Ισχυρή ώθηση στις τράπεζες, στην προσπάθειά τους να «ξεφορτωθούν» μεγάλους όγκους «κόκκινων» δανείων θα δώσει το σχέδιο «Ηρακλής», όμως οι αναλυτές των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης δεν παύουν να βλέπουν και το κακό σενάριο, όπου οι τιτλοποιήσεις με εγγύηση του Δημοσίου ενδέχεται να μετατραπούν σε μπούμερανγκ για τις τράπεζες, αλλά και να «φορτώσουν» τον κρατικό προϋπολογισμό με μεγάλα βάρη από καταπτώσεις εγγυήσεων.
Ο μηχανισμός του σχεδίου «Ηρακλής» εγγυάται ότι σε πρώτη φάση και με εγγυήσεις ύψους 12 δισ. ευρώ από το Ελληνικό Δημόσιο, οι τράπεζες θα καταφέρουν να «ξεφορτωθούν» δάνεια ύψους άνω των 30 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από 40% των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων, που ξεπερνούσαν τα 71 δισ. ευρώ στο τέλος Σεπτεμβρίου 2019.
Όπως εξηγεί η S&P σε ανάλυσή της για το σχέδιο «Ηρακλής», οι τράπεζες θα κρατήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους τα πιο ποιοτικά τμήματα αυτών των τιτλοποιήσεων, που θα καλυφθούν με την εγγύηση του Δημοσίου και θα μπορούν να τα αξιοποιούν για να αντλούν ρευστότητα από τη διατραπεζική, ενώ θα πρέπει να πουλήσουν τουλάχιστον το 50% των τίτλων χαμηλότερης ποιότητας, ως προϋπόθεση για να πάρουν τις εγγυήσεις του Δημοσίου.
Στο αρχικό στάδιο, λοιπόν, οι τράπεζες θα ωφεληθούν από τη μετατροπή, με τη βοήθεια των κρατικών εγγυήσεων, προβληματικών δανείων σε τίτλους αρκετά υψηλής ποιότητας. Όμως, για να διατηρήσουν αυτά τα οφέλη και να μην μετατραπεί το σχέδιο «Ηρακλής» σε μπούμερανγκ, δεν είναι αρκετή η μετατροπή δανείων σε εγγυημένους από το κράτος τίτλους, αλλά χρειάζεται και να βγουν τα προβλεπόμενα έσοδα από αυτά τα δάνεια, είτε με ρυθμίσεις ή και με ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων, μέσω πλειστηριασμών.
Σε αυτό το σημείο, εντοπίζονται οι ανησυχίες των οίκων αξιολόγησης για την εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής», καθώς στην Ελλάδα το περιβάλλον για τους πιστωτές θεωρείται εξαιρετικά αρνητικό, λόγω των πολλαπλών εμποδίων και δυσχερειών που δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο για την αφερεγγυότητα και οι λειτουργίες της Δικαιοσύνης.
«Η αποδέσμευση μεγάλων αποθεμάτων μη εξυπηρετούμενων δανείων με τη βοήθεια του σχεδίου “Ηρακλής” δεν αλλάζει τις αδυναμίες στο πλαίσιο αφερεγγυότητας και θα δημιουργήσει προκλήσεις στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, κατά την προσπάθειά τους να ανακτήσουν χρέη δισεκατομμυρίων», τονίζει χαρακτηριστικά στην έκθεσή της η S&P, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι στην Ελλάδα χρειάζονται περισσότερα από 5 χρόνια για την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας ρευστοποίησης ενεχύρου με πλειστηριασμό.
Αν δεν βελτιωθούν ουσιωδώς το θεσμικό πλαίσιο και οι διαδικασίες για τη ρευστοποίηση εξασφαλίσεων ή την πτώχευση επιχειρήσεων, υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν να χάνονται οι στόχοι για τις εισπράξεις από τα δάνεια που θα τιτλοποιηθούν με κρατικές εγγυήσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι καθυστερήσεις θα φέρουν σημαντικές ποινές για τις τράπεζες, αφού ο νόμος προβλέπει ότι το ποσοστό της προμήθειας που θα πληρώνουν στο Δημόσιο θα αυξάνεται συν τω χρόνο.
Δηλαδή, όσο καθυστερεί η είσπραξη, τόσο μεγαλύτερη οικονομική «αιμορραγία» θα έχουν οι τράπεζες. Εξάλλου, αν οι καθυστερήσεις είναι πολύ μεγάλες, καθόλου δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να λήξει η ισχύς των κρατικών εγγυήσεων, κάτι που σημαίνει ότι οι τίτλοι θα χάσουν μεγάλο μέρος της αξίας τους, επιβαρύνοντας τις τράπεζες με νέες ζημιές.
Αλλά και για το Δημόσιο τέτοιες καθυστερήσεις θα προκαλέσουν σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις, καθώς θα κληθεί να πληρώσει για τις εγγυήσεις που έχει προσφέρει. Μάλιστα, ο νόμος είναι εξαιρετικά αυστηρός για το Δημόσιο, αφού δεν πρόκειται για απλές εγγυήσεις, όπως αυτές που γνωρίζουμε ως τώρα και πληρώνονται με μεγάλες καθυστερήσεις στις τράπεζες. Με βάση το νόμο, το Δημόσιο θα θεωρείται πρωτοφειλέτης για τα δάνεια που θα εγγυηθεί, δηλαδή οι καταπτώσεις εγγυήσεων θα μετατρέπονται αυτόματα σε δημόσιο χρέος.
Το κλειδί για την επιτυχία του σχεδίου «Ηρακλής», όπως εκτιμούν οι ειδικοί των οίκων αξιολόγησης, αλλά και οι Θεσμοί των δανειστών, εντοπίζεται στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την αφερεγγυότητα, που η κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να ολοκλήρωσει πριν το τέλος Απριλίου, οπότε και λήγει η ισχύς του νόμου για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Αν δεν δημιουργηθεί για να ισχύσει από την 1 Μαϊου ένα αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο και δεν βελτιωθούν, παράλληλα, σημαντικά οι αργόσυρτες δικαστικές διαδικασίες, τα οφέλη από το σχέδιο «Ηρακλής» μπορεί να εξανεμισθούν.
