Τα κόκκινα δάνεια μειώθηκαν δραστικά την τελευταία τριετία – και συνεχίζουν να μειώνονται με ταχείς ρυθμούς, οι τράπεζες έχουν επιστρέψει στην κανονικότητα, δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν ρυθμίσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις τους.
Είναι ένα πραγματικό επίτευγμα, με πολλαπλές θετικές επιπτώσεις στην οικονομία, ΄στο τραπεζικό σύστημα και στην κοινωνία. Ηρθε ως αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας, με εκπόνηση ενδεδειγμένων πολιτικών και χρήση κατάλληλων εργαλείων. Αποφασιστική η συμβολή της Γενικής Γρμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με βασικό εργαλείο τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό.
Η προσπάθεια θα συνεχιστεί, με βελτιωμένα εργαλεία και με διορθωτικές παρεμβάσεις, λέει η Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα & Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση. Μιλώντας στο sofokleousin.gr παραθέτει τα στοιχεία για τη γέννηση και την εξέλιξη του προβλήματος, ξεδιπλώνοντας παράλληλα την πολιτική που οδήγησε το δείκτη κόκκινων δανείων από το 49% κοντά στο μέσο ευρωπαϊκό όρο σήμερα.
«Το 2016-2017 ο δείκτης κόκκινων δανείων στις ελληνικές τράπεζες ξεπέρασε το 49%, πράγμα που σημαίνει ότι 1 στα 2 δάνεια που είχαμε στην οικονομία ήταν κόκκινο και η Ελλάδα ήταν η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην Ευρώπη. Από τα 99 δισ. ευρώ του 2018, σήμερα είμαστε στα 69,8 δισ. 59,4 δισ. στους servicers και 10,4 δισ. ευρώ στις τράπεζες», αναφέρει ο κ.Αλαμπάση. «Σημαντική βελτίωση. υπάρχει και στο σύνολο του ιδιωτικού χρέους προς το Δημόσιο και χρηματοδοτικούς φορείς».
Για το πάντα ευαίσθητο θέμα των πλειστηριασμών αναφέρει μεταξύ άλλων ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ προγραμματισμένων και κατακυρωμένων. Αυτό εν μέρει εξηγείται από το ότι εν όψει πλειστηριασμού πολλοί οφειλέτες επισπεύδουν την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, επιλέγοντας τη ρύθμιση.
Η κ. Αλαμπάση προαναγγέλλει αλλαγές στις ισχύουσες διατάξεις, με επιτάχυνση των διαδικασιών.
Μιλώντας για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών, επισημαίνει ότι έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό εργαλείο με αυξανόμενα θετικά αποτελέσματα. Για τον «Ηρακλή» αναφέρει ότι με τη δρομολογούμενη χρονική επέκταση του προγράμματος για 6 επιπλέον μήνες, τα ποσοστά των κόκκινων δανείων στο χαρτοφυλάκιο των συστημικών τραπεζών αναμένεται να κατέλθουν στον μέσο όρο της ΕΕ.
Συνέντευξη στον ΤΑΣΟ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗ
- Ποιός είναι ο ρόλος της Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και τις επιμέρους αρμοδιότητες έχει;
- Οι αρμοδιότητες της Γραμματείας εστιάζουν στη διαμόρφωση, υλοποίηση και παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας πολιτικών με σκοπό την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης φυσικών και νομικών προσώπων.
Με δεδομένη τη διόγκωση του ιδιωτικού χρέους κατά τα προηγούμενα έτη, γίνονται συνεχώς παρεμβάσεις με σκοπό την βελτίωση των θεσμοθετημένων εργαλείων, ώστε να βλέπουμε απτά αποτελέσματα στη μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών κατέχει ιδιαίτερη θέση, καθώς έχει αποδειχθεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο ρύθμισης, με αυξανόμενα θετικά αποτελέσματα κάθε μήνα.
- Μέχρι πρόσφατα υπήρχαν αμφιβολίες και σκεπτικισμός για την αποτελεσματικότητα του Μηχανισμού. Τι δείχνουν τα τελευταία στοιχεία;
- Τον τελευταίο μήνα τόσο οι νέες αιτήσεις όσο και οι ρυθμίσεις κατέγραψαν αύξηση 52,2%. Τα νέα αιτήματα οφειλετών στον εξωδικαστικό μηχανισμό ήταν 5.522 και έγιναν 1.504 νέες ρυθμίσεις για οφειλές άνω των 383 εκατ. ευρώ.
