Λίγο θάλασσα, λίγο κρασί και... υποαμειβόμενη εργασία "αλά γαλέρα"; Όλοι ξέρουμε ότι αυτό ισχύει σε πολλές περιπτώσεις σε τουριστικά θέρετρα της Ευρώπης (και φυσικά στην Ελλάδα...). Όμως δε φταίει η τουριστική ανάπτυξη...
Ενώ ο τουρισμός αναμφισβήτητα δημιουργεί θέσεις εργασίας, οι "ψίθυροι" αφθονούν, ότι πολλές από αυτές τις θέσεις είναι υποαμειβόμενες, αδιέξοδες υποθέσεις. Ωστόσο, μια νέα μελέτη από τους καθηγητές Santiago Melián González και Jacques Bulchand Gidumal του Universidad de Las Palmas de Gran Canaria "ρίχνει άμμο στα γρανάζια" αυτού του στερεότυπου, καθιστώντας ξεκάθαρο ότι... γίνεται και αλλιώς.
Η μελέτη διαπιστώνει ότι το κλειδί για τουριστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με "υγιείς" θέσεις εργασίας είναι το πως διαχειρίζονται το θέμα οι κυβερνήσεις και οι τοπικές Αρχές.
Ποιότητα εργασίας: Δεν είναι όλες οι θέσεις στον τουρισμό ίδιες
Η ποιότητα εργασίας αναφέρεται στο πόσο ωφέλιμη είναι μια εργασία για τον εργαζόμενο. Λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η σωματική και ψυχική ευεξία, η αμοιβή, η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και οι ευκαιρίες για ανάπτυξη. Είναι ένα περίπλοκο ζήτημα που περιλαμβάνει διάφορες πτυχές της εργασιακής εμπειρίας.
Η τουριστική βιομηχανία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων, από τη φιλοξενία έως τις μεταφορές. Ωστόσο, οι θέσεις εργασίας στη στέγαση και την εστίαση συχνά υπολείπονται σε ποιότητα. Αυτές οι θέσεις περιλαμβάνουν συχνά χαμηλούς μισθούς, περιορισμένη ανάπτυξη δεξιοτήτων και πολλές ώρες, συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων και των αργιών, πολλές φορές χωρίς κανένα ρεπό όλη τη σεζόν! Αυτή η εποχιακή φύση μπορεί να είναι ιδιαίτερα προκλητική για τους νέους ανθρώπους, αλλά και τους άλλους νεοφερμένους στο εργατικό δυναμικό (π.χ μετανάστες).
Η εξάρτηση μιας περιοχής από τον τουρισμό δεν μεταφράζεται αυτόματα σε μια θάλασσα από θέσεις εργασίας χαμηλής ποιότητας. Ορίστε γιατί:
Έμμεση δημιουργία θέσεων εργασίας: Η τουριστική ανάπτυξη δημιουργεί θέσεις εργασίας και σε άλλους τομείς υποστήριξης όπως η υγειονομική περίθαλψη, οι μεταφορές και η δημόσια διοίκηση, οι οποίοι μπορούν να προσφέρουν υψηλότερης ποιότητας ευκαιρίες απασχόλησης. Αυτές οι θέσεις μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση της συνολικής ποιότητας των θέσεων εργασίας σε μια περιοχή.
Ο ρόλος του Κράτους είναι βασικός: Οι εθνικοί κανονισμοί, η τήρησή τους και η προστασία των εργαζομένων επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα της εργασίας. Αυτό διαφέρει πολύ μεταξύ των χωρών.
Το θεσμικό πλαίσιο καθορίζει την ποιότητα της εργασίας
Με βάση τη «θεωρία του καθεστώτος απασχόλησης», η μελέτη των Melián González και Bulchand Gidumal κατηγοριοποιεί τις ευρωπαϊκές χώρες με βάση την προσέγγισή τους στα εργασιακά δικαιώματα και τους κανονισμούς. Αυτά τα καθεστώτα χωρίζονται στη μελέτη σε πέντε κατηγορίες:
- Σοσιαλδημοκρατικά: Ισχυρή προστασία των εργαζομένων, γενναιόδωρα κοινωνικά επιδόματα και συνδικάτα με επιρροή (π.χ. Σκανδιναβικές χώρες).
- Φιλελεύθερα: Ασθενέστεροι κανονισμοί και συνδικαλιστική επιρροή (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία).
- Ηπειρωτικά: Μια ισορροπία μεταξύ σοσιαλδημοκρατικών και φιλελεύθερων μοντέλων (π.χ. Γαλλία, Γερμανία).
- Νότια Ευρώπη: Περιορισμένη κρατική παρέμβαση σε αγορές εργασίας και ασθενέστερα συνδικάτα (π.χ. Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων των εργαζομένων λόγω των περιορισμένων ευκαιριών κατάρτισης.
- Μεταβατικά: Αναδυόμενες οικονομίες με εξελισσόμενα νομικά και θεσμικά πλαίσια (π.χ. Βουλγαρία, Πολωνία). Εδώ, η περιορισμένη συμμετοχή των εργαζομένων και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να επηρεάσουν την ασφάλεια και την κατάρτιση στην εργασία.
Τοποθεσία, τοποθεσία, τοποθεσία: Αλλά και θεσμικό πλαίσιο...
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από την Ευρωπαϊκή Έρευνα Συνθηκών Εργασίας για να αξιολογήσουν την ποιότητα της εργασίας σε διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές με διαφορετικά επίπεδα τουριστικής ανάπτυξης. Αυτό περιλάμβανε περιοχές όπως τα Κανάρια Νησιά της Ισπανίας (υψηλός τουρισμός), αλλά και το Ραντόμσκι της Πολωνίας (χαμηλός τουρισμός).
Η μελέτη αποκάλυψε μια αλήθεια που εκπλήσσει: η τουριστική ανάπτυξη δεν συνδέθηκε άμεσα με την ποιότητα της εργασίας. Αντίθετα, το θεσμικό περιβάλλον – οι κυβερνητικές πολιτικές και τα δικαιώματα των εργαζομένων – είχαν την ισχυρότερη επιρροή σε όλες τις περιοχές που αναλύθηκαν.
Οι θέσεις εργασίας στον τουρισμό μπορούν να είναι καλές
Η έρευνα των Melián González και Bulchand Gidumal υποδηλώνει ότι οι ίδιες οι τουριστικές θέσεις εργασίας δεν είναι εγγενώς χαμηλής ποιότητας. Στην Ευρώπη, τουλάχιστον, η ποιότητα των θέσεων εργασίας σε μια περιοχή εξαρτάται περισσότερο από την προσέγγιση της κυβέρνησης για τους κανονισμούς και την προστασία των εργαζομένων, παρά από το επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης.
Έτσι, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που επιδιώκουν να βελτιώσουν την ποιότητα της εργασίας, δεν πρέπει να εστιάζουν στο είδος των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται, αλλά κυρίως στην ενίσχυση των κρατικών πλαισίων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Δίνοντας προτεραιότητα σε αυτές τις πτυχές, ο τουρισμός μπορεί πραγματικά να είναι ένα "ταξίδι" με ανταμοιβή, όχι μόνο για τους τουρίστες, αλλά για όλους τους εμπλεκόμενους.