Σειρά αλλαγών στο θεσμικό πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού για τη ρύθμιση οφειλών σε Δημόσιο και χρηματοδοτικούς φορείς φέρνει το υπουργείο Οικονομικών με τροπολογία που θα κατατεθεί στο νομοσχέδιο για την εξαγορά ακινήτων του Δημοσίου από καταπατητές. Νομικοί που ασχολούνται με υποθέσεις του Εξωδικαστικού αναφέρουν ότι υπάρχουν αλλαγές προς τη σωστή κατεύθυνση για τους οφειλέτες και άλλες που δημιουργούν ερωτήματα για τη σκοπιμότητά τους.
Ειδικότερα, όπως ανακοινώθηκε σήμερα από τον υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα,
- Γίνεται υποχρεωτική η αιτιολόγηση μη συναίνεσης στην πρόταση ρύθμισης που παράγει ο αλγόριθμος, τόσο των χρηματοδοτικών φορέων όσο και του οφειλέτη. Απαιτείται δημόσια ανάρτηση της αιτιολόγησης στην πλατφόρμα. Με τον τρόπο αυτό, θα γίνεται συνειδητή διαχείριση των αιτήσεων, ενώ, η τυχόν άρνηση των χρηματοδοτικών φορέων σε πρόταση ρύθμισης θα τεκμηριώνεται από πλήρως αιτιολογημένες συνθήκες που αφορούν στον εκάστοτε οφειλέτη. Όπως σχολιάζουν νομικοί, αυτή η νέα ρύθμιση είναι μια προσπάθεια του υπ. Οικονομικών να «απαντήσει» στο μείζον πρόβλημα της απόρριψης ρυθμίσεων πρωτίστως από πιστωτές (τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης δανείων), αλλά και από τους οφειλέτες, οι οποίοι συχνά διαπιστώνουν ότι δεν είναι βιώσιμη η ρύθμιση που έχει διαμορφωθεί αυτόματα με βάση ειδικό αλγόριθμο. Όμως, δεν είναι σαφές τι ακριβώς επιδιώκει να επιτύχει το υπουργείο Οικονομικών με την καθιέρωση της υποχρεωτικής αιτιολόγησης κάθε απόρριψης, αφού δεν αλλάζει κάτι στη φιλοσοφία του νόμου, που δίνει το ελεύθερο στους χρηματοδοτικούς φορείς να δέχονται ή να απορρίπτουν τις ρυθμίσεις. Πέραν της προσθήκης ενός επιπλέον σταδίου γραφειοκρατίας, η νέα ρύθμιση δεν φαίνεται πώς μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά των χρηματοδοτικών φορέων και να οδηγήσει σε περισσότερες αποδοχές ρυθμίσεων.
- Διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, προκειμένου να εντάσσονται οφειλέτες και με μία και μοναδική οφειλή προς τους χρηματοδοτικούς φορείς, όπως είναι τα νοικοκυριά με ένα στεγαστικό δάνειο, το οποίο επιθυμούν να ρυθμίσουν, διασώζοντας την περιουσία τους. Με αυτή τη ρύθμιση διευρύνεται σημαντικά το πεδίο εφαρμογής του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, αφού σήμερα προβλέπεται ότι δεν μπορεί να ενταχθεί ένας οφειλέτης χρωστάει ακόμη και αν χρωστά σε πολλαπλούς πιστωτές (άνω του ενός), εάν το 90% του συνολικού χρέους του ανήκει μόνο σε έναν ιδιώτη θεσμικό πιστωτή ή τα συνολικά του χρέη (προς όλους τους θεσμικούς πιστωτές) είναι μικρότερα από 10.000 ευρώ. Στόχος αυτής της αλλαγής είναι να ανοίξει το πεδίο εφαρμογής του νόμου σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό δανειοληπτών, αφού θεωρητικά ακόμη και με ένα χρέος σε μια πιστωτική κάρτα θα μπορεί ο οφειλέτης να υποβάλει αίτηση. Όμως, νομικοί προειδοποιούν ότι ο Εξωδικαστικός ίσως δεν είναι ο καλύτερος τρόπος διευθέτησης για μία μόνο οφειλή, αφού προσφέρει λιγότερη ευελιξία στο «κούρεμα» των εξωλογιστικών τόκων, ενώ προϋποθέτει έξοδα από την πλευρά του δανειολήπτη. Θεωρητικά, ο Εξωδικαστικός μπορεί να οδηγήσει σε κούρεμα • προς τις τράπεζες και διαχειριστές δανείων: έως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων χρέους έως 80% επί του κεφαλαίου και έως 100% επί των τόκων, όμως στην πράξη οι διαγραφές είναι πολύ μικρότερες, κατά μέσο όρο. Προϋπόθεση για το κούρεμα είναι να αποδεικνύεται πραγματική οικονομική αδυναμία του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών, ενώ η εμπορική αξία της περιουσίας του οφειλέτη, των συνοφειλετών και των εγγυητών πρέπει να είναι μικρότερη του ύψους της οφειλής.
