«Το πιό βαθύ σκοτάδι είναι λίγο πριν ξημερώσει». Στα φράση αυτή αποτυπώνεται η τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία, που γίνεται όλο και πιό ζοφερή, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις κλιμακώνουν την επίθεση σε πολλά μέτωπα, την ώρα ακριβώς που αρχίζουν να διαφαίνονται αμυδρές ελπίδες συνεννόησης και τερματισμού των πολεμικών συγκρούσεων.
Οι εξελίξεις ενισχύουν την εκτίμηση ότι λίγο πριν ο Πούτιν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η Ρωσία προσπαθεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση, έχοντας δημιουργήσει τετελεσμένα με την κατάληψη της παραθαλάσσιας ζώνης της νότιας Ουκρανίας και την ασφυκτική πολιορκία όλων των μεγάλων πόλεων της κεντροανατολικής περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Κιέβου.
Θα ενταθούν λοιπόν τις επόμενες ώρες και μέρες οι πολεμικές επιχειρήσεις στη ζώνη της Οδησσού, στο Χάρκοβο και στο Κίεβο. Παράλληλα θα πολλαπλασιαστούν τα στοχευμένα χτυπήματα στις – μέχρι τώρα ασφαλείς - περιοχές της δυτικής Ουκρανίας, προκειμένου να περιοριστεί η εισροή στρατιωτικού εξοπλισμού που φθάνει συνεχώς από τη Δύση, ενισχύοντας την αμυντική ικανότητα των ουκρανικών δυνάμεων.
Δυτικές κυβερνήσεις, διπλωμάτες και αναλυτές εκτιμούν ότι ο Πούτιν δεν πρόκειται να δεχθεί να ξεκινήσει ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, προτού κατορθώσει να διαμορφώσει με στρατιωτικά μέσα τις προϋποθέσεις για να επιτύχει τους γεωπολιτικούς στόχους του.
Ζήτημα «ζωής και θανάτου»
Ο πρωταρχικός είναι η ουδετεροποίηση και αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας – αποκλειομένης της ένταξη της στο ΝΑΤΟ και της δημιουργίας βάσεων στο έδαφος της.
Αυτό είναι ζήτημα “ζωής και θανάτου” για τη Ρωσία, που βλέπει επί δύο δεκαετίες την Ατλαντική Συμμαχία να “σφίγγει τη θηλιά στο λαιμό” της. Για να εξουδετερώσει την “απειλή”, ο Πούτιν είναι αποφασισμένος να συνεχίσει τις πολεμικές επιχειρήσεις, φθάνοντας εν ανάγκη μέχρι την πλήρη κατάληψη-κατοχή ολόκληρης της Ουκρανίας – όπως κατέστησε σαφές λέγοντας ότι η συνέχιση του πολέμου μπορεί να οδηγήσει σε “εξάλειψη της κρατικής οντότητας” της Ουκρανίας.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η επίτευξη αυτού του στόχου είναι “εκ των ων ουκ άνευ” για τον τερματισμό της σύγκρουσης και το μόνο που θα δικαιολογούσε στα μάτια των Ρώσων πολιτών την εισβολή και τις θυσίες στις οποίες θα υποβληθούν. Είναι ακόμη η βασική προϋπόθεση για να μη βγει η Ρωσία ηττημένη από αυτή την περιπέτεια, να διατηρήσει το status της ως υπερδύναμη και να μη φορτωθεί ο Πούτιν μιά τεράστια αποτυχία.
οι 4 προτάσεις και οι δύο κόκκινες γραμμές
Σύμφωνα με πληροφορίες από διεθνή μέσα ενημέρωσης και από διπλωματικές πηγές, η Μόσχα έχει ήδη ετοιμάσει ένα σχέδιο προτάσεων, με τις οποίες θα μπορούσε να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις εάν και όταν επιτύχει τους στρατιωτικούς στόχους της, ή εφ' όσον η ουκρανική πλευρά δείξει διάθεση συνθηκολόγησης, προκειμένου να αποτρέψει μεγαλύτερη αιματοχυσία και ολοκληρωτική καταστροφή της χώρας.
Οι ρωσικές προτάσεις-απαιτήσεις έχουν τεθεί υπόψη της αμερικανικής ηγεσίας, που η συναίνεση της θεωρείται αναγκαία για να υπάρξει οποιαδήποτε ρωσο-ουκρανική συμφωνία. Γνωστοποιήθηκαν επίσης στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, ο οποίος συνεχίζει τη διαμεσολαβητική προσπάθεια, ζητώντας από τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι “να επιδείξει ρεαλισμό” και να αποδεχθεί ορισμένα τετελεσμένα.
Το “σχέδιο Πούτιν” περιλαμβάνει τέσσερα βασικά σημεία, τα οποία με μικρές παραλλαγές αποτελούν για τη Μόσχα “κόκκινες γραμμές”:
- Κατοχύρωση ουδετερότητας της Ουκρανίας, με συνταγματική διάταξη που θα αποκλείει την ένταξη της στο ΝΑΤΟ ή σε άλλη στρατιωτική συμμαχία και τον εξοπλισμό της με μη συμβατικά όπλα.
- Σαφή δέσμευση από πλευράς ΝΑΤΟ και ΗΠΑ ότι αποδέχονται την ουδετερότητα και ότι δεν θα συνεχίσουν να εξοπλίζουν την Ουκρανία
- Αναγνώριση της Κριμαίας ως μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας
- Αναγνώριση ανεξαρτησίας των δύο νεοσύστατων “Λαϊκών Δημοκρατιών” του Ντονμπάς
Τα σενάρια για Κριμαία και Ντονμπάς
Η Μόσχα διαμηνύει ότι στα πρώτα δύο θέματα – την ουδετερότητα της Ουκρανίας και τις δεσμεύεις από ΝΑΤΟ/ΗΠΑ – οι απαιτήσεις της είναι αδιαπραγμάτευτες. Για την Κριμαία και το Ντονμπάς μπορεί να δεχθεί συζήτηση για αυτοδιάθεση αυτών των περιοχών – να αποφασίσουν οι τοπικοί πληθυσμοί με δημοψήφισμα.
Με τη συνέχιση του πολέμου, ο Πούτιν μπορεί να αποκτήσει και άλλα “χαρτιά” τα οποία θα βάλει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης: Τα ρωσικά στρατεύματα ενδέχεται μέχρι τότε να έχουν καταλάβει την Οδησσό, το Μικολάγιεφ και όλη την Παρευξείνια ζώνη δυτικά της Κριμαίας, μέχρι την Υπερδνειστερία.
Αν λοιπόν δεν ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις, ή εάν δεν γίνει τελικά δεκτός ο όρος για μη συμμετοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο πόλεμος θα συνεχιστεί έως ότου η Ρωσία καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας και επιβάλει ντε φάκτο την ουδετερότητα και την αποστρατιωτικοποίηση.