Οι ασθενείς και υπερχρεωμένες οικονομίες της ευρωζώνης, με πρώτη την ελληνική, είναι οι κερδισμένες από τις μεγάλες αλλαγές που ανακοίνωσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στον τρόπο άσκησης της νομισματικής πολιτικής, με τις οποίες η ΕΚΤ κάνει, όπως λένε οι αναλυτές, ένα ακόμη βήμα απομάκρυνσης από το αυστηρό, αντιπληθωριστικό μοντέλο της γερμανικής Bundesbank.
Η ελληνική οικονομία παρέμεινε σταθερή στη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας επειδή μπήκε στον... αναπνευστήρα της ΕΚΤ. Με αγορές κρατικών ομολόγων δεκάδων δισ. ευρώ και χρηματοδοτήσεις στις τράπεζες με αρνητικό επιτόκιο που πλησιάζουν τα 50 δισ. ευρώ, η κεντρική τράπεζα απέτρεψε τα χειρότερα για την Ελλάδα, δηλαδή τη μετεξέλιξη μιας οικονομικής κρίσης σε δημοσιονομική και τραπεζική.
Το μεγάλο ερώτημα για τις οικονομίες που διασώθηκαν από την ΕΚΤ, όπως η ελληνική και η ιταλική, είναι αν η αναθέρμανση του πληθωρισμού θα υποχρεώσει την κεντρική τράπεζα να αποσύρει γρήγορα τα χαλαρά μέτρα νομισματικής πολιτικής, περιορίζοντας τις αγορές ομολόγων, τη χρηματοδότηση των τραπεζών και ανεβάζοντας, ενδεχομένως, τα επιτόκια πάνω από το μηδέν. Άλλωστε, τους τελευταίους μήνες ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη αυξάνει συνεχώς και έχει φθάσει τον Μάιο στο 2%, που είναι και ο στόχος της ΕΚΤ, για να υποχωρήσει ελαφρώς, τον Ιούνιο, στο 1,9%.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής αναθεώρησης της πολιτικής της, για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, η ΕΚΤ ανακοίνωσε μια σημαντική χαλάρωση στον τρόπο άσκησης της νομισματικής πολιτικής, που οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα της δώσει την απαιτούμενη ευελιξία, για να συνεχίσει να στηρίζει την οικονομία της ευρωζώνης, ιδιαίτερα στο κρίσιμο στάδιο της ανάκαμψης μετά την πανδημία.
Σε ό,τι αφορά τον μοναδικό στόχο της νομισματικής πολιτικής, ο οποίος αναφέρεται στον πληθωρισμό, η ΕΚΤ αποφάσισε ότι αυτός θα είναι πλέον το 2% και όχι το «κάτω αλλά πλησίον του 2%», που ήταν μέχρι σήμερα ο στόχος. Επίσης, αποσαφήνισε ο στόχος είναι συμμετρικός, δηλαδή η κεντρική τράπεζα δεν θα λαμβάνει μέτρα μόνο όταν ο πληθωρισμός ανεβαίνει πάνω από το 2%, αλλά και όταν βρίσκεται χαμηλότερα από το 2%.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους, η Κριστίν Λαγκάρντ έκανε λόγο για «ισχυρή και επίμονη απάντηση στον χαμηλό πληθωρισμό», ενώ τόνισε ότι μπορεί να γίνεται στο εξής ανεκτή από την ΕΚΤ μια προσωρινή και μέτρια απόκλιση πάνω από τον στόχο του 2%.
Αναλυτές σημειώνουν ότι η ΕΚΤ συνεχίζει την πορεία απομάκρυνσης από το αυστηρό, αντιπληθωριστικό μοντέλο της γερμανικής Bundesbank, αν και απέχει βέβαια πολύ από το μοντέλο της αμερικανικής Fed, για την οποία αποτελεί στόχο πολιτικής και η απασχόληση και όχι μόνο ο πληθωρισμός. Αρχικά, ο στόχος της ΕΚΤ ήταν πληθωρισμός χαμηλότερος από 2%, στη συνέχεια πέρασε στο «χαμηλότερα αλλά πλησίον του 2%» και τώρα πλέον στο 2%, με ανοχή σε αποκλίσεις πάνω από το όριο.
Πάντως, οι κεντρικοί τραπεζίτες απέφυγαν να κάνουν, προφανώς λόγω ενστάσεων από τη Γερμανία, ένα περαιτέρω βήμα χαλάρωσης, ορίζοντας ότι η ΕΚΤ θα παρακολουθεί τον μέσο όρο του πληθωρισμού για μεγάλες περιόδους, κάτι που θα σήμαινε ότι μετά από μια μεγάλη περίοδο πτώσης του πληθωρισμού χαμηλότερα από το 2%, θα γινόταν ανεκτή και μια εξίσου μεγάλη περίοδος ανόδου πάνω από τον στόχο.