Συνολικά καταγράφονται 23.713 επιτυχείς ρυθμίσεις για αρχικές οφειλές 7,9 δισ. ευρώ έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, έναντι 8.804 ρυθμίσεων για αρχικές οφειλών 3,26 δισ. ευρώ έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023.
Πρόσθετες υπηρεσίες και διευκολύνσεις
- Για να επιτύχει ο εξωδικαστικός χρειάζεται προφανώς ενημέρωση και διευκόλυνση των “κόκκινων” οφειλετών...
- Πέραν του εξωδικαστικού, η Γραμματεία ΔΙΧ έχει οργανώσει την δωρεάν παροχή καινοτόμων υπηρεσιών, όπως είναι η on line πανελλαδική εξυπηρέτηση οφειλετών μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας myEGDIX.live.gov.gr, τα ψηφιακά εργαλεία πρόληψης και ρύθμισης οφειλών όπως είναι οι πλατφόρμες του Κώδικα Δεοντολογίας, της βεβαίωσης χρηματικών οφειλών, της βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη και ευάλωτου οφειλέτη ΑΜΕΑ και της ένταξης στον μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης.
Παράλληλα, υλοποιούμε την «Εθνική Στρατηγική για την Διαχείριση του Ιδιωτικού Χρέους» καθώς και την «Εθνική Στρατηγική για τον Χρηματοοικονομικό Εγγραμματισμό». Ομοίως, εκπονούμε την εξαμηνιαία Έκθεση για την εξέλιξη του Ιδιωτικού Χρέους στην Ελλάδα και υλοποιούμε το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους για τη συνολική αποτίμηση του ύψους, των τάσεων διακύμανσης και της κατανομής του Ιδιωτικού Χρέους.
Παρακολουθούμε επίσης την εύρυθμη λειτουργία του ηλεκτρονικού συστήματος προσωποποιημένης πληροφόρησης των δανειοληπτών, το οποίο οφείλουν να έχουν σε πλήρη λειτουργία οι αδειοδοτούμενες Εταιρίες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις.
Στο πλαίσιο της εποπτικής αρμοδιότητας για τις πρακτικές που ακολουθούν οι servicers έναντι των οφειλετών τους, διαθέτουμε πλατφόρμα για καταγγελίες μέσω της ιστοσελίδας μας www.keyd.gov.gr.
Σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία βελτιώνουμε πολιτικές και ρυθμίζουμε ειδικές κατηγορίες οφειλών. Πρόσφατα θεσμοθετήθηκε η ρύθμιση οφειλών για αγρότες και συνεταιρισμούς, αλλά και η ρύθμιση χρεών προς Δήμους μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
- Θεωρείτε ικανοποιητικά τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα της προσπάθειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων;
- Είναι γεγονός ότι η περασμένη δεκαετία ήταν για την ελληνική οικονομία μια πρωτοφανής δυσμενής συνθήκη, που οδήγησε σε υψηλά επίπεδα χρέους, τόσο της χώρας (δημόσιο), όσο και των ιδιωτών (ιδιωτικό).
Στην πορεία της κρίσης αυτής είδαμε νούμερα εξαιρετικά διογκωμένα στην υπερχρέωση, σε επίπεδα ιστορικά υψηλά. Το 2016-2017 ο δείκτης κόκκινων δανείων στις ελληνικές τράπεζες ξεπέρασε το 49%, πράγμα που σημαίνει ότι 1 στα 2 δάνεια που είχαμε στην οικονομία ήταν κόκκινο και ότι η Ελλάδα ήταν η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στην Ευρώπη.
Σήμερα έχουμε δύο σημαντικά γεγονότα:
- Tη σημαντική μείωση του δείκτη ΜΕΔ στις συστημικές τράπεζες μέσω του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ», που εξυγίαναν τους ισολογισμούς τους επιστρέφοντας πλέον σε συνθήκες κανονικότητας και ευρωστίας
- Την συνεχή απομείωση των κόκκινων δανείων στον χρηματοπιστωτικό τομέα (τράπεζες και Servicers).
