Όταν αποφασίζεις ποιόν να προσλάβεις για μία δουλειά, ή με ποιον-α να βγεις ραντεβού, τι είδους πληροφορίες επηρεάζουν την απόφασή σου; Εξετάζεις τη μόρφωση και το βάθος; Φυσικά. Τη φιλικότητα και την κοινωνική δεξιότητα; Σίγουρα. Και τη φυσική εμφάνιση; Ναι! Εξετάζεις και το είδος της καρέκλας που τυχαίνει να κάθεσαι τη στιγμή που λαμβάνεις την απόφασή σου; Ή το αντικείμενο που ίσως κρατάς στο χέρι σου; Μπα… Τίποτα τέτοιο δεν γίνεται να επηρεάζει την κρίση σου, σωστά; Κι όμως, λάθος! Η αίσθηση της αφής σε επηρεάζει πολύ περισσότερο απ’ ότι συνειδητοποιείς.
Από την Αννίτα Νιάκα
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συνηθίσει στην ιδέα ότι η διάθεσή μας, ακόμα και η κρίση μας, μπορούν να επηρεαστούν από άσχετες παράλληλες εμπειρίες, όπως η εικόνα και ο ήχος –αισθανόμαστε πιο χαρούμενοι τις ηλιόλουστες ημέρες, πιο χαλαροί όταν ακούμε συγκεκριμένα είδη μουσικής, ενώ είναι πιθανότερο να χάσουμε την ψυχραιμία μας όταν κάνει ζέστη και υγρασία μαζί.
Ελάχιστοι όμως από εμάς έχουμε σκεφτεί την πιθανότητα, η αίσθηση της αφής μας να έχει την ίδια δύναμη.
Νέες έρευνες δείχνουν όμως, ότι το βάρος, η υφή και η σκληρότητα/πυκνότητα των αντικειμένων που αγγίζουμε, είναι παράγοντες που επίσης επηρεάζουν ασυνείδητα τις αποφάσεις μας, για πράγματα που δεν έχουν τίποτα να κάνουν με αυτό που αγγίζουμε. Δυνητικά, κάθε απόφαση που παίρνουμε.
Ας ξεκινήσουμε με το βάρος. Το βάρος είναι κάτι που συνήθως συσχετίζουμε με τη σοβαρότητα και τη σημαντικότητα. Σκεφτείτε εκφράσεις όπως «το ειδικό βάρος της κατάστασης», ή προβλήματα που «μας βαραίνουν πολύ» ή ανθρώπους που χαρακτηρίζουμε «ανέμελους και με ελαφριά καρδιά».
Οπότε, τι συμβαίνει όταν παίρνουμε μία απόφαση, ενώ κρατάμε κάτι βαρύ;
Σε μία έρευνα, οι άνθρωποι που κρατούσαν ένα ντοσιέ σημειώσεων, το οποίο ήταν 10 φορές πιο βαρύ από αυτά που κρατούσαν άλλοι συμμετέχοντες, βαθμολόγησαν έναν υποψήφιο για μία θέση εργασίας πολύ καλύτερα συνολικά και θεώρησαν ότι αυτός είχε επιδείξει πιο σοβαρό ενδιαφέρον για τη θέση.
Σε δεύτερη μελέτη, αυτοί που κρατούσαν το πιο βαρύ ντοσιέ, πρότειναν τη διανομή σημαντικά μεγαλύτερης κρατικής χρηματοδότησης για σοβαρά κοινωνικά θέματα (όπως η ρύπανση), απ’ ότι αυτοί που κρατούσαν τα ελαφριά ντοσιέ.
Άρα, όταν κρατάμε κάτι βαρύ, βλέπουμε σοβαρότητα και σημαντικότητα σε ανθρώπους και θέματα, την οποία μπορεί να μην βλέπαμε διαφορετικά. (Εάν θέλεις να κάνεις την καλύτερη εντύπωση στην επόμενη συνέντευξή σου για δουλειά, ίσως πρέπει να ξεκινήσεις, ζητώντας από τον επιθυμητό εργοδότη σου να… κρατήσει μερικούς τόμους εγκυκλοπαίδειας που τυχαία έφερες μαζί σου, μέχρι να… δέσεις τα κορδόνια σου!)
Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν τις επιδράσεις της υφής. Τείνουμε να συνδέουμε την απαλότητα ή την τραχύτητα με την άνεση και τη δυσκολία –«ταξιδεύουμε με θάλασσα-λάδι», «έχουμε τραχύ δρόμο μπροστά» κ.α.
Για μία ακόμη φορά, οι έρευνες έδειξαν ότι ασυνείδητα οι άνθρωποι μεταφέρουν την εμπειρία της αφής τους στις διαπροσωπικές τους αποφάσεις.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που ολοκλήρωσαν ένα παζλ, του οποίου τα κομμάτια ήταν καλυμμένα με γυαλόχαρτο, ήταν πιθανότερο αργότερα να περιγράψουν μία επικοινωνία που είδαν ανάμεσα σε δύο άλλα άτομα ως δύσκολη και αμήχανη, απ’ ότι αυτοί που ολοκλήρωσαν παζλ με λεία κομμάτια.
