Σε βραδυφλεγή βόμβα, για τα θεμέλια της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας, εξελίσσεται το έλλειμμα δεξιοτήτων μεταξύ του πληθυσμού. Μάλιστα, εάν δεν αναληφθεί καμία δράση, το ποσοστό των ενηλίκων με χαμηλές δεξιότητες στον ενεργό πληθυσμό της Ε.Ε. θα είναι 18,6% το 2020 και 16,6% το 2025 (Cedefop) με ό,τι αυτό σημαίνει για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Και σημαίνει πολλά, καθώς, για παράδειγμα, μια αύξηση στις δεξιότητες μεσαίου επιπέδου στον ενήλικο πληθυσμό κατά μία εκατοστιαία μονάδα, μπορεί να ενισχύσει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 0,99 εκατοστιαίες μονάδες (Cedefop).
Η Ελλάδα όχι μόνο δεν ξεφεύγει από τον ευρωπαϊκό κανόνα, αλλά οι επιδόσεις της, όσον αφορά το επίπεδο των δεξιοτήτων του πληθυσμού, παραμένουν αναιμικές. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 56% των ατόμων μεταξύ 16 και 74 ετών στην Ελλάδα δεν διαθέτει ούτε καν βασικές ψηφιακές δεξιότητες, σε σχέση με 41% στην Ε.Ε. των 28. Ωστόσο, μόλις το 28% των ελληνικών εταιριών χρηματοδοτούν εκπαιδευτικά προγράμματα για τους εργαζόμενους, σε σχέση με το 66% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος, ενώ μόνο το 21,8% των Ελλήνων εργοδοτών δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εργαζομένων με τις σωστές δεξιότητες (40% το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη των 28).
Επιπλέον, στην Ελλάδα οι κατηγορίες επαγγελματιών, που βρίσκουν πιο εύκολα δουλειά, είναι - κατά σειρά - οι σερβιτόροι και οι μπάρμαν, οι νοσοκόμες, οι μαίες και οι ανειδίκευτοι εργάτες. Αντίστοιχα, στην Ε.Ε. των 28, τα τρία πιο αναπτυσσόμενα επαγγέλματα είναι οι δάσκαλοι δημοτικού και οι νηπιαγωγοί, οι προγραμματιστές λογισμικού και εφαρμογών και οι επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Επιπρόσθετα, μόλις το 47,4% των πτυχιούχων στην Ελλάδα απασχολούνται, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (80,5%), παρ’ όλο που το 39,4% των Ελλήνων 30-34 ετών έχει λάβει ανώτερη εκπαίδευση (ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι 38,5%).
Δέσμη μέτρων
Με αυτό το σκεπτικό, η Επιτροπή ενέκρινε ένα νέο θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη, με σκοπό να εξασφαλίσει ότι οι πολίτες θα αναπτύξουν μια ευρεία δέσμη δεξιοτήτων, ήδη, από μικρή ηλικία και ότι θα αξιοποιηθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Το νέο θεματολόγιο καλεί τα κράτη - μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη να βελτιώσουν την ποιότητα των δεξιοτήτων και τη συνάφεια τους με την αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με μελέτες, 70 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν διαθέτουν επαρκείς δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής, και ακόμη περισσότεροι έχουν ελλιπείς δεξιότητες αριθμητικής και ψηφιακών γνώσεων. Έτσι, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της ανεργίας, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Από την άλλη, ένας μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων, ιδίως νέων με υψηλά προσόντα, απασχολείται σε θέσεις εργασίας που δεν αντιστοιχούν στις ικανότητες και τις φιλοδοξίες τους. Παράλληλα, το 40% των ευρωπαίων εργοδοτών δηλώνει ότι δεν μπορεί να βρει άτομα με τις κατάλληλες δεξιότητες για την προώθηση της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Τέλος, πολύ λίγα άτομα αναπτύσσουν το επιχειρηματικό πνεύμα και τις ικανότητες που χρειάζονται για να ιδρύσουν τη δική τους επιχείρηση και να συνεχίσουν να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.
Δέκα δράσεις
Η Επιτροπή προτείνει δέκα δράσεις που θα εφαρμοστούν κατά τα επόμενα δύο χρόνια, ξεκινώντας, ήδη, από σήμερα.
- Εισηγείται τη θέσπιση μιας “εγγύησης δεξιοτήτων”, ώστε να βοηθηθούν οι ενήλικες με χαμηλή ειδίκευση να αποκτήσουν ένα ελάχιστο επίπεδο δεξιοτήτων.
- Προτείνεται επανεξέταση του ευρωπαϊκού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων, ώστε να αξιοποιούνται περισσότερο όλες οι διαθέσιμες δεξιότητες στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας.
- Η Επιτροπή προτείνει, επίσης, ένα “συνασπισμό για τις ψηφιακές δεξιότητες και τις ψηφιακές θέσεις εργασίας”, που συγκεντρώνει τα κράτη - μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς, ώστε να αναπτυχθεί μια δεξαμενή ψηφιακών ταλέντων και να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα και το εργατικό δυναμικό στην Ευρώπη διαθέτουν τις κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες.
Αργότερα φέτος και το 2017, θα ξεκινήσουν άλλες δράσεις:
- Η “εργαλειοθήκη προφίλ δεξιοτήτων για υπηκόους τρίτων χωρών”, που θα υποστηρίξει τον ταχύτερο εντοπισμό και αξιολόγηση των δεξιοτήτων των ατόμων, που έχουν υποβάλει αίτηση για άσυλο, των προσφύγων και άλλων μεταναστών.
- Η αναθεώρηση του πλαισίου του Europass θα προσφέρει στους χρήστες καλύτερα και πιο εύχρηστα εργαλεία για να παρουσιάζουν τις δεξιότητες τους και να λαμβάνουν, σε πραγματικό χρόνο, πληροφορίες για τις ανάγκες σε δεξιότητες.
- Προώθηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ), ώστε να αποτελεί την επιλογή πρώτης γραμμής. Αυτό θα γίνει με τη βελτίωση των παρεχόμενων ευκαιριών στους εκπαιδευόμενους της ΕΕΚ, προκειμένου να αποκτούν εργασιακές εμπειρίες βασισμένες στη μάθηση.
- Επανεξέταση της σύστασης σχετικά με τις βασικές ικανότητες, ώστε να μπορέσουν περισσότερα άτομα να αποκτήσουν τη βασική δέσμη δεξιοτήτων.
- Πρωτοβουλία για την παρακολούθηση της σταδιοδρομίας των πτυχιούχων, ώστε να βελτιωθούν οι πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας.
- Πρόταση περαιτέρω ανάλυσης και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, σχετικά με τους αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης της διαρροής εγκεφάλων.
