Μπορεί οι οικονομικοί κίνδυνοι από ένα «ατύχημα» στην εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος να έχουν μειωθεί δραστικά, όμως ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αναμένεται να υπογραμμίσει στην Άνγκελα Μέρκελ τους σοβαρούς γεωπολιτικούς κινδύνους που απειλούν τη Δύση, αν η αναβολή των αποφάσεων για το ελληνικό χρέος προκαλέσει απογοήτευση στη χώρα μας και ανοίξει το πεδίο για άμεσες κινήσεις επέκτασης της επιρροής του Κρεμλίνου, που ήδη έχει φθάσει να συζητεί ακόμη και για πώληση συστημάτων αεράμυνας S-400 στην Τουρκία.
Του Νώντα Χαλδούπη
Το καλοκαιρινό αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Ερντογάν στην Τουρκία έχει δημιουργήσει ένα πρωτοφανές ρήγμα στην Ατλαντική Συμμαχία, αποξενώνοντας την Ουάσιγκτον από ένα σύμμαχο-κλειδί στη διατήρηση των μεταπολεμικών ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή και αφήνοντας μεγάλα περιθώρια στη Ρωσία, που ήδη κινείται εξαιρετικά επιθετικά στην Ουκρανία και την Συρία, να καλλιεργήσει ακόμη και «αθέμιτες», κατά τους νατοϊκούς κανόνες, σχέσεις με την Τουρκία.
Τελευταία απόδειξη της ρωσικής προσπάθειας για καλλιέργεια σχέσεων με την Τουρκία πέρα από τα όρια του ανεκτού από το ΝΑΤΟ, ήταν η δήλωση του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, μετά τη συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν, περί διαθεσιμότητας της Μόσχας να συζητήσει με την Άγκυρα την πώληση «διάφορων συστημάτων αεράμυνας», εάν αυτό ζητηθεί.
Το άνοιγμα της Μόσχας στην Τουρκία
Οι δύο πρόεδροι, νωρίτερα, συμφώνησαν για την έναρξη εργασιών για το τουρκικό σκέλος του αγωγού αερίου Turkish Stream (οι συζητήσεις για το σκέλος που αφορά εξαγωγές στην Ευρώπη μέσω και της Ελλάδας παραμένουν «παγωμένες»). Αυτός ο αγωγός αποτελεί «casus belli» για τους Αμερικανούς, καθώς εντάσσεται στο σχέδιο παράκαμψης της Ουκρανίας στη μεταφορά αερίου στην Ευρώπη, που, εάν υλοποιηθεί, θα αφήσει την Ουκρανία οικονομικά ανίσχυρη και εκτεθειμένη στη ρωσική επιθετικότητα.
Οι εξελίξεις αυτές ανεβάζουν κατακόρυφα τις... γεωπολιτικές μετοχές της Ελλάδας, ίσως και περισσότερο από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Όπως είχε δηλώσει το καλοκαίρι ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τζακ Λιού στους “Financial Times” πριν επισκεφθεί την Αθήνα, ελπίδα της Ουάσιγκτον είναι η αναταραχή στην Τουρκία «να αλλάξει το κλίμα στις συζητήσεις για το ελληνικό χρέος. Οχι μόνο γιατί είναι από μόνο του σωστό να ελαφρυνθεί το χρέος, αλλά επειδή διανύουμε μια περίοδο όπου η Ελλάδα είναι γεωπολιτικά σημαντική και αυτή είναι η κατάλληλη περίοδος για να γίνει καλύτερο το δημοσιονομικό της μέλλον».
Το φλερτ με την Αθήνα
Ο μεγάλος φόβος της Ουάσιγκτον, τον οποίο αναμένεται ότι θα περιγράψει στη Γερμανίδα καγκελάριο ο Μπαράκ Ομπάμα, είναι ότι, εάν αναβληθούν οι αποφάσεις για το χρέος, τον Δεκέμβριο, θα επικρατήσει απογοήτευση στην Ελλάδα, που δεν θα θέσει μόνο σε κίνδυνο την πολιτική σταθερότητα και την εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος, αλλά θα επιτρέψει στην Μόσχα να αρχίσει εκ νέου το «φλερτ» με την Αθήνα, που είχε σταματήσει μετά τη συμφωνία του καλοκαιριού 2015.
Όλα αυτά θα συντελούνται σε μια περίοδο αδυναμίας της Ουάσιγκτον να παρέμβει αποφασιστικά, αφού θα βρίσκεται σε περίοδο εναλλαγής προέδρων. Όπως εκτιμούν οι Αμερικανοί δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση, για λόγους εσωτερικής πολιτικής της Γερμανίας, να δημιουργηθεί ο κίνδυνος επέκτασης της ρωσικής επιρροής από την Τουρκία στην Ελλάδα. Είναι αδιανόητο, εκτιμούν στις ΗΠΑ, οι δύο χώρες που αποτελούν τους πυλώνες της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ να βρεθούν σε προσέγγιση με την Μόσχα. Επιπλέον, η πολιτική της Δύσης για την Ουκρανία θα βρεθεί σε κίνδυνο, αν η Αθήνα συμφωνήσει για τη συμμετοχή της στον TurkStream.
Η ευκαιρία για την Ελλάδα
Σε αυτό το πλαίσιο, η σημασία του ευρωπαϊκού ταξιδιού του Ομπάμα και η ένταξη του θέματος του ελληνικού χρέους στις συζητήσεις δεν πρέπει να υποτιμάται. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν σκόπευε να ταξιδέψει εκ νέου στην Ευρώπη, μετά το ταξίδι του τον Απρίλιο, που είχε το χαρακτήρα “farewell tour” («ταξίδι αποχαιρετισμού») και στο οποίο δεν είχε περιληφθεί στάση στην Αθήνα. Αλλά υποχρεώνεται από τις ανησυχητικές εξελίξεις της παρούσας συγκυρίας να... αποχαιρετίσει για δεύτερη φορά τους Ευρωπαίους συμμάχους, επιχειρώντας να αποτρέψει γεγονότα που θα συνιστούσαν σοβαρή απειλή για τη δυτική συμμαχία.
Για την Αθήνα, το ταξίδι Ομπάμα δίνει μια σπάνια ευκαιρία να... εξαργυρώσει γεωπολιτικές μάρκες, για να πετύχει καίριους οικονομικούς στόχους, εάν βεβαίως γίνουν οι ενδεδειγμένοι διπλωματικοί χειρισμοί. Η δε Άνγκελα Μέρκελ, παρότι ως τώρα αφήνει τον Β. Σόιμπλε να «παίζει» μόνος στις συζητήσεις για την Ελλάδα, έχει αποδείξει και στο παρελθόν ότι στις αποφάσεις της για τη χώρα μας λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη τις γεωπολιτικές παραμέτρους, δηλαδή τις ευρύτερες συνέπειες που θα έχει για την ευρωπαϊκή σταθερότητα ένα «ατύχημα» στην Ελλάδα.