Οι ανακοινώσεις της ΕΚΤ
Όπως ανακοινώθηκε από την ΕΚΤ, τα βασικά σημεία των αλλαγών που προέκυψαν από τη στρατηγική αναθεώρηση είναι:
- Η νέα στρατηγική υιοθετεί συμμετρικό στόχο για ρυθμό πληθωρισμού 2% μεσοπρόθεσμα.
- Το διοικητικό συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτών (ΕνΔΤΚ) παραμένει ο ενδεδειγμένος δείκτης μέτρησης των τιμών και συνιστά τη συμπερίληψη της ιδιοκατοίκησης με την πάροδο του χρόνου.
- Η νέα στρατηγική νομισματικής πολιτικής είναι αποτέλεσμα της διεξοδικής επανεξέτασης που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2020.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο εγκρίνει ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για την κλιματική αλλαγή.
Το διοικητικό συμβούλιο θεωρεί ότι η σταθερότητα των τιμών διατηρείται καλύτερα με την επιδίωξη στόχου για ρυθμό πληθωρισμού 2% μεσοπρόθεσμα. Αυτός ο στόχος είναι συμμετρικός, πράγμα που σημαίνει ότι οι αρνητικές και οι θετικές αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο είναι εξίσου ανεπιθύμητες. Όταν η οικονομία λειτουργεί κοντά στο κατώτατο επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίων, απαιτείται ιδιαίτερα σθεναρή ή επίμονη δράση από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής προκειμένου να αποτραπεί η παγίωση αρνητικών αποκλίσεων από τον στόχο για τον πληθωρισμό. Αυτό ενδέχεται να συνεπάγεται επίσης μια μεταβατική περίοδο κατά την οποία ο πληθωρισμός διαμορφώνεται μετρίως πάνω από τον στόχο.
Το διοικητικό συμβούλιο επιβεβαίωσε ακόμη ότι η δέσμη των επιτοκίων της ΕΚΤ εξακολουθεί να αποτελεί το πρωταρχικό μέσο άσκησης νομισματικής πολιτικής. Τα άλλα μέσα, όπως η παροχή ενδείξεων σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, οι αγορές στοιχείων ενεργητικού και οι πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, που την τελευταία δεκαετία βοήθησαν στη μείωση των περιορισμών που δημιουργεί το κατώτατο επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίων, θα εξακολουθήσουν να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εργαλειοθήκης της ΕΚΤ και θα εφαρμόζονται κατά περίπτωση.
«Με χαρά σας ανακοινώνω ότι το Διοικητικό Συμβούλιο ενέκρινε χθες τη νέα στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Ενώ θεωρούμε δεδομένη την πρωταρχική αποστολή της ΕΚΤ να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών, η επανεξέταση μάς έδωσε τη δυνατότητα να αμφισβητήσουμε τον τρόπο σκέψης μας, να ανταλλάξουμε απόψεις με διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη, να συλλογιστούμε, να συζητήσουμε και να καταλήξουμε σε κοινά σημεία όσον αφορά το πώς θα πρέπει να προσαρμόσουμε τη στρατηγική μας. Η νέα στρατηγική αποτελεί μια γερή βάση που θα μας κατευθύνει στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια», είπε η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της ΕΚΤ.
Το διοικητικό συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) εξακολουθεί να είναι ο ενδεδειγμένος δείκτης για την αξιολόγηση της σταθερότητας των τιμών. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι η συμπερίληψη του κόστους που σχετίζεται με την ιδιοκατοίκηση στον ΕνΔΤΚ θα απεικόνιζε καλύτερα τον πληθωρισμό που αφορά τα νοικοκυριά και ότι η συμπερίληψη της ιδιοκατοίκησης στον ΕνΔΤΚ είναι ένα πολυετές σχέδιο. Επομένως, στο ενδιάμεσο, το διοικητικό συμβούλιο θα λαμβάνει υπόψη, στο πλαίσιο των αξιολογήσεών του για τη νομισματική πολιτική, δείκτες μέτρησης του πληθωρισμού που περιλαμβάνουν αρχικές εκτιμήσεις του κόστους ιδιοκατοίκησης για να συμπληρώσει τη δέσμη ευρύτερων δεικτών πληθωρισμού που έχει στη διάθεσή του.
Το διοικητικό συμβούλιο αναγνώρισε ότι η κλιματική αλλαγή έχει σημαντικές συνέπειες για τη σταθερότητα των τιμών και, για τον λόγο αυτόν, δεσμεύτηκε σε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης σχετικά με το κλίμα. Η πρώτη τακτική συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου για θέματα νομισματικής πολιτικής κατά την οποία θα εφαρμοστεί η νέα στρατηγική θα πραγματοποιηθεί στις 22 Ιουλίου 2021. Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να αξιολογεί περιοδικά την καταλληλότητα της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής του, και η επόμενη αξιολόγηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2025.