Την εμπειρία ενός πανηγυριού εξετάζει το «Ξηρόμερο»/ "Dryland" που θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην 60η Μπιενάλε της Βενετίας, παρακολουθώντας μια διαδρομή από την πλατεία του χωριού έως τις παρυφές του γεωργικού τοπίου που το περιβάλλει.
Πρόκειται για ένα διαμεσικό συλλογικό έργο σε σύλληψη των Θανάση Δεληγιάννη και Γιάννη Μιχαλόπουλου με συνδημιουργούς την Έλια Καλογιάννη, τον Γιώργο Κυβερνήτη, τον Κώστα Χαϊκάλη και τον Φώτη Σαγώνα, το οποίο αντλεί έμπνευση από τα πανηγύρια της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της περιοχής του Ξηρομέρου στην Δυτική Ελλάδα, που δανείζει και τον τίτλο στην εθνική συμμετοχή.
Η υλοποίηση του έργου και η έκθεση του στη Βενετία έχει ως κύριο χρηματοδότη το υπουργείο Πολιτισμού και ως Εθνικό Επίτροπο υπεύθυνο για την οργάνωση, παραγωγή, και προώθηση του έργου το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) και επιμελητή του Ελληνικού Περιπτέρου τον Πάνο Γιαννικόπουλο.
Ένα αγροτικό μηχάνημα άρδευσης στην καρδιά του έργου
Το έργο προέκυψε από την έρευνα που έκαναν ο Θανάσης Δεληγιάννης και ο Γιάννης Μιχαλόπουλος για δυο χρόνια, στο πλαίσιο residency που εξασφάλισαν από το Onassis Culture. Κατά την διάρκεια της έρευνας, όπως εξήγησαν, πέρασαν αμέτρητες ώρες σε πανηγύρια, αναζητώντας μια θρυλική τραγουδίστρια την Κική Μαργαρώνη. «Από το Μargaroni Project που δημιουργήθηκε μέσα από αυτή την έρευνα, προέκυψαν πολλά αποτελέσματα, ένα από τα οποία είναι το Ξηρόμερο» είπαν.
Καρδιά του έργου, όπως ανέφερε ο επιμελητής, Πάνος Γιαννικόπουλος είναι ένα αγροτικό μηχάνημα άρδευσης το οποίο θα συντονίζει σε πραγματικό χρόνο τον ήχο, την κινούμενη εικόνα, και το φωτιστικό περιβάλλον της εγκατάστασης. «Το έργο διερευνά τις πολιτικές δυνατότητες του ήχου και της μουσικής, την επίδραση της τεχνολογίας στα αγροτικά τοπία και την πολιτιστική ποικιλομορφία» τόνισαν οι καλλιτέχνες.
Το «Ξηρόμερο»/ «Dryland» αξιοποιεί τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του ελληνικού περιπτέρου για να αναδείξει συσχετίσεις με τις γεωργικές αποθήκες και τη θρησκευτική αρχιτεκτονική που αποτελούν συνήθως το φόντο των πανηγυριών. Επιπλέον, το ποτιστικό που βρίσκεται στο κέντρο του περιπτέρου, ορίζει κυκλικά το περιβάλλον της εγκατάστασης. Το έργο μεταφέρει επίσης τον χώρο συνάντησης της κοινότητας - την πλατεία, τη δημόσια συγκέντρωση - από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Καθώς το σύστημα ποτίσματος τίθεται σε κίνηση, δημιουργεί έναν ρυθμό, οριοθετεί τον χρόνο όπως ένα ρολόι ή μια κασέτα που ξετυλίγεται, παρακινώντας τα σώματα των επισκεπτών να ακολουθήσουν διαδρομές και να αλλάξουν τρόπους θέασης. «Το έργο αποφεύγει μια αισθητική προσέγγιση και τονίζει τη συναισθηματική αμεσότητα της επαφής με αντικείμενα, ήχους και εικόνες» σημείωσε ο επιμελητής.
Στη συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής, η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Γρέγου, αναφέρθηκε στον συλλογικό, πειραματικό, ερευνητικό, διεπιστημονικό και πολυαισθητηριακό χαρακτήρα του έργου, αλλά και στο έντονο ανθρωπολογικό και κοινωνικό του ενδιαφέρον. Όπως είπε, η επιτροπή επιλογής στην πλειοψηφία της, ξεχώρισε την πρόταση «Ξηρόμερο», μεταξύ άλλων, και για «το στοιχείο της εντοπιότητας που συνδυάζει την σύγχρονη αντιφατική φυσιογνωμία της χώρας και την επιτελεστική και πολιτισμική αντιμετώπιση του πανηγυριού με σύγχρονους καλλιτεχνικούς όρους».
