Σε ένα νέο ευρωπαϊκό θρίλερ εξελίσσεται η υλοποίηση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς οι ασφυκτικές προθεσμίες ως το τέλος του 2026 δυσκολεύουν όλο και περισσότερες κυβερνήσεις, ενώ η Κομισιόν επιμένει να μην αφήνει «παράθυρο» για παράταση.
Τις εξελίξεις παρακολουθεί πολύ στενά το οικονομικό επιτελείο στην Αθήνα, καθώς, παρά τη γενικά καλή εικόνα υλοποίησης του προγράμματος ως τώρα, δεν παύουν να υπάρχουν καθυστερήσεις και εμπλοκές σε πολλά έργα, τα οποία απειλούνται από τον λεγόμενο «ξαφνικό θάνατο», δηλαδή την απώλεια χρηματοδότησης, εάν ξεπερασθούν οι προβλεπόμενες προθεσμίες.
Τα προβλήματα στην υλοποίηση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης έφερε και πάλι στην επιφάνεια έκθεση για το πρόγραμμα της Πολωνίας, όπου διαπιστώνεται ότι τα 43 από τα 56 έργα που έχουν ενταχθεί πιθανότατα δεν θα έχουν ολοκληρωθεί ως τον Αύγουστο του 2026 και κινδυνεύουν να χάσουν τις πληρωμές, που πρέπει να γίνουν ως το τέλος του 2026.
Παρ' όλα αυτά, η Κομισιόν επιμένει στην επίσημη γραμμή ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προθεσμίες και δεν αφήνει περιθώρια συζητήσεων για παράταση.
Με ημερομηνία λήξεως
Όπως αναφέρει το πρακτορείο ειδήσεων euractiv, εκπρόσωπος της Κομισιόν που ερωτήθηκε σχετικά δήλωσε: «Ο κανονισμός για το Ταμείο Ανάκαμψης καιΑνθεκτικότητας (RRF) ορίζει ότι τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορούν να περιλαμβάνουν μέτρα των οποίων η εφαρμογή ξεκινά από την 1η Φεβρουαρίου 2020. Ορίζει επίσης ότι τα ορόσημα και οι στόχοι πρέπει να επιτευχθούν έως τις 31 Αυγούστου 2026 και οποιαδήποτε πληρωμή στο πλαίσιο του RRF πρέπει να εκτελεστεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Το RRF είναι ένα προσωρινό μέσο».
Προς το παρόν, καμία εθνική κυβέρνηση -με εξαίρεση την κυβέρνηση Όρμπαν στην Ουγγαρία, που αποτελεί ειδική περίπτωση- δεν έχει θέσει στη δημόσια συζήτηση το θέμα της ανάγκης για παράταση, αν και γενικώς αναγνωρίζεται ότι θα ήταν απαραίτητη μια διετής παράταση για να ολοκληρωθούν τα προγράμματα και να μη χαθούν πόροι του Ταμείου. Καμία κυβέρνηση δεν θέλει σε αυτή τη φάση να δείξει ότι αντιμετωπίζει προβλήματα στο πρόγραμμά της και να βγει μπροστά, ζητώντας παράταση, όσο μάλιστα υπάρχει και η εκκρεμότητα των ευρωεκλογών.
Αργά ή γρήγορα, όμως, η συζήτηση αναμένεται να ανοίξει. Το κυριότερο πρόβλημα που θα πρέπει τότε να ξεπερασθεί θα είναι η στάση της Γερμανίας. Η κυβέρνηση Σολτς, ακόμη και αν ήθελε να συναινέσει σε μια παράταση, έχει να αντιμετωπίσει την πολύ αυστηρή στάση του Συνταγματικού Δικαστηρίου έναντι των προγραμμάτων που αφορούν κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό.
Εξαρχής, το Βερολίνο έχει ξεκαθαρίσει ότι το πρόγραμμα το Ταμείου Ανάκαμψης είναι έκτακτο. Οσα κονδύλια αποδειχθεί ότι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν έγκαιρα, θα χαθούν - ο λεγόμενος «ξαφνικός θάνατος».
Τι συμβαίνει με το ελληνικό πρόγραμμα
Η ελληνική κυβέρνηση πήρε πρόσφατα εύσημα από την Κομισιόν, που δημοσιοποίησε μελέτες εξωτερικών εμπειρογνωμόνων για την εκτέλεση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ομως στο κυβερνητικό επιτελείο δεν παύει να υπάρχει ανησυχία για πολλά από τα επιμέρους προγράμματα που υλοποιούνται με επιδοτήσεις του Ταμείου, καθώς διαπιστώνονται εμπλοκές και καθυστερήσεις. Γενικότερα αμφισβητείται η δυνατότητα του κρατικού μηχανισμού, αλλά και του ιδιωτικού τομέα, να φέρουν σε πέρας τα πολύ απαιτητικά έργα του προγράμματος.
Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα υποβλήθηκε ένα εξαιρετικά εκτεταμένο αίτημα ενδιάμεσης αναθεώρησης του προγράμματος. Εκτός από την προσθήκη έργων της τάξεως των 700 εκατ. ευρώ για τη Θεσσαλία, πολλά έργα που παρουσίαζαν προβλήματα υλοποίησης τροποποιήθηκαν ή ακόμη και αφαιρέθηκαν από το πρόγραμμα, ώστε να γίνει δυνατή η τήρηση των προθεσμιών.
Διετής παράταση;
Μεταξύ άλλων και όπως ανέφερε σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Παύλος Γερουλάνος, που αναζήτησε τα αναλυτικά στοιχεία για το αίτημα αναθεώρησης, δεκατέσσερα μέτρα τροποποιούνται. Αιτία οι καθυστερήσεις λόγω απρόβλεπτων προβλημάτων, όπως πιο περίπλοκες από τις αρχικά προβλεπόμενες νομικές και τεχνικές απαιτήσεις, Η Ελλάδα ζήτησε παράταση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησής τους.
Μεταξύ αυτών, είναι η σύσταση και λειτουργία της ρυθμιστικής αρχής διαχείρισης αποβλήτων, η ολοκλήρωση της αναβάθμισης του συστήματος ψηφιακής απονομής σύνταξης (ΑΤΛΑΣ), η ολοκλήρωση του προγράμματος αναβάθμισης δεξιοτήτων / επανειδίκευσης και βραχυπρόθεσμης απασχόλησης για τουλάχιστον 13.000 ανέργους, η ανακαίνιση τουλάχιστον 156 Κέντρων Υγείας (50% του συνόλου των Κέντρων Υγείας στην Ελλάδα) και η καθιέρωση προπληρωμένων καρτών για την καταβολή κοινωνικών παροχών.
Στο οικονομικό επιτελείο ελπίζουν ότι η λογική θα επικρατήσει στην Ευρώπη και δεν θα φθάσουν πολλά προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης στον "ξαφνικό θάνατο", αλλά θα δοθεί τελικά η διετής παράταση που συζητείται. Μέχρι τότε τα προγράμματα πρέπει να υλοποιηθούν με καταιγιστικούς ρυθμούς.