Τη σύσταση Αρχής υπό την επωνυμία Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, με αποστολή την αντιμετώπιση των θεμάτων των συμπολιτών μας με αναπηρία, την αναβάθμιση - ενίσχυση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), και τη μετεξέλιξη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής σε Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη, το οποίο εισάγεται σήμερα προς συζήτηση στη Βουλή και τη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης.
Και πρώτα για την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας (Αρχή), η οποία «υπάγεται στον Πρωθυπουργό, υποστηρίζεται, ως προς τη στελέχωση και την υποδομή της, από την Προεδρία της Κυβέρνησης και εντάσσεται στον προϋπολογισμό της, ως διακριτός ειδικός φορέας», όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο.
Σύμφωνα δε, με όσα σημείωναν κυβερνητικές πηγές στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «για πρώτη φορά δημιουργείται Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, που υπάγεται απευθείας στον πρωθυπουργό, γεγονός που αποδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία που έχει αυτή η νομοθετική πρωτοβουλία».
Λεπτομερέστερα, μεταξύ άλλων, η νέα Αρχή:
- παρακολουθεί την εφαρμογή του διεθνούς, ενωσιακού και εθνικού πλαισίου για την προσβασιμότητα,
- διατυπώνει προτάσεις συνολικής πολιτικής, ρυθμιστικών παρεμβάσεων και συγκεκριμένων ενεργειών για την προσβασιμότητα, γνωμοδοτεί για σχετικά ζητήματα, και διαβουλεύεται προς τούτο με φορείς της δημόσιας διοίκησης, της Κοινωνίας των Πολιτών και του αναπηρικού κινήματος,
- εισηγείται την ανάπτυξη και επικαιροποίηση προδιαγραφών προσβασιµότητας σε όλους τους τομείς, όπως στο φυσικό, δομημένο και ψηφιακό περιβάλλον, καθώς και στις επικοινωνίες, τις μεταφορές, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και γνωμοδοτεί σχετικά με τις κατευθυντήριες οδηγίες εφαρμογής τους,
- συνεργάζεται με τον Συντονιστικό Μηχανισμό στην Κυβέρνηση, τον ενημερώνει για τις προτάσεις και υποβάλλει προτάσεις σχετικά με την υλοποίηση και αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία,
- συμμετέχει στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για την επεξεργασία σχεδίων νόμων που άπτονται των αρμοδιοτήτων της
- εκπροσωπεί τη χώρα σε διεθνείς οργανισμούς και όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα αρμοδιότητάς της,
- αναπτύσσει πρωτοβουλίες για την ενημέρωση της κοινής γνώμης σε θέματα που αφορούν στην πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, σε συνεργασία με τα κατά περίπτωση αρμόδια υπουργεία κ.α.
Η Αρχή θα αποτελείται από έντεκα μέλη τετραετούς θητείας: έξι επιστήμονες εγνωσμένου κύρους σε τομείς που έχουν σχέση με την αποστολή και τις αρμοδιότητες της Αρχής ή πολίτες των οποίων η δραστηριότητα συνδέεται με την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τις τέχνες, τον αθλητισμό, την εργασία, την επιχειρηματικότητα και την ενημέρωση, που επιλέγονται από τον πρωθυπουργό, εκ των οποίων τρεις είναι άτομα με αναπηρία. Έναν επιστήμονα εγνωσμένου κύρους σε τομείς που έχουν σχέση με την αποστολή και τις αρμοδιότητες της Αρχής, που επιλέγεται από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), έναν εκπρόσωπο της Ε.Σ.Α.μεΑ., έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος, έναν της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος και τον Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Στην Αρχή θα μετέχουν εξάλλου, αλλά χωρίς δικαίωμα ψήφου, ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο γ.γ. Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ο γ.γ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο γ.γ. Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο γ.γ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλοποίησης Διαδικασιών του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο γ.γ. Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, και ένας εκπρόσωπος του Συντονιστικού Μηχανισμού που έχει συσταθεί με το νόμο 4488/2017, με αντικείμενο την παρακολούθηση θεμάτων που αφορούν στα δικαιώματα των ΑμεΑ, που υποδεικνύεται από τον αρμόδιο υπουργό.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη επιτροπή, «συστήνεται ‘Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)', στον Πρωθυπουργό. Στις διεθνείς σχέσεις ο τίτλος της αποδίδεται ως ‘Greek National Commission for Human Rights (GNCHR)'».
Όπως επισημαίνεται στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, «η ΕΕΔΑ αποτελεί τον εθνικό θεσμό για τα δικαιώματα του ανθρώπου και είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας στα ζητήματα προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου». Επιπλέον, «η ΕΕΔΑ έχει νομική προσωπικότητα και απολαύει λειτουργικής ανεξαρτησίας και διοικητικής αυτοτέλειας».