Σε άλλη μελέτη, η αίσθηση της τραχύτητας οδήγησε τους συμμετέχοντες να διαπραγματευτούν χειρότερα, δίνοντας στους απέναντί τους περισσότερα απ’ ότι αυτοί που κρατούσαν απαλά αντικείμενα – διότι είδαν τη διαπραγματευτική διαδικασία ως πιο δύσκολη. (Άρα, ποτέ μην πας να αγοράσεις ένα αυτοκίνητο ή να διαπραγματευτείς μία αύξηση μισθού, φορώντας μία μάλλινη ζακέτα. Εξέτασε την επιλογή σατέν εσωρούχων ή πουκαμίσου καλύτερα. Τα πάντα μοιάζουν πιο εύκολα όταν αγγίζεις σατέν).
Τέλος, οι ερευνητές μελέτησαν τις επιδράσεις εμπειριών αφής σκληρότητας και μαλακότητας.
Συχνά συνδέουμε τη σκληρότητα με ποιότητες όπως η σταθερότητα, η ακαμψία και η αυστηρότητα και αντίστοιχα την μαλακότητα με την ευκαμψία, την ευελιξία και την απόδοση – «έχει σιδερένια θέληση» ή «έλιωσα σαν βούτυρο μόλις το άκουσα». Όπως το βάρος και η υφή, έτσι και η σκληρότητα ή μαλακότητα έχει μία επίδραση στην αντίληψη και τη συμπεριφορά μας.
Οι άνθρωποι που νωρίτερα είχαν εξετάσει ένα σκληρό κομμάτι ξύλο, αργότερα έκριναν την επικοινωνία ενός υπαλλήλου με το αφεντικό του ως πιο άκαμπτη και αυστηρή, απ’ ότι οι άνθρωποι που νωρίτερα είχαν εξετάσει μία μαλακή κουβέρτα.
Η επίδραση της αφής δεν είναι απαραίτητο να έρχεται από τα χέρια σου:
Σε άλλη μελέτη, οι ερευνητές βρήκαν ότι, το να κάθονται σε μία σκληρή, ξύλινη καρέκλα (αντί για μία μαλακή με μαξιλάρι), έκανε τους συμμετέχοντες να υιοθετούν πιο άκαμπτες και λιγότερο συνεργάσιμες στρατηγικές διαπραγμάτευσης.
Κάθε συμμετέχων έπρεπε να κάνει μία αρχική προσφορά για ένα νέο αυτοκίνητο (αξίας 16.000 δολαρίων). Αφότου η πρώτη προσφορά απορριπτόταν, έπρεπε να κάνουν μία νέα. Αυτοί που κάθονταν στις ξύλινες καρέκλες, έκαναν προσφορές κατά μέσο όρο 350 δολάρια πιο κοντά στην αρχική τους, από αυτούς που κάθονταν σε μαλακές καρέκλες.
Με άλλα λόγια, οι καθισμένοι σε σκληρές καρέκλες δεν ήθελαν να υποχωρήσουν από αυτό που είχαν πει αρχικά ότι άξιζε το αυτοκίνητο. Είχαν μία αίσθηση ότι έπρεπε να «κρατήσουν τα όπλα τους», χωρίς να αντιλαμβάνονται καθόλου ότι η αίσθηση αυτή προερχόταν από… το πίσω μέρος του σώματός τους. (Όταν, λοιπόν, θέλεις κάποιος να ανταποκριθεί θετικά σε ένα αίτημά σου, ξεκίνα εξασφαλίζοντας ότι κάθεται σε κάτι μαλακό ή χαϊδεύει μία γάτα).
Με κάθε σοβαρότητα, είναι πλέον αποδεδειγμένο, ότι επηρεαζόμαστε από όλες τις αισθήσεις μας, πολύ περισσότερο απ’ ότι αντιλαμβανόμαστε και με τρόπους που δεν συνειδητοποιούμε.
Ως εκ τούτου, αξίζει να αφιερώσουμε χρόνο να σκεφτούμε, όχι μόνο την εικόνα, τους ήχους και τις μυρωδιές, αλλά και τα πράγματα που αγγίζουμε πιο συχνά –π.χ τα έπιπλα στο σπίτι και το γραφείο μας, τα ρούχα μας, τα σκεπάσματα στο κρεβάτι.
Μήπως η δουλειά θα σου φαινόταν ευκολότερη με ένα πιο ελαφρύ laptop ή με μία πιο μαλακιά καρέκλα; Μήπως οι συνάδελφοί σου συνεννοούνταν καλύτερα, εάν υπήρχαν πιο μαλακές καρέκλες στην αίθουσα συσκέψεων ή πιο λείες επιφάνειες;
Τελικά, μπορείς να κάνεις οτιδήποτε αγγίζεται, να λειτουργεί προς το μεγαλύτερο όφελος όλων. Και φαντάσου πόσο ακόμα καλύτερα μπορεί να γίνει, εάν κάνεις το ίδιο με όλες τις αισθήσεις!