Λίγες εβδομάδες πριν κατατεθεί στις Βρυξέλλες από την κυβέρνηση το σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών γράφουν και σβήνουν τη λίστα με τα μεγάλα τεχνικά έργα, προϋπολογισμού έως και 7 δισ. ευρώ, που θα ζητηθεί να χρηματοδοτηθούν από το νέο κοινοτικό πρόγραμμα, ενώ στον κλάδο των κατασκευών επικρατεί έντονη ανησυχία για το ενδεχόμενο να υπάρξει άλλη μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία ολοκλήρωσης σημαντικών έργων.
Όπως λένε στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, τα τεράστια προβλήματα στις διαδικασίες παραγωγής τεχνικών έργων στην Ελλάδα δεν έχουν επιλυθεί και είναι ορατός ο κίνδυνος να «εκτροχιάσουν» τους σχεδιασμούς για τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης. Όπως σημειώνουν, αυτά τα έργα δεν θα εκτελεσθούν με τις ευελιξίες που έχει το ΕΣΠΑ, όπου οι καθυστερήσεις «κρύβονται» μέσω της μεταφοράς έργων από τη μια περίοδο του προγράμματος στην άλλη, χωρίς να χάνονται οι κοινοτικοί πόροι.
Στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο έχει έκτακτο χαρακτήρα και ειδικούς διαχειριστικούς κανόνες, ο βασικός κανόνας που γεννά ανησυχίες και προβληματισμό είναι ότι οι συμβάσεις για το 70% των έργων που θα χρηματοδοτηθούν, δηλαδή για 22,4 δισ. από τα συνολικά 32 δισ. του προγράμματος, θα πρέπει να έχουν οριστικοποιηθεί ως το τέλος του 2022. «Μέσα σε δύο χρόνια θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί διαδικασίες μελέτης και ανάθεσης έργων, που είθισται στην Ελλάδα να παίρνουν πολλά χρόνια», λένε χαρακτηριστικά τα στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου, επισημαίνοντας τον κίνδυνο, αν δεν επιλεγούν σωστά τα πλέον ώριμα έργα και αν δεν ξεπερασθούν χρόνια προβλήματα στις διαγωνιστικές διαδικασίες, να μείνουν τελικά μετέωρες οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις.
Όπως τόνισε, μιλώντας στο 3ο Athens Investment Forum το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΤΕΡΝΑ, Γιώργος Περδικάρης η πανδημική κρίση δημιουργεί μία μοναδική ευκαιρία στη χώρα να αλλάξει πορεία, αρκεί να ξεπερασθούν οι παθογένειες και αγκυλώσεις: «Οφείλουμε όλοι μας να αφήσουμε πίσω τις συνήθειες του παρελθόντος», είπε χαρακτηριστικά, καθώς ο χρόνος για την απορρόφηση των πόρων είναι πολύ λίγος. «Η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη ακόμη κι από αυτή των Ολυμπιακών Αγώνων», είπε χαρακτηριστικά.
Στην ίδια εκδήλωση, όλοι οι εκπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου συμφώνησαν για τις παθογένειες στον τομέα των έργων που πρέπει να διορθωθούν κατεπειγόντως. Ο Αλέξανδρος Εξάρχου, διευθύνων σύμβουλος της ΑΚΤΩΡ επεσήμανε την αναγκαιότητα να θεσμοθετηθούν ταχύτερες και αξιόπιστες διαδικασίες όσον αφορά στην εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων και να δοθεί τέλος στη μανία των προσφυγών που κατατρύχει τον κατασκευαστικό κλάδο. Ο διευθύνων σύμβουλος της AVAX S.A., Κωνσταντίνος Μιτζάλης τόνισε ότι στο νέο ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον που δημιουργεί η Ευρώπη μέσω και του Ταμείου Ανάκαμψης είναι ανάγκη να προχωρά η δημοπράτηση νέων έργων με ορθές διαδικασίες ωρίμανσης, σφιχτά χρονοδιαγράμματα και επάρκεια πόρων για τους μελετητές. Ο Πέτρος Σουρέτης, διευθύνων σύμβουλος της ΙΝΤΡΑΚΑΤ, εξέφρασε τις αμφιβολίες του για το αν το ελληνικό σύστημα, από την Πολιτεία και τις τράπεζες, ως τις τεχνικές εταιρείες, είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στην πρόκληση της επιτάχυνσης των έργων.
Η «μαγική» λίστα
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, επανέλαβε στην ίδια εκδήλωση ότι στόχος είναι να προωθηθούν έργα προϋπολογισμού 13 δισ. ευρώ. Τόνισε ότι «αυτό που χρειάζεται ο τόπος μας σήμερα είναι όραμα, σχέδιο και συστηματική εργασία στα ζητήματα των μεγάλων έργων υποδομής» και σημείωσε ότι η χώρα πρέπει τώρα να επενδύσει σε τομείς που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, λόγω της στρατηγικής της θέσης, όπως είναι τα logistics, οι συνδυασμένες μεταφορές, με τα σιδηροδρομικά έργα και τα λιμάνια μας που μπορούν να γίνουν μεγάλα εμπορευματικά κέντρα, και η νέα γενιά έργων υποδομών που θα αναζωογονήσουν την αγορά και θα αλλάξουν την εικόνα της χώρας. Έργα που υπηρετούν το νέο παραγωγικό μοντέλο, όπως είπε.
Όμως, πέρα από τις γενικές κατευθύνσεις στις οποίες οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τη «μαγική» λίστα με τα έργα που θα προταθεί στις Βρυξέλλες να ενταχθούν στο σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ μέχρι πρόσφατα υπήρχαν αμφιβολίες ακόμη και για βασικές επιλογές, όπως το αν θα χρηματοδοτηθούν ως δημόσιο έργο και θα ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού -μια συμβιβαστική λύση για το θέμα φέρεται ότι είναι η χρηματοδότηση μόνο της συμμετοχής του Δημοσίου σε αυτά τα έργα, τα οποία θα κατασκευαστούν κυρίως με ιδιωτικά κεφάλαια.
Η άσκηση της κατάρτισης της λίστας δεν είναι εύκολη, καθώς θα πρέπει να βρεθούν αρκετά και σημαντικά έργα που θα ενταχθούν, τα οποία να μην εντάσσονται στο ΕΣΠΑ και να έχουν επαρκή βαθμό ωριμότητας, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος απώλειας κονδυλίων. Προς το παρόν, τα έργα που έχει επιλέξει το υπουργείου Υποδομών (ξεχωριστά συζητούνται έργα που προτείνονται από τις περιφέρειες) είναι:
- Η παράκαμψη Χαλκίδας,
- Το βόρειο τμήμα του αυτοκινητόδρομου Ε65, Τρίκαλα-Εγνατία,
- Ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (τμήμα,Νεάπολη - Άγιος Νικόλαος), και οδικά έργα από τον Άγιο Νικόλαο ως τη Σητεία,
- Ο Οδικός άξονας Δράμα-Αμφίπολη,
- Η οδική σύνδεση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με την Εγνατία Οδό,
- Ο οδικός άξονας Μαυροβούνι-Έδεσσα,
- Η παράκαμψη Λαγκαδίων,
- Η υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας-Περάματος.
Πέραν των έργων σχεδιάζεται η ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης της προμήθειας νέων λεωφορείων για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και επτά νέων συρμών για το μετρό της Αθήνας.