Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια των καταθέσεων έχουν δώσει ισχυρή ορμή στην κερδοφορία των τραπεζών, που καταγράφουν τις καλύτερες επιδόσεις τους εδώ και πολλά χρόνια. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Εθνικής, που δημοσίευσε σήμερα αποτελέσματα 9μήνου και έχει ισολογισμό «φορτωμένο» με καταθέσεις, με τη σχέση καταθέσεων/δανείων στο 59%: τα βασικά κέρδη μετά τους φόρους στο 9μηνο ήταν τριπλάσιο από την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, φθάνοντας τα 855 εκατ. ευρώ.
Το κλειδί για την επίτευξη των φετινών, βελτιωμένων οικονομικών αποτελεσμάτων, που θα οδηγήσουν και σε διανομές μερισμάτων το 2024 για πρώτη φορά ύστερα μια δεκαπενταετία, είναι η πολιτική που ακολουθούν οι τράπεζες στα επιτόκια καταθέσεων. Ενώ οι διαφορές από την ευρωζώνη στα επιτόκια στις κύριες κατηγορίες δανείων έχουν πλέον μειωθεί αρκετά, στα επιτόκια των καταθέσεων οι διαφορές εξακολουθούν να είναι χαοτικές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το επιτόκιο νέων καταθέσεων μιας ημέρας των νοικοκυριών, δηλαδή των απλών καταθετικών λογαριασμών, έχει καθηλωθεί από τις ελληνικές τράπεζες πολύ κοντά στο μηδέν, στο 0,03% (στοιχεία Σεπτεμβρίου). Στην ευρωζώνη, ο μέσος όρος του αντίστοιχου επιτοκίου είναι έντεκα (!) φορές μεγαλύτερες, καθώς διαμορφώθηκε τον Σεπτέμβριο στο 0,33%.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (βλ. πίνακα), οι τράπεζες έκαναν μια αναπροσαρμογή, όχι ασήμαντη, στα επιτόκια καταθέσεων προθεσμίας, με το μέσο επιτόκιο να ανεβαίνει στο 1,73%. Ωστόσο, στην πραγματικότητα αυτά τα επιτόκια πληρώνονται μόνο στο 20% των καταθέσεων, αφού στην πλειονότητά τους οι Έλληνες καταθέτες έχουν λογαριασμούς σε απλούς λογαριασμούς μιας ημέρας.
Με αυτή την πολιτική, όπως φαίνεται από τα στοιχεία, οι τράπεζες έχουν καταφέρει να διατηρούν το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο όλων των καταθέσεων στο 0,43%, παρότι το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ (επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων) έχει αυξηθεί δέκα φορές και έχει ανέλθει στο 4%. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες μπορούν να λαμβάνουν επιτόκιο 4% για τις καταθέσεις που τηρούν στην ΕΚΤ, ενώ πληρώνουν τους δικούς τους καταθέτες μόνο 0,43% και έτσι παράγεται... αυτόματα και χωρίς ρίσκο κερδοφορία.
Τα επιτόκια νέων καταθέσεων των τραπεζών
| ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ | ΜΗΝΑΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ | ΜΕΣΟ ΣΤΑΘΜΙΣΜΕΝΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ | ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ | ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΜΕ_ΣΥΜΦΩΝΗΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΩΣ 1 ΕΤΟΣ |
| 2022 | 1 | 0,04 | 0,03 | 0,14 |
| 2022 | 2 | 0,04 | 0,02 | 0,14 |
| 2022 | 3 | 0,04 | 0,02 | 0,13 |
| 2022 | 4 | 0,04 | 0,02 | 0,13 |
| 2022 | 5 | 0,04 | 0,02 | 0,12 |
| 2022 | 6 | 0,03 | 0,03 | 0,12 |
| 2022 | 7 | 0,04 | 0,03 | 0,13 |
| 2022 | 8 | 0,04 | 0,03 | 0,11 |
| 2022 | 9 | 0,04 | 0,03 | 0,14 |
| 2022 | 10 | 0,05 | 0,03 | 0,20 |
| 2022 | 11 | 0,06 | 0,03 | 0,20 |
| 2022 | 12 | 0,10 | 0,03 | 0,33 |
| 2023 | 1 | 0,12 | 0,03 | 0,47 |
| 2023 | 2 | 0,21 | 0,03 | 1,04 |
| 2023 | 3 | 0,23 | 0,03 | 1,16 |
| 2023 | 4 | 0,25 | 0,02 | 1,22 |
| 2023 | 5 | 0,28 | 0,02 | 1,31 |
| 2023 | 6 | 0,31 | 0,02 | 1,42 |
| 2023 | 7 | 0,35 | 0,02 | 1,50 |
| 2023 | 8 | 0,39 | 0,03 | 1,56 |
| 2023 | 9 | 0,43 | 0,03 | 1,73 |
Τι λένε οι τραπεζίτες
Ο πρόεδρος της Εθνικής, Γκίκας Χαρδούβελης και ο πρόεδρος της Eurobank, Γιώργος Ζανιάς, σχολίασαν σήμερα το θέμα των επιτοκίων, μιλώντας σε πάνελ εκδήλωσης του Κύκλου Ιδεών. Ο πρόεδρος της Εθνικής τόνισε ότι διαφορές στα επιτόκια δανείων δεν είναι πλέον τόσο μεγάλες, καθώς το στεγαστικό δάνειο είναι στο 4,3% που δεν απέχει πολύ από την Ευρώπη. Σημείωσε ότι υπάρχει έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών.
Όπως είπε, οι μεγάλες επιχειρήσεις αντλούν δάνεια με πολύ μικρά επιτόκια, ενώ το πρόβλημα εντοπίζεται στις μικρές επιχειρήσεις όπου δεν υπάρχει καλή πληροφόρηση για τα οικονομικά τους. «Υπάρχουν πολλές μικρές επιχειρήσεις που θέλουν να κρύψουν τα εισοδήματά τους και αυτό κάνει δύσκολο για την τράπεζα να δανείσει», είπε χαρακτηριστικά.
Αναφερόμενος στα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων, εξήγησε ότι οι περισσότεροι λογαριασμοί είναι συναλλακτικού σκοπού με μικρά ποσά που φτάνουν έως τα 5.000 ευρώ. Για το 20% των καταθέσεων που έχουν επενδυτικό σκοπό, ο κ. Χαρδούβελης είπε ότι οι τράπεζες προσπαθούν να κρατήσουν τους καταθέτες προσφέροντας υψηλότερα επιτόκια και διάφορα προγράμματα.
Ο Γιώργος Ζανιάς επισήμανε ότι η κατάσταση με τα επιτόκια είναι περίπου η ίδια σε όλη τη νότια Ευρώπη, ενώ οι τράπεζες προχωρούν σε αυξήσεις επιτοκίων κυρίως στην κατηγορία των προθεσμιακών καταθέσεων. Όμως, όπως είπε, υπάρχει μια τάση στην ελληνική αγορά ο καταθέτης να μην θέλει να δεσμευθεί.
