Ανατροπή! Η αρνητικότητα μπορεί να σε βοηθήσει, ενώ η θετική σκέψη μπορεί να γίνει παγίδα, λένε τώρα οι επιστήμονες. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι η θετική σκέψη είναι χάσιμο χρόνου. Εάν κάθε φορά που ξεκινούσες κάτι, ανέμενες να αποτύχεις, κατά πάσα πιθανότητα αυτό θα συνέβαινε. Όντως, η νοητική μας στάση έχει πανίσχυρη επίδραση στην ψυχολογία μας, ακόμα και στη φυσιολογία μας. Ωστόσο, παρότι πάρα πολλοί άνθρωποι -και ειδικά από τον κόσμο των επιχειρήσεων- «ορκίζονται» στη σημασία της θετικής σκέψης, οι τελευταίες ανακαλύψεις συνηγορούν στο ότι, από μόνη της συχνά γίνεται εμπόδιο.
Από την Αννίτα Νιάκα
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα ερευνών της Γκαμπριέλ Έτινγκεν, καθηγήτριας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, «η θετική σκέψη συχνά μας εμποδίζει», λόγω ενός εγγενούς ελαττώματος στην προσέγγιση. Το καλό είναι, ότι μπορούμε να το αποφύγουμε αυτό, με ένα και μόνο διορθωτικό βήμα.
Κατ’ αρχήν, το πρόβλημα:
Όπως διαπίστωσαν η Έτινγκεν και οι συνεργάτες της, η θετική σκέψη για μελλοντικές εκβάσεις μπορεί να επιδράσει αντίστροφα, καθιστώντας δυσκολότερη την επίτευξη των στόχων.
Για παράδειγμα, πάνω από 20 χρόνια πριν, η ψυχολόγος συμμετείχε στη διενέργεια μίας έρευνας, στην οποία γυναίκες βρίσκονταν σε ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους. Στη μία ομάδα γυναικών ζητήθηκε να φαντάζονται ότι είχαν επιτύχει και είχαν χάσει βάρος –δηλαδή το είδος της θετικής σκέψης που ακούμε συνεχώς ότι χρειάζεται. Στην άλλη ομάδα ζητήθηκε να φαντάζονται περιπτώσεις που «κάνουν ζαβολιές» στη δίαιτά τους.
Μετά από ένα χρόνο οι γυναίκες που προσπαθούσαν να είναι πιο θετικές, είχαν χάσει λιγότερο βάρος απ’ ότι αυτές που προσπαθούσαν να φαντάζονται προβλήματα.
Η Έτινγκεν και οι συνεργάτες της έχουν κάνει πολλές ανάλογες μελέτες και με άλλους τύπους στόχων, όπως το να επιτυγχάνει κάποιος να κλείνει ραντεβού, να αναζητεί εργασία, να παίρνει καλύτερους βαθμούς, ακόμα και να ανακτά την πλήρη κίνησή του μετά από εγχείρηση στο ισχίο.
Οι μελέτες έγιναν με ενήλικες και παιδιά τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στη Γερμανία. Σε όλες τις περιπτώσεις, το να φαντάζονται οι συμμετέχοντες τα θετικά αποτελέσματα, δε βοήθησε. Αντιθέτως, έβλαψε!
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Παρότι η θετική σκέψη βοήθησε τους ανθρώπους να είναι πιο ήρεμοι, τους στέρησε το κίνητρο για να επιτύχουν όντως. Εστιάζοντας στις θετικές σκέψεις, οι άνθρωποι κυριολεκτικά ξεγέλασαν το μυαλό τους, κάνοντάς το να πιστεύει ότι είχαν ήδη επιτύχει. Όμως, ποιος καταβάλλει προσπάθεια για να επιτύχει κάτι που έχει ήδη κατακτήσει;
Αλλά ούτε και το να εγκαταλείψουμε τελείως τη θετική σκέψη είναι λύση. Με καθαρά αρνητική σκέψη, οι άνθρωποι πείθονταν ότι είχαν ήδη χάσει το στόχο τους, οπότε και πάλι δεν υπήρχε λόγος να καταβάλλουν την απαραίτητη προσπάθεια για να τον επιτύχουν.
Ο σωστός τρόπος
Αντί λοιπόν να ακολουθούμε είτε καθαρά θετική σκέψη, είτε να αφεθούμε στην ανησυχία και την απαισιοδοξία, η Γκαμπριέλ Έτινγκεν προτείνει μία τεχνική την οποία οι ψυχολόγοι ονόμασαν «νοητική αντίθεση». Και λειτουργεί ως εξής:
Πρώτα πάρε μερικά λεπτά για να σκεφτείς τον στόχο σου και να φανταστείς ότι τον επιτυγχάνεις. Στη συνέχεια, άλλαξε το μοτίβο και σκέψου σχετικά με τα εμπόδια που θα βρεθούν στο δρόμο σου.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των σχετικών ερευνών, οι συμμετέχοντες που στις έρευνες εφάρμοζαν τη νοητική αντίθεση σε λογικούς, επιτεύξιμους στόχους, ήταν πιο ενεργοποιημένοι και επιτύγχαναν καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με αυτούς που οραματίζονταν μόνο θετικά και εκείνους που σκέφτονταν τα εμπόδια.