Σύμφωνα με αρμόδιες κυβερνητικές πηγές, η ΕΕΔΑ θα έχει διευρυμένες αρμοδιότητες, αφού «θα εξετάζει ζητήματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που μπορεί να τίθενται υπόψη της είτε από την κυβέρνηση, είτε από τη Βουλή είτε από την κοινωνία των πολιτών». Επιπλέον, «θα διαμορφώνει προτάσεις που βελτιώνουν το νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ταυτόχρονα «θα τηρεί και θα ελέγχει ένα αξιόπιστο σύστημα καταγραφής φαινομένων ρατσιστικής συμπεριφοράς, διακρίσεων και παραβίασης δικαιωμάτων», και τέλος, «θα συντάσσει έκθεση, σε ετήσια βάση, για την αξιολόγηση των πολιτικών που αναπτύσσονται για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η ΕΕΔΑ έχει εξάλλου ως αποστολή:
- «Τη διαρκή παρακολούθηση των θεμάτων προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τη δημόσια ενημέρωση και την προώθηση της σχετικής έρευνας,
- την ανταλλαγή εμπειριών σε υπερεθνικό και διεθνές επίπεδο με ανάλογα όργανα άλλων κρατών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνείς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) και
- τη διαμόρφωση προτάσεων πολιτικής σε θέματα του αντικειμένου της».
Παράλληλα θα είναι συνδεδεμένη με την Ειδική Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, ενώ θα έχει λειτουργικούς συνδέσμους με όλα τα υπουργεία.
Η ΕΕΔΑ θα συγκροτείται από εκπροσώπους (έναν από κάθε φορέα) της ΓΣΕΕ, της ΑΔΕΔΥ, της Εθνικής Συνοµοσπονδίας Ατόµων µε Αναπηρία (Ε.Σ.Α.µεΑ.), της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά «ΕΛΛΑΝ-ΠΑΣΣΕ», της Διεθνούς Αμνηστίας, της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ένα πρόσωπο που ορίζεται από κοινού από το «Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.)», από το «Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας - Athens Pride ('Αθενς Πράιντ)», από την «Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας» (ΟΛΚΕ), από την «COLOUR YOUTH -Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας (COLOUR YOUTH)» και από τις «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο». Επίσης από ένα πρόσωπο που ορίζεται από κοινού από τη WWF και την Greenpeace, το Συνήγορο του Πολίτη ή τον αναπληρωτή του, ένα μέλος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ένα μέλος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, ένα μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, δύο καθηγητές Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή της αλλοδαπής που ορίζονται από την Ολομέλεια της ΕΕΔΑ, ένα μέλος που ορίζεται από την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, και έως τέσσερα πρόσωπα που ορίζονται από ερευνητικά ιδρύματα ή οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία επιλέγονται από την Ολομέλεια της ΕΕΔΑ.
Σε σχέση με την τρίτη επιτροπή, συστήνεται Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, η οποία «υπάγεται στον Πρωθυπουργό, υποστηρίζεται, ως προς τη στελέχωση και την υποδομή της, από την Προεδρία της Κυβέρνησης και εντάσσεται στον προϋπολογισμό της, ως διακριτός ειδικός φορέας».
Από το 1998 που είχε ιδρυθεί η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής προφανώς και έχουν αλλάξει πολλά, και πρόκειται, όπως σημείωναν πηγές της κυβέρνησης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «για μια αναγκαία και νομοτελειακή εξέλιξη, που επιβάλλεται από την τεχνολογική εξέλιξη, με την οποία αναδύονται νέες ηθικού χαρακτήρα προκλήσεις».
Όπως σημειώνεται στο νομοσχέδιο, «η Επιτροπή αποτελεί συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας ως προς τους τομείς των επιστημών της ζωής και των νέων τεχνολογιών εν γένει. Έχει ως αποστολή τη διερεύνηση των ηθικών, κοινωνικών και νομικών διαστάσεων και συνεπειών στους τομείς, ιδίως, της βιολογίας, της βιοτεχνολογίας, της ιατρικής και της γενετικής, καθώς και των νέων τεχνολογιών, όπως της τεχνητής νοημοσύνης, των προηγμένων αλγορίθμων και της ρομποτικής».
Στις αρμοδιότητές της εντάσσεται, ανέφεραν οι ίδιες πηγές, «η κατάθεση προτάσεων για την αντιμετώπιση κινδύνων και στρεβλώσεων που προκύπτουν, αλλά και προτάσεων για την προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στο διεθνές και Κοινοτικό δίκαιο για τα ζητήματα που σχετίζονται με τη βιοηθική και την τεχνοηθική». Η Επιτροπή θα αποτελείται από έντεκα επιστήμονες εγνωσμένου κύρους σε τομείς που έχουν σχέση με την αποστολή και τις αρμοδιότητές της.