάθε λακουβίτσα, προκαλώντας στο τέλος νευρικά γέλια. Εύκολη αρπαχτή για τον Λίαμ Νίσον, που πλέον κατρακυλάει σε επίπεδα Ζαν Κλοντ Βαντάμ.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ: Ο Τομ, ένας διαβόητος ληστής και ένας φρεσκοερωτευμένος άντρας. Τα αισθήματα του για την την Άνι τον έχουν ωθήσει να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος και να αφήσει πίσω του την παρανομία. Αποφασίζει να παραδοθεί στο FBI και να στερηθεί τα χρήματα που έχει ληστέψει με αντάλλαγμα έναν δικαστικό συμβιβασμό και ένα νέο ξεκίνημα. Όταν όμως συνειδητοποιήσει ότι οι πράκτορες του FBI είναι πιο διεφθαρμένοι από εκείνον, αρχίζει ένα κυνηγητό γάτας-ποντικιού, όπου το κακό και το καλό μπερδεύονται και μόνο η αγάπη μένει αλώβητη.
ΕΠΑΝΑΚΔΟΣΕΙΣ
Οι Βιτελόνοι (I Vitelloni)
Δραματική κωμωδία, ιταλικής παραγωγής του 1953, σε σκηνοθεσία Φεντερίκο Φελίνι, επαναπροβάλλεται σε ψηφιακές κόπιες.
Αριστουργηματική ταινία της πρώτης περιόδου του Φελίνι, αφού σε αυτή τη δεύτερη ταινία του ζωγραφίζει σε ασπρόμαυρο, με τη βοήθεια των εξαιρετικών διευθυντών φωτογραφίας Οτέλο Μαρτέλι και Κάρλο Καρλίνι, το πορτρέτο πέντε νεαρών που διανύουν μία μακρά μετεφηβική περίοδο.
Ο "maestro", δεν κάνει ένα είδος αυτοβιογραφίας, αλλά αντλεί έμπνευση από τις ονειρικές μνήμες από τη γενέτειρά του, μία μικρή λουτρόπολη, το Ρίμινι, ξεφεύγοντας ελαφρά από τον νεορεαλισμό και αναδεικνύοντας σιγά- σιγά το δικό του κινηματογραφικό σύμπαν, το δικό του ξεχωριστό στιλ.
Το "Οι Βιτελόνοι" αποτελεί τη σπορά για αρκετές σπουδαίες ταινίες του Φελίνι, όπως το "8,5", το "Amarcord" το "Roma" και "Intervista", που απελευθερώνονται από την κλασική αυστηρή δραματουργία της πλοκής και εγκαινιάζουν την ανοικτή δομή, ένα πεδίο που αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος για πειραματισμούς και νέες ιδέες στο σινεμά.
Πάντως, ο Φελίνι σκιαγραφεί με ξεκάθαρο τρόπο τους χαρακτήρες των 30άρηδων κατεργάρηδων ηρώων του, ενώ ταυτόχρονα συμπυκνώνει γύρω τους όλο τον κοινωνικό περίγυρο, τη γαλήνια ζωή της επαρχίας, την ανοχή στις φάρσες, τη γοητεία μίας εποχής που ισοπεδώθηκε από την τρέλα της οικονομικής ανάπτυξης και τα νέα ήθη.
Έτσι τα όνειρα είναι φανερό ότι δεν έχουν μέλλον, όπως και το τοπικό καρναβάλι που μαγεύει τον σκηνοθέτη, ο οποίος θα δώσει κι ένα πικρό υπέροχο φινάλε. Οι πρωταγωνιστές αξιολάτρευτοι, με πρώτο τον Αλμπέρτο Σόρντι, ενώ τη μουσική υπογράφει ο Νίνο Ρότα.
Η Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας (Le Charme Discret de la Bourgeoisie)
Ξεκαρδιστική τρελή σάτιρα του Λουίς Μπουνιουέλ, σε γαλλοϊσπανική παραγωγή του 1972.
Ο Μπουνιουέλ, εδώ στην προτελευταία ταινία του, σαρωτικός, σαρκαστικός, δίχως έλεος και με αφοπλιστική απλότητα ισοπεδώνει την υποκρισία της αστικής τάξης. Ο ιδιοφυής σκηνοθέτης ακτινογραφεί ανάλαφρα τη σοβαροφάνεια, την τυπολατρία, τα πολιτικά ταμπού, την υποκρισία, ένα διαχρονικό τρόπο ζωής, που κρύβει την κενότητα, τα ερείπια μίας επίπλαστης ευζωίας.
Με αφορμή ένα γεύμα μιας παρέας ευκατάστατων αστών που δεν λέει να ολοκληρωθεί, από διάφορα αλλόκοτα περιστατικά, ο Μπουνιουέλ ξετρυπώνει ακαταμάχητα το έλλειμμα στις ανθρώπινες σχέσεις, τον αδιέξοδο ορθολογισμό, την αδυναμία προσέγγισης με την πραγματικότητα. Και μαζί μια κεφάτη παρέα ηθοποιών, που δίνουν τα ρέστα τους, μεταξύ των οποίων και οι Φερνάντο Ρέι, Στεφάν Οντράν, Μισέλ Πικολί, Μπιλ Οζιέ, Ζαν Πιέρ Κασέλ.
Απολαυστικό και ιδιαιτέρως επίκαιρο, καθώς διανύουμε μία εποχή που η γαστρονομία κυριεύει όλο τον κόσμο, ως απόλυτη καταξίωση, ως απαραίτητη εμπειρία.
Χάρης Αναγνωστάκης, ΑΠΕ-ΜΠΕ