Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις στις τράπεζες από τη σημερινή υφυπουργό Οικονομικών, Κατερίνα Παπανάτσιου, αλλά και από τον προκάτοχό της, Τρύφωνα Αλεξιάδη να μειώσουν τα κόστη των συναλλαγών με κάρτες για τις επιχειρήσεις, οι προμήθειες παραμένουν υψηλές και πλέον από την πλευρά της κυβέρνησης εκφράζονται ανοικτά υπόνοιες ότι λειτουργεί τραπεζικό καρτέλ, που δεν επιτρέπει να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και να μειωθούν οι προμήθειες.
Μάλιστα, η κ. Παπανάτσιου εμμέσως πλην σαφώς υπέδειξε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να διερευνήσει αν υπάρχουν εναρμονισμένες πρακτικές (καρτέλ) από τις τράπεζες. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η υφυπουργός Οικονομικών τόνισε ότι «δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις παραμένουν ακόμη χρεώσεις και προμήθειες άλλων εποχών και σε ορισμένες κατηγορίες λιανικής για τις οποίες τα περιθώρια μεικτού κέρδους είναι μικρά, όπως είναι τα τσιγάρα ή ο Τύπος, η χρέωση στη συναλλαγή είναι πραγματικό πρόβλημα».
Το ζήτημα αυτό, σημείωσε η υφυπουργός, το έχει θέσει επανειλημμένα το υπουργείο Οικονομικών στις τράπεζες χωρίς να βρει την ανταπόκριση που θα ήθελε. Η κ. Παπανάτσιου υπογράμμισε, μάλιστα, ότι εγείρεται ζήτημα διασφάλισης των ίσων όρων ανταγωνισμού «που ενδεχομένως οφείλουν να το εξετάσουν οι αρμόδιες αρχές, όπως είναι η Επιτροπή Ανταγωνισμού».
Η υπομονή εξαντλείται...
Αυτή η αναφορά της υφυπουργού σε ενδεχόμενη παρέμβαση της αντιμονοπωλιακής αρχής για να διερευνηθούν οι πρακτικές των τραπεζών έχει μεγάλη σημασία, καθώς ως τώρα η ίδια απέφευγε να θέσει σε αυτή τη βάση το θέμα, παρότι σε συζήτηση που είχε γίνει στη Βουλή, στις 27 Ιανουαρίου, είχε «βομβαρδισθεί» από τον Βασίλη Κεγκέρογλου, της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, με επικρίσεις για τις αναφορές της στη λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών.
«Δεν μπορεί σε μια χώρα όπου έχουν επιβληθεί capital controls, δηλαδή ελεγχόμενο σύστημα, όπου έχουν γίνει οι τράπεζες τέσσερις και δεν υπάρχει ανταγωνισμός πλέον στο τραπεζικό σύστημα, να επικαλείστε –και ειδικά εσείς, η λεγόμενη Αριστερά- τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Αν είναι δυνατόν!», είχε τονίσει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης.
«Για ποιον ελεύθερο ανταγωνισμό μιλάτε, όταν είναι τέσσερις οι τράπεζες με εναρμονισμένες πρακτικές μέσω της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών –μιλάμε για απολύτως εναρμονισμένες πρακτικές, δεν τις ελέγχετε- και δεν μπορείτε να παρέμβετε, δεν υπάρχει Επιτροπή Ανταγωνισμού να τις ελέγξει;», είχε ρωτήσει ο κ. Κεγκέρογλου την κ. Παπανάτσιου.
Ακριβές οι χρεώσεις
Η αναφορά της κ. Παπανάτσιου στην ανάγκη για παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, φαίνεται ότι υπαγορεύθηκε από την ανάγκη να ασκηθεί ακόμη περισσότερη πίεση στις τράπεζες για τη μείωση των προμηθειών, καθώς οι υψηλές προμήθειες για τις συναλλαγές με κάρτες υπονομεύουν την προσπάθεια της κυβέρνησης για την επέκτασή τους, ώστε να έλθει στο φως μεγαλύτερο κομμάτι της παραοικονομίας και να βελτιωθεί η εισπραξιμότητα των φόρων.
Το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, σε πρόσφατη έρευνα, υπογραμμίζει ότι οι υψηλές χρεώσεις των τραπεζών δρουν ανασταλτικά ως προς την εγκατάσταση τερματικών μηχανών στην επιχείρηση. Πάνω από το 50% των επιχειρήσεων τιμολογείται για τη χρήση τερματικού με ποσοστό άνω του 1% επί του τζίρου, ενώ το 27% πληρώνει περισσότερο από 1,5% του τζίρου. Συνολικά, ο μέσος όρος συναλλαγών με τερματικό POS ανέρχεται στο 33% του συνολικού κύκλου εργασιών.
