Οι αγεφύρωτες διαφορές Ευρωπαίων δανειστών και ΔΝΤ «ναρκοθετούν» εκ νέου το δρόμο προς μια σοβαρή συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους, υποχρεώνοντας και τον πρωθυπουργό να αναγνωρίσει ότι, παρότι η ελληνική πλευρά θα σηκώσει το βάρος της ψήφισης νέων μέτρων, η λύση για το χρέος μπορεί να καθυστερήσει πέρα και από το ορόσημο της 15ης Ιουνίου.
Στη χθεσινή του τηλεοπτική συνέντευξη (στον ANT1), ο Αλέξης Τσίπρας ήταν πολύ προσεκτικός στις προβλέψεις του, σχετικά με τη συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους, ενώ εμφανίσθηκε βέβαιος ότι στο Eurogroup, στις 22 Μαΐου, θα οριστικοποιηθεί η τεχνική συμφωνία για να κλείσει η «στοιχειωμένη» δεύτερη αξιολόγηση.
«Έχουμε πολιτική συμφωνία, με βεβαιότητα σας μιλώ, μέχρι τις 22 του Μάη θα έχουμε και την τεχνική συμφωνία», τόνισε ο πρωθυπουργός, και πρόσθεσε: «Σύντομα θα έχουμε τη συμφωνία για το χρέος». Αυτές οι διατυπώσεις τοποθετούν οριστικά «εκτός κάδρου» του επόμενου Eurogroup τη συμφωνία για το χρέος, ενώ είναι ενδιαφέρον ότι ο πρωθυπουργός απέφυγε να προεξοφλήσει ότι αυτή θα επιτευχθεί στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών, στις 15 Ιουνίου, προτιμώντας το... εποικοδομητικά ασαφές «σύντομα».
Μάλιστα, ο πρωθυπουργός άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι δεν θα πρέπει να αποκλείεται νέα υπαναχώρηση των Ευρωπαίων δανειστών στις δεσμεύσεις τους για το χρέος, κάτι που θα υποχρεώσει και την ελληνική κυβέρνηση να ακυρώσει τα μέτρα για τις συντάξεις και το αφορολόγητο όριο, που θα ψηφισθούν για να ισχύσουν το 2019 και το 2020, αντίστοιχα.
«Αυτά τα μέτρα», τόνισε, «τα παίρνουμε για να έχουμε συνολική συμφωνία, θα εφαρμοστούν από 1-1-2019 και μόνο εάν τα μέτρα για το χρέος συγκεκριμενοποιηθούν και αρχίσουν να εφαρμόζονται στο μεταξύ. Τα μέτρα έχουν έναρξη εφαρμογής από 1-1-2019. Μέχρι τότε υπάρχουν 20 μήνες. Σε αυτούς τους 20 μήνες- εγώ λέω σε 20 ημέρες- θα πρέπει να έχουμε πάρει την αξιολόγηση και τη συνολική συμφωνία. Θα τα ψηφίσουμε τώρα για να πάρουμε τη λύση για το χρέος. Έχω όμως δηλώσει ευθαρσώς ότι δε θα εφαρμοστούν εάν δεν πάρουμε τη λύση για το χρέος. Μία κυρίαρχη κυβέρνηση δεν μπορεί να πάρει πίσω αυτό που έχει ψηφίσει εάν δεν τηρηθεί η συμφωνία; Αυτά τα μέτρα για τα οποία μου ασκείται κριτική είναι το εξιτήριο από το πρόγραμμα, αλλιώς δεν υπάρχουν».