Ο υφυπουργός Πολιτισμού, Χρίστος Δήμας ανέφερε στο χαιρετισμό του: «Κατάγομαι και εκλέγομαι στο νομό Κορινθίας, έναν κατεξοχήν αγροτικό νομό στον οποίο διατηρούμε τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις του τόπου μας και είμαστε πολύ περήφανοι γι' αυτό. Μάλιστα το πανηγύρι είναι μέρος της καθημερινότητας μας. Όταν έμαθα λοιπόν το περιεχόμενο της ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε ενθουσιάστηκα, κυρίως επειδή η παράδοση συνδυάζεται με την τεχνολογία. Και για εμένα, ένας από τους βασικούς στόχους μου όσο βρίσκομαι στο ΥΠΠΟ, είναι να δούμε πως μπορούμε να ενώσουμε ακόμη περισσότερο, τον πολιτισμό, την τέχνη με την τεχνολογία και την καινοτομία. Το ΥΠΠΟ στηρίζει την εθνική συμμετοχή στην Μπιενάλε μέσα από την οποία θα μπορέσουμε να αναδείξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον ελληνικό πολιτισμό, τις παραδόσεις και φυσικά τους Έλληνες καλλιτέχνες».
«Ολυμπιακοί Αγώνες Τέχνης»
Φέτος, συμπληρώνονται 90 χρόνια από την πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας στην Μπιενάλε της Βενετίας, μία από τις 30 χώρες που έχουν το δικό τους περίπτερο μέσα στα Giardini, τον κεντρικό χώρο διεξαγωγής της διοργάνωσης. Όπως επεσήμανε η Κατερίνα Γρέγου, όσο και αν θεωρείται από κάποιους απαρχαιωμένος θεσμός η Μπιενάλε, εξακολουθεί να αποτελεί το σημαντικότερο διεθνές εικαστικό γεγονός ανά διετία. «Δεν είναι τυχαίο ότι την αποκαλούν "οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Τέχνης". Για τη χώρα μας, η συμμετοχή της είναι ιδιαίτερα σημαντική, μιας και δεν είναι πολλές οι ευκαιρίες για τους Έλληνες καλλιτέχνες να εκθέσουν στο σύνολο σχεδόν του διεθνούς χώρου των σύγχρονων εικαστικών».
Η χρηματοδότηση της εθνικής συμμετοχής ανέρχεται στα 508.000 ευρώ, υψηλότερη που έχει σημειωθεί ποτέ στην ιστορία της Μπιενάλε στην Ελλάδα. Ο κύριος χρηματοδότης είναι το υπουργείο Πολιτισμού με 375.000 ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το 75% της συνολικής χρηματοδότησης του έργου. Οι χορηγίες ανέρχονται στα 130.000 ευρώ με βασικό υποστηρικτή της ελληνικής συμμετοχής το Onassis Culture, το ποσοστό του οποίου ανέρχεται στο 67% του συνολικού ποσού χορηγιών, ενώ αποτελεί το 17% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου.
Επιπλέον υποστηρικτές είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Το έργο πραγματοποιείται με την υποστήριξη της ARTWORKS μέσα από την ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και της Outset. Η AEGEAN είναι επίσημος χορηγός αερομεταφορών, ενώ η εκπροσώπηση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Ξηρομέρου.
«Ξένοι Παντού»
Η 60η Μπιενάλε της Βενετίας περιλαμβάνει 88 εθνικές συμμετοχές. Η φετινή κεντρική έκθεση, αντλεί τον τίτλο της, «Ξένοι Παντού» από μια ιταλική αντιρατσιστική κολεκτίβα και πραγματοποιείται στο κεντρικό περίπτερο των Giardini και στην Arsenale. Το θέμα έχει διττό νόημα, καθώς δεν υποδηλώνει μόνο ότι όπου κι αν πάμε στον κόσμο θα συναντήσουμε αυτούς που θεωρούμε ξένους, αλλά και ότι «όπου κι αν βρεθείς, είσαι πάντα αληθινά και βαθιά μέσα σου κι εσύ ο ίδιος ξένος», όπως δήλωσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της 60ης διοργάνωσης, Αντριάνο Πεντρόζα.
Η έκθεση θα διαθέτει έναν ιστορικό και έναν σύγχρονο πυρήνα. Το ιστορικό κομμάτι θα περιλαμβάνει καλλιτέχνες του 20ού αιώνα από τη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία, με έμφαση στον μοντερνισμό του παγκόσμιου Νότου, ενώ το σύγχρονο θα επικεντρωθεί σε queer θέματα και καλλιτέχνες outsiders, αυτοδίδακτους ή λαϊκούς.