Από τον Ιούνιο του 2015, αναφέρει το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που έχουν υιοθετήσει το σύστημα των ηλεκτρονικών συναλλαγών έχουν αυξηθεί θεαματικά.
Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν e-banking αυξήθηκαν από τον Ιούλιο 2015 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2017 από 48,5% σε 66,8%. Παράλληλα και κατά το ίδιο χρονικό διάστημα οι επιχειρήσεις που διαθέτουν μηχάνημα για συναλλαγές με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες αυξήθηκαν από 28,1 % σε 52,4%.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, ο αριθμός των διαθέσιμων τερματικών επανήλθε στα επίπεδα προ κρίσης (περίπου στα 410,000 τερματικά υπάρχουν σήμερα στην αγορά), καθώς διευρύνθηκε ο αριθμός των επιχειρήσεων που το χρησιμοποιούν, μετά από μια φάση δραματικής συρρίκνωσης (2010-2014) που οφειλόταν στο κλείσιμο πολλών επιχειρήσεων αλλά και στον περιορισμό του αριθμού τους ανά επιχείρηση.
Ωστόσο, το τελευταίο εξάμηνο παρατηρείται ανάσχεση της αυξητικής τάσης των επιχειρήσεων που διαθέτουν ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, καθώς το ποσοστό των επιχειρήσεων που διαθέτει e-banking ανήλθε μόλις στο 68,8% (από 66,4% τον Ιούλιο 2016) ενώ το ποσοστό εκείνων που διαθέτουν τερματικό POS ανήλθε στο 52,4% (από 49%).
Οι παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την ανασχετική τάση σχετίζονται ασφαλώς και με τα αυξημένα κόστη τραπεζικών προμηθειών, τόνιζε στην έρευνά του το Ινστιτούτο.
Βρέθηκε καρτέλ, έπεσαν "στα μαλακά"
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες έχουν και στο παρελθόν εξετασθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού και, μάλιστα, το 2008 υπήρξε εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού για την επιβολή προστίμων για εναρμονισμένες πρακτικές στις διατραπεζικές προμήθειες. Οι τράπεζες έπεσαν τελικά «στα μαλακά», καθώς έγινε δεκτή από την Επιτροπή η εκ μέρους τους ανάληψη δεσμεύσεων να σταματήσουν την παραβατική τους συμπεριφορά.
Στην υποθετική περίπτωση που ελεγχθούν εκ νέου και βρεθούν υπότροπες, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν μπορεί παρά να επιβάλει κυρώσεις, αναφέρουν νομικοί με γνώση του δικαίου για τον ανταγωνισμό.
Στην περίπτωση, πάντως, των διατραπεζικών προμηθειών (DIAS ATM, DIAS DEBIT και DIAS TRANSFER) η Επιτροπή Ανταγωνισμού υπήρξε αποτελεσματική στην επίτευξη του στόχου για τη μείωσή τους. Στις 30 Ιουλίου 2008, είχε ανακοινωθεί από την Επιτροπή οι τράπεζες ανέλαβαν τη δέσμευση να μειώσουν δραστικά το ύψος των μεταξύ τους διατραπεζικών προμηθειών, αλλά και να μειώσουν αναλόγως το ύψος των προμηθειών που εισέπρατταν γι’ αυτές τις υπηρεσίες από τους καταναλωτές.
Είχαν δεσμευθεί, επίσης, να μην σχηματίσουν στο μέλλον καρτέλ, καθώς ανέλαβαν την υποχρέωση να παραλείψουν στο μέλλον οποιαδήποτε συμφωνία που μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν πληροί τους όρους και προϋποθέσεις του νόμου και των κανονισμών της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Επιτροπής της Ε.Ε.
Οι τράπεζες έπαψαν την εφαρμογή των περί προμηθειών όρων του τότε ισχύοντος κανονισμού DIAS ATM και μείωσαν τις μεταξύ τους διατραπεζικές προμήθειες για τη χρήση των ATM σε ποσοστό που κατά μέσον όρο υπερέβη το 50%, ενώ δεσμεύθηκαν να μειώσουν κατά το ίδιο ποσοστό και τις εισπραττόμενες από τους χρήστες των ATM προμήθειες.