Η αύξησή τους ξεκίνησε σταδιακά από το 2009 και μέχρι το 2016-2017 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν ισοσκελίσει τα ενήμερα - και το 2018 τα είχαν ξεπεράσει. Από τα 99 δισ.ευρώ του 2018, σήμερα είμαστε στα 69,8 δις.ευρώ (59,4 δισ. στους Servicers και 10,4 δισ. στις τράπεζες).
Αλλά και στο σύνολο του ιδιωτικού χρέους (Δημόσιο και Χρηματοδοτικούς φορείς) βλέπουμε σημαντική βελτίωση. Από το 2018 το Ληξιπρόθεσμο Ιδιωτικό Χρέος ως ποσοστό του συνολικού Ιδιωτικού Χρέους έχει παρουσιάσει σημαντική μείωση σχεδόν 11 ποσοστιαίων μονάδων, κλείνοντας σε 59,9% το Q2 2024 (από 70,8%).
Οι πρακτικές των servicers
- Εντονες επικρίσεις έχουν διατυπωθεί – ακόμα και από κυβερνητικούς βουλευτές – για τις πρακτικές των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, των αποκαλούμενων servicers. Θεωρείται σκόπιμες ή αναγκαίες κάποιες παρεμβάσεις εκ μέρους της πολιτείας;
- Υπάρχει μεγάλος όγκος δανείων στα χέρια των εταιρειών διαχείρισης. Βλέπουμε την τελευταία τριετία (από το 2021 και μετά) να μειώνεται το «κόκκινο» στοκ δανείων και μάλιστα έχουν αρχίσει να διατηρούν και ενήμερα δάνεια πλέον στα χαρτοφυλάκιά τους. Χαρακτηριστικά το 2021 έκλεισε με 79,7 δισ. ευρώ, το 2022 με 70,7 δισ. ενώ σήμερα είμαστε στα 59,4 δισ. Επομένως υπάρχει σταδιακή βελτίωση, με αποκατάσταση κόκκινων δανείων ή και ρύθμιση προκειμένου να «θεραπευτούν» και να σταματήσουν να χαρακτηρίζονται μη εξυπηρετούμενα.
Πραγματοποιούν κατά μέσο όρο ρυθμίσεις οφειλών 300 εκατ. ευρώ ανα μήνα.
Ως προς τον τρόπο λειτουργίας των εταιριών αυτών, θα πρέπει να τονιστεί ότι εντοπίστηκαν σοβαρές δυσλειτουργίες, τόσο ως προς την παροχή πληροφοριών στους οφειλέτες, όσο και στον τρόπο χειρισμού των οφειλέτων και την επικοινωνία με αυτούς.
Για το λόγο αυτό, θεσμοθετήσαμε συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς καθώς και πλαίσιο παρακολούθησης και ελέγχου με επιβολή προστίμων. Συγκεκριμένα, κατέστη υποχρεωτική η παροχή από τους servicers προσωποποιημένης και αναλυτικής ενημέρωσης προς τους οφειλέτες, για το ύψος της οφειλής, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης.
Έτσι, από την 1η Απριλίου 2024, η ενημέρωση παρέχεται πλέον μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας (κατ’ αναλογία με το web banking των τραπεζών).
Παράλληλα, προβλέπονται ποινές που μπορεί να φθάνουν από την επιβολή προστίμου έως και 500.000 ευρώ, μέχρι και την ανάκληση της άδειας λειτουργίας των εταιρειών που δεν θα συμμορφωθούν με το νέο πλέγμα λειτουργίας και τους κανόνες για τον σεβασμό και την προστασία των οφειλετών.
Τέλος, σε ό,τι αφορά στον εξωδικαστικό μηχανισμό, θεσμοθετήσαμε την υποχρεωτική λύση για ευάλωτους οφειλέτες και άτομα με ειδικές ανάγκες,
Για τους υπόλοιπους οφειλέτες παρακολουθούμε αν οι servicers τηρούν τη δέσμευση τους για εγκρισιμότητα 80% στις αιτήσεις ρύθμισης. Τον Σεπτέμβριο το ποσοστό ήταν 71%.
Οι πλειστηριασμοί
- Δυσλειτουργίες φαίνεται να υπάρχουν και στους πλειστηριασμούς, όπου παρατηρούνται επίσης μεγάλες καθυστερήσεις. Μήπως πρέπει κάτι να αλλάξει στις διαδικασίες;
- Στο πεδίο των πλειστηριασμών έχουμε εντοπίσει μια σημαντική διαφορά μεταξύ προγραμματισμένων και κατακυρωμένων. Αυτό εν μέρει εξηγείται από το ότι εν όψει προγραμματισμένου πλειστηριασμού, ο οφειλέτης θα επισπεύσει την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης.
