Μετά από πολύμηνες επίπονες διαπραγματεύσεις Ελλάδα και Κύπρος κατέληξαν σε τελική συμφωνία για το μέγα-project της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών. Τα τελευταία εμπόδια αίρονται και το έργο παίρνει το δρόμο της υλοποίησης, με προοπτική να δώσει τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Μεγαλονήσου και να ενισχύσει τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ελλάδα και Κύπρος δια των αρμοδίων υπουργών Ενέργειας Θ. Σκυλακάκη και Γ. Παπαναστασίου υπέγραψαν χθες διακρατική συμφωνία, η οποία περιλαμβάνει 4 σημεία που αίρουν την ρυθμιστική και οικονομική αβεβαιότητα για το έργο. Οι επίμαχοι όροι αφορούν το τι θα πληρώσουν οι Κύπριοι στον ΑΔΜΗΕ κατά τη φάση κατασκευής του έργου,, την παράταση της εγγυημένης απόδοσης, τον ισόποσο (50/50) επιμερισμό του γεωπολιτικού ρίσκου και τη συμμετοχή του κυπριακού Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο του φορέα υλοποίησης του έργου.
Η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας θα οριστικοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση due diligence στο επόμενο δίμηνο
Οσον αφορά τις πληρωμές στην περίοδο κατασκευής, επιβεβαιώθηκε ότι θα είναι 125 εκατ. ευρώ, ήτοι 25 εκατ ευρώ κατ' έτος, από τις αρχές 2025 έως και το τέλος του 2029. Η χρέωση θα γίνεται στους λογαριασμούς των Κύπριων καταναλωτών και θα τους επιστρέφεται ως κρατική επιδότηση.
Η εγγυημένη απόδοση 8,3% συμφωνήθηκε για περίοδο 17 χρόνων και όχι 12 όπως προβλεπόταν αρχικά.
Επιμερισμός γεωπολιτικού ρίσκου
Οσον αφορά το γεωπολιτικό ρίσκο, συμφωνήθηκε σε περίπτωση εμπλοκής, καθυστέρησης ή ματαίωσης του έργου οι δύο πλευρές θα επωμισθούν ότι ισόποσο μέρος της δαπάνης (50%-50%), ενώ στο παρελθόν είχε συμφωνηθεί επιμερισμός 63% για την Ελλάδα και 37% για την Κύπρο. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη πρόκειται να επικυρωθεί από την ελληνική Βουλή μέσα στις επόμενες ημέρες.
Οι ρυθμιστικές αρχές Ελλάδας και Κύπρου δεσμεύονται να επανακαθορίσουν στο 50%-50% την ανάληψη κόστους από τους καταναλωτές σε Κύπρο και Ελλάδα, σε περίπτωση που το έργο ματαιωθεί από εξωτερικό παράγοντα ή περιστατικό, χωρίς ευθύνη του φορέα υλοποίησης.
Στη βάση του πλαισίου αυτού, και σε συνέχεια των σχετικών αποφάσεων των Ρυθμιστικών Αρχών των δύο χωρών, το έργο αναμένεται να επανεκκινήσει στις αμέσως επόμενες μέρες.
Όπως αναφέρεται σε κοινή ανακοίνωση των υπουργείων Ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας, πρόκειται για έργο στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο, την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς όχι μόνο θα συνδέσει την Κύπρο με το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης, διευκολύνοντας την ενεργειακή της μετάβαση, αλλά παράλληλα θα προωθήσει και τον στόχο της Ελλάδας να καταστεί διάδρομος μεταφοράς καθαρής ενέργειας.
Σε διαβουλεύσεις Κύπρος και Εμιράτα
Στο μεταξύ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε συνέντευξή του σε ελλαδικό ΜΜΕ ανακοίνωσε πως η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, ενώ ενδιαφέρον υπάρχει και από Αμερική και το Κατάρ.
