Μπορεί το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών να άλλαξε ηγεσία μετά την επισημοποίηση άλλου ενός «Μεγάλου Συνασπισμού» Χριστιανοδημοκρατών/ Χριστιανοκοινωνιστών και Σοσιαλδημοκρατών, ωστόσο το δόγμα σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και λιτότητας παραμένει αμετάβλητο με σημαντικές προεκτάσεις όχι μόνο για τη Γερμανία, αλλά για το σύνολο της Ευρωζώνης.
Όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αποχώρησε έπειτα από οκτώ χρόνια από τον υπουργικό θώκο με προορισμό αυτόν της προεδρίας της Bundestag οι 400 υπάλληλοι του ΥΠΟΙΚ τον αποχαιρέτησαν σχηματίζοντας ένα τεράστιο μαύρο μηδενικό (γνωστό ως «schwarze nul»), κίνηση που συμβόλισε τον ισοσκελισμένο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
Το «μαύρο μηδενικό» και οι μειωμένες δημόσιες επενδύσεις
Η αλλαγή σκυτάλης στο Υπουργείο δημιούργησε προσδοκίες σε Γερμανία και Ευρωζώνη για αλλαγή πορείας, ωστόσο αυτές διαψεύστηκαν γρήγορα, με τα γερμανικά ΜΜΕ να κάνουν λόγο για την εμφάνιση του Όλαφ… Σόιμπλε. Ο γερμανικός προϋπολογισμός για το 2018 και οι κατευθυντήριες γραμμές των προϋπολογισμών έως το 2022 έμειναν πιστά στη γραμμή του Χριστιανοδημοκράτη προκατόχου του Σολτς.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο προϋπολογισμός όχι μόνο απαντά αρνητικά στις εκκλήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για αύξηση των δημόσιων επενδύσεων, αλλά προβλέπει και τη σταδιακή μείωσή τους (κατά 4,4 δισ. ευρώ, συνολικά) με ορίζοντα το 2022.
Ο προϋπολογισμός Σολτς προκάλεσε, όπως είναι εύλογο, έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι είδαν τις εξαγγελίες για αύξηση των δημοσίων επενδύσεων σε υποδομές και εκπαίδευση να εξανεμίζονται. Ο επικεφαλής της νεολαίας του SPD, σφοδρός πολέμιος της κυβερνητικής συνεργασίας, Κέβιν Κούνερτ, μίλησε για απομάκρυνση της προσέγγισης του Σολτς από το νέο SPD, γεγονός που απειλεί την «ταυτότητα» του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.
Η εξέλιξη αυτή, φυσικά, δεν αποτελεί κάποιο απροσδόκητο, ιστορικά, γεγονός. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν ήταν Υπουργός Οικονομικών όταν ξέσπασε η κρίση στην Ευρωζώνη, όταν η Ελλάδα προσέφυγε στο μηχανισμό στήριξης ΕΕ και ΔΝΤ την άνοιξη του 2010∙ ήταν ένα άλλο στέλεχος του SPD, ο Πέερ Στάινμπρουκ, ο οποίος είχε τα ηνία του Υπουργείου Οικονομικών ξανά σε ένα «Μεγάλο Συνασπισμό» υπό την Καγκελάριο Μέρκελ και τότε.
Την ώρα που το SPD βυθίζεται δημοσκοπικά, συνεχίζοντας να πληρώνει την κυβερνητική σύμπραξή του με το CDU/CSU, ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών φιλοδοξεί να αντιστρέψει το κλίμα ακολουθώντας τη γραμμή των συντηρητικών εταίρων, θεωρώντας ότι η τακτική αυτή θα ωφελήσει το κόμμα του, προσελκύοντας εκ νέου τους ψηφοφόρους που έχασε στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.
Το «μήνυμα» σε Μακρόν και η ανοχύρωτη Ευρωζώνη
Οι θέσεις Σολτς έχουν άμεση επίδραση στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η οικονομική ρότα, με βαθιά συμβολικό πολιτικό περιεχόμενο, που χάραξε ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ, με τη στήριξη πάντα της Καγκελαρίου, επί της ουσίας αποκλείει το συμβιβασμό με τις θέσεις Μακρόν για τη μεταρρύθμιση ΕΕ και Ευρωζώνης. Το πνεύμα της αντιτίθεται στην προοπτική αμοιβαιοποίησης του ρίσκου και των κινδύνων και στο διαμοιρασμό των βαρών στη νομισματική ένωση. Τροφοδοτεί φωνές όπως αυτές των 154 Γερμανών οικονομολόγων, οι οποίοι, με επιστολή που δημοσίευσε η Frakfurter Allgemeine Zeitung, ενοποίησαν δυνάμεις κατά της μεταρρύθυμισης της Ευρωζώνης και υπέρ της ύπαρξης μηχανισμούς εξόδου χώρας από το ευρώ.
Ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών, μάλιστα, σύμφωνα με γερμανικά δημοσιεύματα, κρατά σκληρή στάση τόσο για το ζήτημα του ελληνικού χρέους (αρνείται το μηχανισμό που θα συνδέει αυτόματα την ελάφρυνση με την μελλοντική οικονομική ανάπτυξη) όσο και απέναντι στην πρόταση της Κομισιόν για αύξηση της γερμανικής συνεισφοράς στα κοινοτικά κονδύλια (ζητώντας δίκαιη κατανομή των βαρών στα κράτη-μέλη).
Την ώρα που η μεταρρύθμιση ΕΕ και Ευρωζώνης είναι ζωτικής σημασίας, η ισχυρότερη ευρωπαϊκή χώρα βάζει στον «πάγο» την πρωτοβουλία Μακρόν για δομικές αλλαγές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Ουσιαστικά, το δόγμα Σόιμπλε, που «θωράκισε» τη Γερμανία κατά την περίοδο της κρίσης αφήνει εκτεθειμένη την Ευρωζώνη σε μελλοντικές κρίσεις διατηρώντας τις συνθήκες που δημιούργησαν τις αναταραχές του πρόσφατου παρελθόντος. Ακόμη και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) -επίσης Γερμανός- Κλάους Ρέγκλινγκ, έκρουσε πρόσφατα τον κώδωνα του κινδύνου για τον κίνδυνο που διατρέχει η νομισματική ένωση από την έλλειψη ενός μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων, ως αποτέλεσμα της απροθυμίας αποφασιστικών βημάτων προς τη θεσμική μεταρρύθμιση ΕΕ και Ευρωζώνης. Οι δραματικές εξελίξεις στην Ιταλία δείχνουν με ξεκάθαρο τρόπο ότι η ακινησία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη για το ευρώ, ωστόσο, το «μαύρο μηδενικό» του Βερολίνου είναι υπεράνω εταίρων και ένωσης κρατών.
*Περιλαμβάνεται στο Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