Το χαμηλό ποσοστό των κατακυρώσεων οφείλεται και στο γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις γίνονται εν τέλει ρυθμίσεις, καθώς οι οφειλέτες κινητοποιούνται άμεσα και χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα εργαλεία ρύθμισης και ανακοπής των αναγκαστικών μέτρων.
Ο πλειστηριασμός πρέπει να είναι ένα έσχατο μέσο. Δεν παύει όμως να είναι ένα μέσο ανάκτησης της μη εξυπηρετούμενης οφειλής. Αποτελεί λοιπόν ένα στοιχείο για την απρόσκοπτη λειτουργία της τραπεζικής πίστης.
Ως πολιτεία παρακολουθούμε τις στρεβλώσεις και σκοπός μας είναι το πεδίο των πλειστηριασμών να λειτουργεί κατά το όσο δυνατόν πιο αντικειμενικό και διάφανο τρόπο, ενισχύοντας παράλληλα τον ανταγωνισμό.
Σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης, θεσμοθετήθηκαν πρόσφατα στοχευμένες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Δημιουργήθηκε ψηφιακός φάκελος ακινήτου στην πλατφόρμα e-auction με σκοπό την ολοκληρωμένη πληροφόρηση όλων των ενδιαφερόμενων μερών, αλλά και την απαλλαγή του νέου κτήτορα από ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς παρόχων υπηρεσιών κοινής ωφελείας.
Στο πλαίσιο αυτό μελετώνται βελτιώσεις στην εκδίκαση των ανακοπών, ώστε να μην διαιωνίζεται η νομική αβεβαιότητα για τον νέο αγοραστή, με σεβασμό πάντα στα δικονομικά δικαιώματα του οφειλέτη.
Οι τιτλοποιήσεις και το πρόγραμμα «Ηρακλής»
- Οι ξένοι αναλυτές που παρακολουθούν τις ελληνικές τράπεζες, έχουν δώσει ιδιαίτερη σημασία στο πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων «Ηρακλής». Είναι πράγματι τόσο σημαντικό;
- Ο «Ηρακλής» έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις τράπεζες να αναδιαρθρώσουν και να μειώσουν τον όγκο των κόκκινων δανείων, προσφέροντας παράλληλα λύσεις στους δανειολήπτες. Μέσω του προγράμματος, το κράτος παρέχει εγγυήσεις για να ενισχύσει τις τράπεζες και να μειώσει τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν.
Με τη νομοθετική ρύθμιση του περασμένου Δεκεμβρίου, εισήχθη η τρίτη φάση του προγράμματος «Ηρακλής» που προβλέπει τη χορήγηση εγγυήσεων έως και 2 δισ. ευρώ σε τράπεζες ως τις 31.12.2024, προκειμένου να προχωρήσει με τιτλοποιήσεις η περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Με την επέκταση του προγράμματος κατά 1 δισ. ευρώ και τη δρομολογούμενη επιμήκυνση του για 6 επιπλέον μήνες, τα ποσοστά των κόκκινων δανείων στο χαρτοφυλάκιο των συστημικών τραπεζών αναμένεται να κατέλθουν στον μέσο όρο της ΕΕ.
Μέσω του προγράμματος από το 2019 το Δημόσιο έχει χορηγήσει εγγυήσεις συνολικού ύψους 18,7 δισ. ευρώ. Αυτό συνέβαλε αποφασιστικά στη μείωση του αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων στις τράπεζες, από 40,6% τον Δεκέμβριο του 2019 (όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα) σε 6,9% τον Ιούνιο του 2024.
Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες να επικεντρωθούν στον βασικό τους ρόλο, που είναι η χρηματοδότηση της παραγωγικής οικονομίας και άρα να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη.
Οι πολίτες που είχαν αποκλειστεί από την πρόσβαση στην όποια χρηματοδότηση, θα μπορούν πιο εύκολα να επιστρέψουν στην τραπεζική πίστη. Επιπλέον, η επιστροφή των τραπεζών στην κερδοφορία και οι θετικές προοπτικές τους ενισχύουν την εμπιστοσύνη των αγορών και των διεθνών οίκων αξιολόγησης.