Απογοήτευση από τις συνομιλίες
Όπως έχει τονίσει από την Δευτέρα το Σin, οι συζητήσεις για το χρέος στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ, στην Ουάσιγκτον, κατέληξαν σε απογοητευτικά συμπεράσματα. Το Ταμείο επιμένει στη βασική του τοποθέτηση για το χρέος, τονίζοντας ότι η Ελλάδα δεν «σηκώνει» υψηλά πλεονάσματα, γι’ αυτό και χρειάζεται μια σχετικά γενναιόδωρη ρύθμιση του χρέους. Αυτό σημαίνει, όμως, ότι το Eurogroup θα πρέπει να συμφωνήσει επί της αρχής ότι θα γίνει χρήση εργαλείων ελάφρυνσης του χρέους, για τα οποία έχει ασκήσει «βέτο» ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, όπως είναι η μετάθεση των πληρωμών τόκων και το «κλείδωμα» χαμηλού επιτοκίου στα δάνεια από τον EFSF.
Επιπλέον, είναι διάχυτη η υποψία ότι ο Β. Σόιμπλε επιδιώκει να μπλοκάρει τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, για να μην κατηγορηθεί από συντηρητικούς φίλους και αντιπάλους, εν μέσω προεκλογικής περιόδου στην Γερμανία, ότι επέτρεψε να αναλάβει η κεντρική τράπεζα το ρίσκο της αγοράς ελληνικών ομολόγων.
Σχέδιο "Β": Εκταμίευση χωρίς ΔΝΤ
Με αυτά τα δεδομένα, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο «Β» των Ευρωπαίων, που προβλέπει κλείσιμο της αξιολόγησης του ευρωπαϊκού προγράμματος, χωρίς συμφωνία για το χρέος και την είσοδο του ΔΝΤ στο χρηματοδοτικό σκέλος. Καθώς η Ελλάδα θα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, με την τεχνική συμφωνία για την αξιολόγηση, η δόση του δανείου θα εκταμιευθεί έγκαιρα, έστω και χωρίς να έχει βρεθεί τρόπος για να μετάσχει το Ταμείο στο πρόγραμμα. Θα επαναληφθεί, δηλαδή, η μεθόδευση για το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης, όπου η εκταμίευση εγκρίθηκε με... αστερίσκο περί μη συμμετοχής του Ταμείου.
Εάν επαληθευθεί αυτό το σενάριο, η συμμετοχή της Ελλάδας στο QE αναβάλλεται επ’ αόριστον, μαζί με τη δοκιμαστική έξοδο της χώρας στις αγορές. Η κυβέρνηση θα κληθεί να πετύχει τους στόχους για την ανάπτυξη, χωρίς αυτή τη σημαντική «τονωτική ένεση» στο οικονομικό κλίμα. «Η πρόβλεψη και του κακού ΔΝΤ είναι για πάνω από 2% ανάπτυξη το 2017. Θα σφίξουμε όλοι μαζί τα δόντια για να το πετύχουμε αυτό;», διερωτήθηκε ο πρωθυπουργός σε μια αποστροφή του λόγου του, στη χθεσινή τηλεοπτική συνέντευξη.
Πάντως, για την αγορά ομολόγων και το Χρηματιστήριο, το κακό σενάριο της αναβολής των αποφάσεων για το χρέος και για τη συμμετοχή στο QE δεν θα προκαλέσει μεγάλη έκπληξη. Σε πρόσφατη έρευνα του οίκου αξιολόγησης S&P, με ερωτήσεις που υποβλήθηκαν σε 109 οικονομικούς αναλυτές τραπεζών, οι περισσότεροι (ποσοστό 53,2%) προέβλεψαν ότι η Ελλάδα δεν θα ενταχθεί φέτος στο QE.
Μετά τις εκλογές στην Γερμανία, η συζήτηση για το χρέος και για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα θα γίνει σε νέα βάση. Πάντως, αν έχει επανεκλεγεί η Άνγκελα Μέρκελ, το Βερολίνο εκτιμάται ότι θα φέρει στο τραπέζι την πρόταση Σόιμπλε για ένα νέο πρόγραμμα (τέταρτο μνημόνιο), μόνο με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και χωρίς το ΔΝΤ. Αυτό είναι και το χειρότερο σενάριο για την Ελλάδα, διότι οδηγεί σε παράταση της λιτότητας, χωρίς να υπάρξει μια σοβαρή ελάφρυνση του χρέους, που θα είχε την έγκριση και του Ταμείου.