"Εσύ επέλεξες τον δρόμο του ήρωα. Και σε βρήκαν διασκεδαστικό, για λίγο, οι άνθρωποι αυτής της πόλης. Αλλά το μόνο πράγμα που αγαπούν περισσότερο από έναν ήρωα, είναι να βλέπουν έναν ήρωα να αποτυγχάνει, να πέφτει, να πεθαίνει προσπαθώντας. Παρά όλα όσα έχεις κάνει για αυτούς, τελικά θα σε μισήσουν". Αν δεν αναγνωρίζετε αυτό το απόφθεγμα, δείτε το "Σπάιντερμαν" του Σαμ Ρέιμι, με πρωταγωνιστή τον Τόμπι Μαγκουάιρ. Μέσα στην παιδικότητα αυτής της ταινίας με υπερήρωες, εμπεριέχεται και ένας ισχυρός κοινωνικός σχολιασμός.
Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι πολλοί από εμάς εμφανίζουμε το διαβρωτικό αντανακλαστικό της προσπάθειας να αποδομήσουμε τους "ήρωες" και ενάρετους, αναζητώντας ελαττώματα και λάθη. Μπορούμε πάντα να τα βρούμε, αν σκάψουμε αρκετά βαθιά. Είναι όμως αυτό ωφέλιμο ή βλαπτικό για εμάς και τους άλλους;
Μπορεί να έχετε ακούσει τη δημοφιλή ιστορία για τον καθηγητή που μοίρασε σε κάθε μαθητή ένα φύλλο χαρτί, που ήταν κενό εκτός από μια μαύρη κουκκίδα. Όταν τους ζητήθηκε να γράψουν για αυτό που είδαν, κάθε μαθητής περιέγραψε την τελεία. Στη συνέχεια, ο καθηγητής ρώτησε, γιατί επικεντρώθηκαν στο μικροσκοπικό κομμάτι του μαύρου και όχι στην μεγάλη έκταση του λευκού.
Η κοινή λογική και τα εμπειρικά στοιχεία υποστηρίζουν ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Τι είναι λοιπόν αυτό στην ανθρώπινη φύση, που προσηλώνει την προσοχή μας σε κυματισμούς ατέλειας, σε βαθμό να αγνοούμε ή να αρνούμαστε έναν ωκεανό από αρετές και επιτεύγματα;
Δύο τρόποι απόκρισης
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να ανταποκριθούμε όταν συναντάμε ηρωικό χαρακτήρα και αρετή σε άλλους. Στην ιδανική περίπτωση, αφήνουμε τον εαυτό μας να εμπνευστεί, για να θέσουμε τον πήχη ψηλότερα για τη δική μας συμπεριφορά.
Εναλλακτικά, μπορεί να νιώθουμε ανεπαρκείς στην παρουσία τους και αυτό να μας παρακινεί να ψάξουμε λόγους για να τους υποτιμήσουμε. Η τελευταία επιλογή μας επιτρέπει να αποφύγουμε να έχουμε υψηλότερες προσδοκίες για τον εαυτό μας.
Έτσι όμως θα χάσουμε τελείως την ουσία. Ακριβώς επειδή οι ήρωες επιτυγχάνουν μεγαλείο παρά τα δικά τους ελαττώματα, τους τιμάμε και παίρνουμε παράδειγμα από αυτούς.
Όταν αναζητούμε το χειρότερο στον άξιο (ή ακόμα και στον ημιάξιο), όταν επικεντρωνόμαστε στο θραύσμα της ασχήμιας που βρίσκεται σε μια κατά τα άλλα όμορφη ψυχή, μετατρέπουμε τις καρδιές μας σε πέτρα και έτσι αποφεύγουμε κάθε αίσθηση υποχρέωσης να αγωνιστούμε προς τη βελτίωση του χαρακτήρα μας. Αντί να αναζητούμε έμπνευση για να γίνουμε καλύτεροι, αναζητούμε δικαιολογίες, ώστε να μην αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τις δικές μας ελλείψεις.
Αυτό το τελευταίο μοτίβο συμπεριφοράς έχει γίνει ολοένα και πιο διαδεδομένο προς οποιονδήποτε εκτός της δικής μας φυλής ή κλίκας. Παρ' όλη τη συζήτηση για τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη, γινόμαστε μάρτυρες μιας τάσης για δυσφήμιση οποιουδήποτε φαίνεται, μιλάει ή σκέφτεται διαφορετικά από εμάς.
Εστιάζοντας στα αρνητικά, χάνουμε την ευκαιρία να μάθουμε ο ένας από τις διαφορές του άλλου. Πέρα από αυτό, στερούμε από τον εαυτό μας τη δυνατότητα να κάνουμε πολύτιμες συμμαχίες και συνεργασίες, που μπορούν να μας επιτρέψουν να πετύχουμε ως μέλη μιας ομάδας, με τρόπους που ποτέ δεν θα μπορούσαμε μόνοι μας.
Είμαστε καλύτεροι από τις χειρότερες στιγμές μας
Μια από τις πιο θεμελιώδεις διδασκαλίες των Εβραίων σοφών είναι: "Κρίνετε κάθε άτομο από την πλευρά της αξίας". Φαινομενικά, αυτό μας καλεί να δώσουμε στους άλλους το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Αλλά η πλαστικότητα της αρχαίας Εβραϊκής διδασκαλίας παρέχει μια πρόσθετη ερμηνεία: "Κρίνετε ολόκληρο το άτομο από την πλευρά της αξίας".
Είμαστε όλοι καλύτεροι από τις χειρότερες στιγμές μας και κάθε άτομο έχει ιδιότητες άξιες θαυμασμού. Ποιος από εμάς δεν έχει κάποια ιδιοσυγκρασία ή προσωπική ιστορία υπεύθυνη για "τα δυνατά μας σημεία" από τη μια και τις ελλείψεις ή τα ελαττώματά μας από την άλλη;
Αν θυμόμαστε ότι όλοι μας κουβαλάμε τις αποσκευές της γενετικής και του περιβάλλοντος, αυτό μας κάνει λιγότερο διατεθειμένους να υποτιμάμε τους άλλους και πιο πρόθυμους να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητές τους να συνεισφέρουν θετικά στη ζωή μας - και εμείς στη δική τους.
Μια επιτυχημένη ομάδα είναι αυτή που συνδυάζει τα καλύτερα ταλέντα και ικανότητες όλων των μελών της σε συμφωνική αρμονία. Φανταστείτε ο Στιβ Τζομπς να είχε απορρίψει τον Στιν Βόζνιακ για έλλειψη επιχειρηματικής οξυδέρκειας ή ο Βόζνιακ να είχε απορρίψει τον Τζομπς για έλλειψη τεχνικής ιδιοφυίας. Αντιθέτως, ο καθένας τους αναγνώρισε και σεβάστηκε την ιδιοφυΐα του άλλου και συνδύασαν τα ταλέντα τους για να δημιουργήσουν ένα από τα πιο εμβληματικά τεχνολογικά brands στον κόσμο.
Αντί να υποκύπτουμε στην αναζήτηση του αρνητικού, υπηρετούμε καλύτερα τον εαυτό μας και το σύνολο, αν αξιοποιήσουμε την αμφιβολία, θεωρήσουμε ότι ο άλλος άνθρωπος έχει θετική πρόθεση και τιμήσουμε την ανθρωπιά μας, συμπεριφερόμενοι στους άλλους με τον ίδιο ευνοϊκό τρόπο, με τον οποίο θα θέλαμε να συμπεριφέρονται και οι άλλοι σε εμάς.