Μια φράση 20 λέξεων στο κοινό άρθρο Ομπστφελντ - Τόμσεν για την Ελλάδα προκαλεί θύελλα στο Βερολίνο και φέρνει την καγκελάριο Μέρκελ, 48 ώρες πριν το προγραμματισμένο γεύμα εργασίας με τον Αλέξη Τσίπρα, μπροστά σε ένα πολύ σκληρό δίλημμα: να παραμείνει συντεταγμένη στη γραμμή που έχει χαράξει ο Β. Σόιμπλε, ή να αδειάσειτον «σκληρό» υπουργό Οικονομικών;
Με τόνο τελεσιγράφου, που έκανε στενό συνεργάτη της κ. Μέρκελ να δηλώσει στην Deutsche Welle ότι «του σπάει τα νεύρα το ΔΝΤ», οι δύο αξιωματούχοι του Ταμείου ξεκαθάρισαν ότι όσα μέτρα και αν λάβει η ελληνική κυβέρνηση, η ελάφρυνση του χρέους είναι αναπόφευκτη:
- «Το χρέος της Ελλάδας είναι εξαιρετικά μη βιώσιμο και δεν θα το κάνουν ξανά βιώσιμο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όσο μεγάλης έκτασης και αν είναι, χωρίς σημαντική ελάφρυνση του χρέους», έγραψαν οι δύο αξιωματούχοι του Ταμείου, ξεκαθαρίζοντας ότι, ανεξάρτητα από την έκβαση των διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση για τα μέτρα οικονομικής πολιτικής και το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο, η Γερμανία δεν μπορεί να αποφύγει το... πικρό ποτήρι της άμεσης συζήτησης μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος.
Αυτή ακριβώς η αναφορά προκάλεσε «έκρηξη» οργής του Μίχαελ Στίμπγκεν, στενού συνεργάτη της καγκελαρίου, ο οποίος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο ελληνικό πρόγραμμα για λογαριασμό του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, με την ιδιότητα του εκπροσώπου για θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής της ΚΟ του συνασπισμού CDU/CSU.
"Μου σπάει τα νεύρα το ΔΝΤ"!
Εκτιμώντας ότι το ΔΝΤ υπαναχωρεί έναντι της δέσμευσής του, όπως ερμηνεύεται από το Βερολίνο, να μπει στο ελληνικό πρόγραμμα, ο Στίμπγκεν δήλωσε χαρακτηριστικά:
- «Αυτό που μου σπάει τα νεύρα είναι ότι το Ταμείο έχει αναλάβει την ίδια υποχρέωση έναντι της Ελλάδα, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) και η ΕΕ. Γι' αυτό θέλω να ακούω πιο εποικοδομητικές προτάσεις. Το Ταμείο υποστηρίζει ότι το καταστατικό του δεν επιτρέπει ελάφρυνση χρέους, αλλά παροτρύνει τον ESM να το κάνει και μάλιστα με γενναιοδωρία παρά το ότι δεν το προβλέπει ο δικός του κανονισμός. (...) Το ΔΝΤ είναι εταίρος του ESM, όχι εχθρός και αντίπαλος. Tο ΔΝΤ δεν είναι για δημόσιες ανακοινώσεις, αλλά για να αναλογιστεί πώς θα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του. Κι αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το λιγότερο που κάνει αυτήν τη στιγμή».
Ο Β. Σόιμπλε, που έχει μείνει σιωπηλός μετά τη δημοσίευση του άρθρου των στελεχών του ΔΝΤ, έχει κατ’ επανάληψη εκφράσει τη βεβαιότητά του ότι το Ταμείο θα μπει τελικά στο ελληνικό πρόγραμμα, χωρίς να αξιώσει από τους Ευρωπαίους σοβαρά μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Μάλιστα, το γεγονός ότι από το ανακοινωθέν του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου είχε απαλειφθεί κάθε αναφορά στα μεσοπρόθεσμα μέτρα και είχε υπογραμμισθεί ότι αυτά θα συζητηθούν στο τέλος του προγράμματος, είχε δημιουργήσει την εντύπωση ότι το Ταμείο εγκατέλειψε το στόχο του για το χρέος και στο εξής θα ασκούσε πιέσεις μόνο στην Αθήνα για πρόσθετα μέτρα.
Όμως, ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου, Μ. Όμπστφελντ, ο οποίος πρέπει να σημειωθεί ότι έφυγε από το γραφείο του Ομπάμα για να αναλάβει αυτή την κορυφαία θέση στο ΔΝΤ, σε συνεργασία με τον Π. Τόμσεν φαίνεται πως αιφνιδίασαν δυσάρεστα τη γερμανική κυβέρνηση, προχωρώντας σε μια ακραία κίνηση, που ο Τόμσεν είχε σκεφθεί από την περασμένη άνοιξη, σύμφωνα με τη γνωστή υποκλαπείσα τηλεφωνική συνομιλία με την Ντ. Βελκουλέσκου, που είχαν δημοσιεύσει τα Wikileaks.
