Τι θα γίνει με τα επιτόκια και τον πληθωρισμό; Μπορεί η νομισματική πολιτική να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και στις ΗΠΑ; Πόσο επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία η γεωπολιτική αστάθεια; Πώς θα μπορέσει η Ελλάδα να επιτύχει δημοσιονομική σταθερότητα και ανάπτυξη εν μέσω δυσμενούς διεθνούς περιβάλλοντος;
Στα ερωτήματα αυτά επιχειρεί να δώσει απαντήσεις ο Υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Θεόδωρος Πελαγίδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ο οποίος διετέλεσε υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών το 2023.
Μιλώντας στον ΑναστάσιοΤσομπανίδη και το sofokleousin.gr, τονίζει ότι ο πληθωρισμός “ήρθε για να μείνει”. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μόνο όπλο τα υψηλά επιτόκια και με νομισματικές πολιτικές που φρενάρουν την ανάπτυξη, ούτε με περιορισμό της κατανάλωσης. Προειδοποιεί ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα διατηρηθούν πολύ καιρό, γιατί οι αιτίες τους είναι ιστορικές και διαρθρωτικές.
Όσον αφορά τα επιτόκια εκφράζει την εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να μειωθούν όσο γρήγορα περιμένουν οι αγορές, που πήραν “λάθος μηνύματα” από την Fed.
Ο Υποδιοικητής της ΤτΕ αναφέρεται επίσης στις τρέχουσες εξελίξεις και στις τάσεις που θα κυριαρχήσουν στην ελληνική και την παγκόσμια οικονομία, επισημαίνοντας ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες και η ΕΚΤ πρέπει να υιοθετήσουν πολιτικές που θα οδηγήσουν την οικονομία της Ευρωζώνης σε ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Για την Ελλάδα τονίζει ότι η αναπτυξιακή προσπάθεια πρέπει να έχει ως κεντρικό άξονα τη διαρκή αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων , με προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗ
Η συζήτηση με τον Υποδιοικητή της ΤτΕ ξεκινά από τα θέματα που βρίσκονται αυτή την περίοδο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της προσοχής των αγορών, επηρεάζοντας καθοριστικά το οικονομικό κλίμα, την πορεία των χρηματιστηρίων και τις αποδόσεις των ομολόγων.
“Ας δούμε ποιές είναι οι βασικές εξελίξεις”. Πρόσφατα είχαμε την τρίτη συνεχή μηνιαία άνοδο του πληθωρισμού στις ΗΠΑ. Αυτό καταδεικνύει όχι μόνο τη δυσκολία μείωσης του πληθωρισμού στο “τελευταίο μίλι”, αλλά και τη μεγάλη χρονική διάρκεια των πληθωριστικών πιέσεων στην μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Την ίδια ώρα στην Ευρώπη διατηρείται το αναπτυξιακό πρόβλημα και η Ευρωζώνη καταγράφει τρία συνεχόμενα τρίμηνα με μηδενική ανάπτυξη.
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού η ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα έδωσε κάποια παρακινδυνευμένα μηνύματα στις αγορές, προβλέποντας ότι κατά το 2024 θα λάβουν χώρα περισσότερες μειώσεις επιτοκίων. Αυτό φαίνεται δύσκολο αυτήν την στιγμή».
- Ποιά είναι τα νέα δεδομένα που πρέπει να ξιολογήσουν και να λάβουν τώρα υπόψη τους οι κεντρικές τράπεζες,οι κυβερνήσεις και οι αγορές;
- Ενα μεγάλο ζήτημα είναι οι τιμές βασικών προϊόντων, πέραν του πετρελαίου που βρίσκεται καθημερινά στο επίκεντρο της προσοχής. Από το φθινόπωρο του 2021 οι τιμές πολλών εμπορευμάτων έχουν ανέβει περισσότερο από 100%. Οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες απέδωσαν το φαινόμενο στην πανδημία και στο συνεπακόλουθο της περιορισμένης προσφοράς.
Ενα δεύτερο σημαντικό ζήτημα είναι το υψηλό κόστος χρήματος. Εκτιμώντας ότι σταδιακά οι μακροοικονομικές συνθήκες θα βελτιώνονταν, φθάσαμε σήμερα τα παρεμβατικά επιτόκια του δολαρίου να βρίσκονται στο 5-5,25% και του ευρώ στο 4%. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι εφεξής οι πληθωριστικές πιέσεις μπορεί να συντηρηθούν, καθώς οφείλονται σε ιστορικές και διαρθρωτικές αιτίες.
Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισμός βρίσκεται πλέον σταθερά κάτω του 3%, αλλά συνδυάζεται με σχεδόν μηδενική ανάπτυξη και επιτόκια στο 4%. Στοιχεία δηλαδή που προκαλούν αστάθεια στην ευρωπαϊκή οικονομία
- Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το διεθνές οικονομικό περιβάλλον σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και την αστάθεια που προκαλούν;
Ας δούμε ποιές εξελίξεις και ποιοί παράγοντες διαμορφώνουν το αβέβαιο περιβάλλον που χαρακτηρίζει τη διεθνή οικονομία:
- Η οικονομία των ΗΠΑ δεν έχει δείξει έως τώρα υστέρηση στην αναπτυξιακή της πορεία, η δε πιστωτική της επέκταση παραμένει υψηλή, παρόλο που τα αμερικανικά επιτόκια βρίσκονται στο 5,2-5,5%.
- Διογκώνονται παντού οι δημόσιες δαπάνες για την κλιματική αλλαγή και την άμυνα.
- Οι τιμές βασικών εμπορευμάτων αυξάνονται συνεχώς, ενώ αυξάνεται και η καταναλωτική ζήτηση από τις ασιατικές οικονομίες, μέσω της ανερχόμενης μεσαίας τάξης.
Αυτά μας οδηγούν στην εκτίμηση ότι θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δούμε ξανά αφενός αρνητικά επιτόκια στην παγκόσμια οικονομία και αφετέρου μέσο πληθωρισμό αισθητά κάτω από τα επίπεδα του 2%.
Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι η νομισματική πολιτική σε διεθνές επίπεδο θα πρέπει να συνοδεύεται εφεξής από καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Οι αποκλίνουσες προοπτικές μεταξύ της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας απαιτούν διαφορετικό calibration νομισματικής πολιτικής.
Μια ακόμη σημαντική παράμετρος είναι η έντονη γεωπολιτική αστάθεια η οποία θα μπορούσε να ενταχθεί σε περίπτωση εκλογής του Donald Trump στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει μια εκτεταμένη αλλαγή στην αμερικανική οικονομική και πολιτική παρουσία στον κόσμο,, από την επιβολή δασμών προστασίας για την αμερικανική αγορά, μέχρι την απόσυρση αμερικανικών δυνάμεων από χώρες της Ασίας αλλά και της Ευρώπης. Αυτό συζητήθηκε έντονα στο περιθώριο των συναντήσεων του IMF την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσινγκτον.
- Εστιάζοντας στα εσωτερικά θέματα, τι θα συνιστούσατε στην κυβέρνηση να προσέξει περισσότερο;
Η πρώτη προτροπή είναι να αναρωτηθούμε τι διδαχτήκαμε από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση. Διδαχθήκαμε αρκετά, αλλά συνεχίζουμε να έχουμε μπροστά μας πιέσεις από κάθε είδους συντεχνίες, την ανάγκη σοβαρής αναδιάρθρωσης του κράτους, τη διεύρυνση των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και την περαιτέρω αναδιάρθρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών. Μείζονα ζητήματα παραμένουν ακόμη το φορολογικό και το ασφαλιστικό.
Όσον αφορά τα δημοσιονομικά, βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Με πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ και ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους περί το 6% του ΑΕΠ, το χρέος είναι βιώσιμο. Το βλέπουν και το αναγνωρίζουν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και οι οίκοι αξιολόγησης. Να αναφέρω μόνον ότι ο διευθυντής δημοσιονομικών σχέσεων του ΔΝΤ με τον οποίο συναντήθηκα προχθέ στην έδρα του Ταμείου, μου είπε «Συνεχίστε να κάνετε καλά αυτό που κάνετε μέχρι τώρα».
- Στην ερώτηση αν πρέπει και μπορεί κάτι να αλλάξει στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, ο Υποδιοικητής της ΤτΕ απάντησε:
Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι - και θα είναι – παθητική, συμβάλλοντας στην προσπάθεια της νομισματικής πολιτικής να φέρει τον πληθωρισμό πίσω στο 2%.
Αυτό που χρειάζεται να δούμε στο πεδίο της οικονομίας είναι το αυτονόητο: Μια μακροχρόνια βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων με διεθνή κεφάλαια - καθώς η εγχώρια αποταμίευση ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος είναι ανεπαρκής».