Ερωτηθείς για τις συζητήσεις μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κύπρου για την ηλεκτρική διασύνδεση και για τις διαβουλεύσεις που έγιναν, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι επρόκειτο για πολύ σημαντικές διαβουλεύσεις, ορισμένες εκ των οποίων έγιναν και στην παρουσία του ιδίου και του Έλληνα Πρωθυπουργού, σημειώνοντας ότι «η τελευταία συνάντηση που έγινε κατ’ ιδίαν στη Λευκωσία, μετά από δική μας πρωτοβουλία, ήταν καθοριστικής σημασίας για να πάρουμε αυτή την πρώτη απόφαση».
Μιλώντας για την ηλεκτρική διασύνδεση ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι υπάρχει ενδιαφέρον από την Κυπριακή Δημοκρατία για συμμετοχή και στο μετοχικό κεφάλαιο λέγοντας ότι αυτό είναι μια απόφαση η οποία θα ληφθεί το αμέσως επόμενο διάστημα καθώς αναμένονται ορισμένα δεδομένα για πλήρη αξιολόγηση της κατάστασης.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επεσήμανε τη σημασία των συμβολαίων του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης αναφέροντας ότι ένα μέρος του έργου δεν έχει ακόμη υπογραφεί και αναμένονται τα πρώτα προσχέδια. Υπέδειξε ότι τα συμβόλαια είναι άμεσα συνυφασμένα με το κόστος, επισημαίνοντας ότι «δεν έχουμε την πολυτέλεια σε καμία απολύτως περίπτωση να πάρουμε μια απόφαση η οποία θα μετακυλήσει κόστος στον καταναλωτή».
Παράλληλα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε προχωρημένες διαβουλεύσεις για σύσταση μιας από κοινού εταιρείας ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς όπως είπε, υπάρχει ενδιαφέρον από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να συμμετάσχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης. «Αντίστοιχο ενδιαφέρον μας έχει κοινοποιηθεί και από την αμερικανική κυβέρνηση, αλλά και από το Κατάρ», πρόσθεσε.
Ερωτηθείς για το εάν αυτοί που θα συμμετέχουν στο οικονομικό κομμάτι της διασύνδεσης θα είναι και σύμμαχοι της Κύπρου και της Ελλάδας σε ενδεχόμενο μιας απειλής από την Τουρκία, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι «σίγουρα όταν επενδύσουν σε ένα τέτοιο έργο τους ενδιαφέρει άμεσα και η υλοποίηση του έργου». Πρόσθεσε ότι δεν τίθενται σε αμφισβήτηση τα κυριαρχικά δικαιώματα ούτε της Κυπριακής Δημοκρατίας, ούτε της Ελληνικής Δημοκρατίας σημειώνοντας ότι «το εν λόγω έργο επιχορηγείται με ένα πολύ μεγάλο ποσό από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι έργο κοινής ωφέλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Επανέλαβε ότι ούτε η Ελλάδα, ούτε η Κύπρος θέτουν σε αμφισβήτηση τα κυριαρχικά τους δικαιώματα ούτε αποδέχονται τους τουρκικούς ισχυρισμούς.
«Στόχος είναι να μην παρασυρθούμε όπου θέλει να μας παρασύρει η Τουρκία»
Ο ίδιος υπογράμμισε ότι η Ελλάδα και η Κύπρος δεν πρέπει να παρασυρθούν από την τουρκική προκλητικότητα και τη χρήση της διπλωματίας των όπλων από τη γειτονική χώρα.
«Είδαμε στη δική μας περίπτωση περισσότερο από ό,τι στης Ελλάδας την αξιοποίηση στρατιωτικών μέσων εν έτη 2020-2021. Ακόμα και πιο πρόσφατα. Όλα αυτά μας ανησυχούν. Στόχος μας είναι να μην παρασυρθούμε σε κάποιο πεδίο που πιθανόν να θέλει η Τουρκία να μας παρασύρει. Δεν πρέπει η Τουρκία να καθορίσει το πεδίο στο οποίο θα επιλυθούν οι όποιες διαφορές. Εμείς πρέπει να έχουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Είτε αυτό αφορά το Κυπριακό είτε τα ελληνοτουρκικά. Σε κάποιες περιπτώσεις βλέπουμε κινήσεις από την Τουρκία για να προκαλέσει μία αντίδραση, που στο τέλος της ημέρας μπορεί να οδηγήσει σε μία αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παρασυρόμαστε».