Τα Wikileaks
Διαπιστώνοντας ότι η Γερμανία ήταν αμετακίνητη στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους, ο Τόμσεν είχε πει τότε στην Βελκουλέσκου ότι δύο ήταν οι επιλογές που είχε το Ταμείο για να εκμαιεύσει αποφάσεις της Γερμανίας: ή να μπλοκάρει την αξιολόγηση, για να αναζωπυρωθεί η ελληνική κρίση εν μέσω του βρετανικού δημοψηφίσματος για το Brexit ή να πει «κοιτάξτε κ. Μέρκελ, αντιμετωπίζετε ένα ερώτημα. Θα πρέπει να σκεφθείτε τι έχει μεγαλύτερο κόστος. Να προχωρήσετε χωρίς το ΔΝΤ και να ρωτήσει η Βουλή σας “δεν συμμετέχει το ΔΝΤ”;, ή να προσφέρετε την ελάφρυνση που πιστεύουμε ότι χρειάζεται η Ελλάδα, για να μας κρατήσετε στο πρόγραμμα»;
Το Ταμείο, ως γνωστόν, δεν προσέφυγε σε τέτοια ακραία μέτρα και άφησε την πρώτη αξιολόγηση να κλείσει, προτιμώντας να αποφύγει μια αναζωπύρωση της ελληνικής κρίσης σε μια περίοδο αναταραχής, λόγω του βρετανικού δημοψηφίσματος. Τώρα, όμως, όχι μόνο θέτει το δίλημμα στη Γερμανίδα καγκελάριο, προειδοποιώντας για αποχώρησή του από την Ελλάδα, αλλά το κάνει με δημόσια τοποθέτηση, που δεν αφήνει περιθώρια για παρασκηνιακές ζυμώσεις. Αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό είναι το τελευταίο «δώρο» που άφησε ο Ομπάμα για την Ελλάδα πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κ. Μέρκελ δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα δικαιωθεί η πολιτική γραμμή που έχει χαράξει ο Β. Σόιμπλε, προσβλέποντας σε συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς άμεση συζήτηση των μέτρων για το χρέος. Αν το κάνει, στις 22 Δεκεμβρίου το Ταμείο θα δημοσιεύσει την έκθεση βιωσιμότητας του χρέους, που θα αποτελέσει «ταφόπλακα» στη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Σενάρια αναδίπλωσης
Μία λύση αναδίπλωσης που έχει είναι να αποδεχθεί την αποχώρηση του ΔΝΤ, αλλά αυτό έχει τον κίνδυνο να μπλοκάρει η Βουλή τις εκταμιεύσεις προς την Ελλάδα και να οξυνθεί επικίνδυνα η ελληνική κρίση. Σε αυτή την περίπτωση, ο πεισματάρης Β. Σόιμπλε θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να εξηγήσει στους βουλευτές γιατί δεν επιβεβαιώθηκαν οι προβλέψεις του για τη συμμετοχή του Ταμείου και να προσπαθήσει να τους πείσει ότι το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί να συνεχισθεί με την αναξιόπιστη, όπως θεωρείται στην Γερμανία, επιτήρηση από την Κομισιόν.
Η δεύτερη λύση αναδίπλωσης, που θα αποτελέσει σοβαρό «άδειασμα» του Β. Σόιμπλε, είναι να δεχθεί η καγκελάριος να συζητηθούν άμεσα τα μέτρα για την ελάφρυνση χρέους, ώστε να μείνει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα.
Άγνωστος πόλεμος
Σε κάθε περίπτωση, μεγάλο ενδιαφέρον έχει η σκληρή σύγκρουση που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο, ανάμεσα στην κ. Μέρκελ και τον Β. Σόιμπλε, για θέματα που αφορούν τον έλεγχο του κόμματος. Οι κακές σχέσεις των δύο πολιτικών, ίσως εξηγούν και την ασυνήθιστη κίνηση της καγκελαρίου, να δημοσιοποιήσει μέσω του εκπροσώπου της ότι στη συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα θα συζητηθούν και οικονομικά θέματα, παρότι είθισται αυτές οι συζητήσεις να γίνονται παρουσία και του υπουργού Οικονομικών.
Σύμφωνα με αποκαλυπτικό, πρόσφατο δημοσίευμα του “Spiegel”, η κ. Μέρκελ έφθασε στο σημείο να εξετάσει την παραίτησή της από την υποψηφιότητα στις προσεχείς εκλογές, μετά την εσωκομματική «εξέγερση» που εκδηλώθηκε εναντίον της στο συνέδριο του CDU, η οποία κατέληξε σε αποδοκιμασία των θέσεών της για τη μεταναστευτική πολιτική με ψήφισμα που ενέκριναν οι σύνεδροι.
Αυτή την πρωτοφανή για την καγκελάριο εσωκομματική ήττα τη χρέωσαν συνεργάτες της σε ομάδα τεσσάρων πολιτικών, οι οποίοι φέρονται να υποκινήθηκαν από τον Β. Σόιμπλε. Μετά την εξέλιξη αυτή, η καγκελάριος φέρεται να διαμήνυσε ότι εξαντλείται η υπομονή της με τις προσπάθειες που γίνονται για (ακρο)δεξιά στροφή του CDU, υπογραμμίζοντας ότι όσοι θέλουν τέτοια πολιτική στροφή θα πρέπει να βρουν και υποψήφιο καγκελάριο που θα την υποστηρίξει.