Έντονη νευρικότητα στους Έλληνες καταθέτες, χωρίς να υπάρχει πραγματικά λόγος ανησυχίας, έχει δημιουργήσει η επανάληψη και στη νέα έκθεση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους της πάγιας θέσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ότι θα πρέπει να «μείνει στην άκρη» από το δάνειο των 86 δισ. ευρώ ένα ποσό τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ, σαν «μαξιλάρι» για τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.
Η αναφορά αυτή από πολλούς παρερμηνεύεται, με τρόπο που δημιουργεί ανησυχίες για τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες, καθώς υποστηρίζεται ότι, εάν το Δημόσιο χρησιμοποιήσει αυτά τα 10 δισ. ευρώ για νέες αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, θα χρειασθεί πρώτα, στο πλαίσιο εφαρμογής των νέων κανόνων για την τραπεζική ένωση και το bail-in, να «κουρευτούν» οι μη εγγυημένες καταθέσεις (άνω των 100.000 ευρώ).
Θέμα νέας ανακεφαλαιοποίησης που θα θίξει τους καταθέτες δεν τίθεται, σημειώνουν τραπεζικά στελέχη, εκτός αν επιβεβαιωθεί ένα εντελώς καταστροφικό σενάριο, όπου οι ζημιές από τα προβληματικά χαρτοφυλάκια ξεπεράσουν κάθε λογική πρόβλεψη, ώστε να μην μπορούν να αντιμετωπισθούν από το μηχανισμό αυτόματης ανακεφαλαιοποίησης, που έχει ενεργοποιηθεί με το τρίτο μνημόνιο.
Όπως έχει γράψει το sofokleousin από τις 4 Αυγούστου (http://www.sofokleousin.gr/archives/311990.html), ο βασικός μηχανισμός αποτροπής του «κουρέματος» καταθέσεων είναι τα... εντελώς άυλα κεφάλαια που διαθέτουν οι τράπεζες (αντιστοιχούν σήμερα στο 45% των κεφαλαίων τους), με τη μορφή των αναβαλλόμενων φορολογικών στοιχείων ενεργητικού (deferred tax assets - DTA).
Αυτά τα κεφάλαια, που είναι και το πιο «ασθενές» τμήμα της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών, είναι ουσιαστικά μια δέσμευση του Δημοσίου ότι θα επιστρέψει στις τράπεζες φόρους και τα ποσά αυτά θα μετατραπούν σε μετοχές, ώστε να γίνουν διαθέσιμα για την απορρόφηση ζημιών.
Δηλαδή, πρακτικά, εάν μια τράπεζα εμφανίσει από το 2017 και μετά ζημιές, οι οποίες θα περιορίζουν την κεφαλαιακή του βάση, το Δημόσιο θα την ανακεφαλαιοποιεί μέσω της μετατροπής των DTA σε μετοχικό κεφάλαιο, κάτι που βεβαίως θα έχει αρνητικές συνέπειες για τους ιδιώτες μετόχους, αλλά θα προστατεύονται οι καταθέτες.
Το ΔΝΤ, στη νέα έκθεσή του για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους επαναλαμβάνει ό,τι ακριβώς υποστήριζε και στην αμέσως προηγούμενη: ότι, δηλαδή, αυτός ο μηχανισμός αυτόματης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών συνιστά μια «κρυφή» υποχρέωση του Δημοσίου (“contingent liability”), γι’ αυτό και θα πρέπει να «μείνουν στην άκρη» τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ από το δάνειο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ώστε να είναι καλυμμένη εκ των προτέρων αυτή η υποχρέωση.
Ο συνολικός «φάκελος» του νέου δανείου για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν αρχικά 25 δισ. ευρώ, αλλά στην ανακεφαλαιοποίηση του περασμένου Δεκεμβρίου αξιοποιήθηκαν μόνο τα 5 δισ. ευρώ.
Εάν διασφαλισθεί ότι το Δημόσιο θα μπορεί να πληρώσει για τα DTA, τουλάχιστον μέχρι του ποσού των 10 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό άνω του 50% των DTA, το «μαξιλάρι» που θα δημιουργηθεί εκτιμάται από το ΔΝΤ ότι μπορεί να απορροφήσει μεγάλα ποσά ζημιών, πέραν των όσων ήδη έχουν προβλεφθεί στα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών.
Η σχετική αναφορά του ΔΝΤ στο θέμα, όπως διατυπώθηκε στην προηγούμενη έκθεση και επαναλαμβάνεται στη νεότερη, η οποία συζητείται σήμερα στο εκτελεστικό συμβούλιο του Ταμείου, ανέφερε σχετικά με αυτό το θέμα ότι:
«Παρά τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις, που πρόσθεσαν περίπου 43 δισ. ευρώ (πάνω από 24%) στο δημόσιο χρέος μετά το 2010, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνέχισαν να αυξάνονται και ανήλθαν σε 44% του συνόλου των δανείων στο τέλος Δεκεμβρίου 2015, ενώ το κεφάλαιο των τραπεζών στηρίζεται υπερβολικά στα DTA, που αντιστοιχούν σε σχεδόν 20 δισ. ευρώ και αποτελούν το ήμισυ των συνολικών κεφαλαίων (πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη). Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται ότι ένα «μαξιλάρι» περίπου 10 δισ. ευρώ θα πρέπει να κρατηθεί στην άκρη για να καλυφθούν δυνητικές πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών (αυτό το ποσό αντιστοιχεί περίπου στο ήμισυ των DTA)».