- Εντάσσονται και νέες κατηγορίες οφειλών που μπορούν να ρυθμιστούν, όπως είναι οι οφειλές υπέρ τρίτων που εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση. Με τον τρόπο αυτό κάποιος που επιβαρύνεται –για παράδειγμα– με μια οφειλή προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία έχει βεβαιωθεί στη φορολογική διοίκηση, θα μπορεί να την ρυθμίσει μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού. Με αυτή τη ρύθμιση θα μπορούν να εντάσσονται στον Εξωδικαστικό ακόμη και οφειλές από κλήσεις για παρκάρισμα, ή από δημοτικά τέλη, εφόσον έχουν βεβαιωθεί στην εφορία. Η αλλαγή αποσπά θετικά σχόλια από νομικούς, καθώς επιτρέπει να οδηγηθεί ο οφειλέτης σε μια πιο βιώσιμη ρύθμιση, κάτι που ενδεχομένως να μην γινόταν σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν είχε παράλληλα να εξυπηρετήσει μη ρυθμισμένες οφειλές εκτός Δημοσίου και χρηματοδοτικών φορέων.
- Καταργείται η ποινή προεξόφλησης των οφειλών προς το Δημόσιο, και μειώνεται το επιτόκιο ρύθμισης αυτών. Ειδικά, ως προς την κατάργηση της ποινής προεξόφλησης, θα αφαιρούνται, στο ακέραιο, οι τόκοι που αντιστοιχούν στις υπολειπόμενες δόσεις, ενώ παράλληλα θα επωφελείται ο πολίτης από όλα τα ευεργετήματα της ρύθμισης, όπως είναι η διαγραφή τόκων, προσαυξήσεων, ή ακόμη και της βασικής οφειλής. Επιπλέον, το επιτόκιο ρύθμισης διαμορφώνεται στο 3%, σταθερό, από Euribor συν 5 ποσοστιαίες μονάδες που είναι σήμερα. Οι βελτιώσεις αυτές καταλαμβάνουν για το μέλλον και τις ήδη επιτευχθείσες ρυθμίσεις μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Αυτές οι αλλαγές ελαφρύνουν το κομμάτι των χρεών που ρυθμίζονται με τον Εξωδικαστικό και αφορούν την πλευρά του Δημοσίου. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αλλαγή στο επιτόκιο, καθώς πλέον έχει παρέλθει η εποχή των μηδενικών επιτοκίων και το Euribor 12 μηνών διαμορφώνεται σε 3,5%, που σημαίνει ότι, μαζί με το περιθώριο των πέντε μονάδων, το επιτόκιο για την εξυπηρέτηση χρεών προς το Δημόσιο φθάνει το 8,5%, δηλαδή 5,5% πάνω από το νέο επιτόκιο του 3%.