Παρατηρήσεις με το ευρω-αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble (Χαμπλ) αποκάλυψαν την παρουσία μόνιμων υδρατμών στην ατμόσφαιρα της Ευρώπης, του δορυφόρου του Δία, αν και περιέργως μόνο στο ένα ημισφαίριό της.
Είχε προηγηθεί πρόσφατα ανάλογη ανακάλυψη υδρατμών στην ατμόσφαιρα ενός άλλου φεγγαριού του Δία, του Γανυμήδη.
Η παγωμένη Ευρώπη, ένας από τους 79 δορυφόρους του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, είναι ο έκτος μεγαλύτερος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα, όντας μεγαλύτερη και από το νάνο πλανήτη Πλούτωνα. Η μέση θερμοκρασία της είναι μείον 170 βαθμοί Κελσίου και η ατμόσφαιρά της είναι πολύ αραιή (έχει μόλις το ένα δισεκατομμυριοστό της επιφανειακής πίεσης της γήινης ατμόσφαιρας).
Η Ευρώπη εκτιμάται ότι, κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της, διαθέτει έναν τεράστιο ωκεανό, που - όπως πιστεύουν μερικοί επιστήμονες - θα μπορούσε να φιλοξενεί μορφές ζωής, γι' αυτό αποτελεί κατ' εξοχήν στόχο προτεραιότητας για εξερεύνηση. Η πιθανή παρουσία νερού σε υγρή μορφή και η ενέργεια που παρέχει το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο του Δία καθιστούν την Ευρώπη ένα από τα πιθανότερα μέρη στο ηλιακό μας σύστημα για ανακάλυψη εξωγήινης ζωής.
Τώρα, για πρώτη φορά οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Λόρεντς Ροθ του σουηδικού Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΚΙΤ) στη Στοκχόλμη, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωφυσικής Geophysical Research Letters, δήλωσαν ότι «η ανίχνευση σταθερής παρουσίας νερού στην Ευρώπη συνιστά έκπληξη, επειδή οι επιφανειακές θερμοκρασίες της είναι τόσο χαμηλές». Παρά τις τόσο χαμηλές θερμοκρασίες, όπως δείχνουν οι νέες παρατηρήσεις, ο πάγος της Ευρώπης μετατρέπεται απευθείας σε υδρατμούς, χωρίς να προηγηθεί η ενδιάμεση υγρή φάση (κάτι ανάλογο γίνεται και στον Γανυμήδη).
Στο παρελθόν είχαν βρεθεί ενδείξεις υδρατμών στην Ευρώπη, που σχετίζονται με τους παροδικούς πίδακες που, πηγάζοντας από τα βάθη της, εκτινάσσονται ψηλά στο διάστημα σε ύψος άνω των 100 χιλιομέτρων, μέσω ρωγμών στους επιφανειακούς πάγους. Όμως τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι υδρατμοί είναι πιο μόνιμοι και εξαπλωμένοι σε μεγαλύτερη περιοχή, αν και περιορίζονται μόνο στο ένα ημισφαίριό της.
Η αποστολή JUICE (JUpiter ICy moons Explorer) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ετοιμάζεται με προορισμό τους τρεις μεγαλύτερους δορυφόρους του Δία, τον Γανυμήδη, την Καλλιστώ και την Ευρώπη. Αναμένεται να εκτοξευθεί το 2022 και να φθάσει στο σύστημα του Δία το 2031, όπου θα κάνει παρατηρήσεις επί τουλάχιστον τρία χρόνια. Την Ευρώπη θα επισκεφθεί και η αποστολή Clipper της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA).
Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2021GL094289
