Στις περιπτώσεις διαδοχικής ή παράλληλης ασφάλισης, σε περισσότερους τους ενός ασφαλιστικού φορέα, το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται με βάση τον συνολικό χρόνο που διανύθηκε στην ασφάλιση όλων των ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ φορέων και θα καταβάλλεται το συμφερότερο μεγαλύτερο ποσό σύνταξης, που προκύπτει.
Αυτό αναφέρει, μεταξύ των άλλων, νέα εγκύκλιος του ΕΦΚΑ, με την οποία επιχειρείται να λυθεί ο «Γόρδιος Δεσμός» της συνταξιοδότησης με διαδοχική ασφάλιση, καθεστώς για το οποίο έχουν εκδοθεί πέντε αποφάσεις και εγκύκλιοι με διευκρινίσεις τόσο από τον ΕΦΚΑ, όσο και από το υπουργείο Εργασίας.
Ο χρόνος Ασφάλισης
Αναφορικά με τον χρόνο ασφάλισης, ο ΕΦΚΑ διευκρινίζει ότι ολόκληρος ο χρόνος της διαδοχικής ασφάλισης υπολογίζεται από τον αρμόδιο για την απονομή της σύνταξης ενταχθέντα φορέα ως χρόνος που διανύθηκε στην ασφάλισή του, τόσο για θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, όσο και για τον καθορισμό του ποσού της σύνταξης και δεν είναι δυνατή η προσμέτρηση μόνο μέρους του χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση του κάθε ενταχθέντα φορέα.
Από 1/1/2017, ο χρόνος που διανύεται στον Ε.Φ.Κ.Α. λογίζεται ως χρόνος που έχει διανυθεί στον ενταχθέντα φορέα που ο ασφαλισμένος, βάσει της απασχόλησής του, είχε υποχρέωση υπαγωγής πριν την ένταξη αυτού στον Ε.Φ.Κ.Α..
Ο χρόνος ασφάλισης που έχει διανυθεί στον e-ΕΦΚΑ από 1.1.2017 και μετά, καθώς και ο χρόνος ασφάλισης πρώην φορέα με τη δραστηριότητα του οποίου συνεχίζεται η ασφάλιση στον e-ΕΦΚΑ λαμβάνονται υποχρεωτικά κατά τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος και τον υπολογισμό του ποσού της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης.
Χρόνος ασφάλισης που λαμβάνεται υπόψη για την πλήρωση των προϋποθέσεων αρμοδιότητας για την κρίση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης είναι ο χρόνος υποχρεωτικής ή προαιρετικής ασφάλισης, καθώς και ο χρόνος αναγνώρισης στρατιωτικής υπηρεσίας ο οποίος λαμβάνεται υπόψη μόνο για την συμπλήρωση των 1.000 ημερών ασφάλισης καθώς και των 600 ημερών ασφάλισης.
Με την 408/95 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ (που κοινοποιήθηκε στις υπηρεσίες του τ.ΙΚΑ- ΕΤΑΜ με την Εγκύκλιο 67/1996), οι χρόνοι επιδότησης λόγω ανεργίας ή ασθενείας ή συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας, υπολογίζονται μεν για την θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος (σε όσους εντασσόμενους φορείς ίσχυαν) αλλά όχι για την συμπλήρωση των προϋποθέσεων αρμοδιότητας για την κρίση συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης και συνεπώς, και οι ανωτέρω πλασματικοί χρόνοι δεν λαμβάνονται υπόψη για την συμπλήρωση των προϋποθέσεων αρμοδιότητας για την κρίση συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης.
Πότε πληρούνται οι προϋποθέσεις
Η διαδικασία εύρεσης των συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων με τις οποίες θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα καθορίζεται ανάλογα με το αν εξετάζεται ο τελευταίος ασφαλιστικός φορέας ή ο προηγούμενος.
Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα
Το αίτημα ασφαλισμένου ή μελών της οικογένειάς του, που ζητούν την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης κρίνεται αρχικά με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα στον e-ΕΦΚΑ φορέα.
Για να χορηγήσει σύνταξη ο e-ΕΦΚΑ πρέπει στην ασφάλιση του τελευταίου ενταχθέντα φορέα να πραγματοποιήθηκαν:
- για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος χίλιες (1.000) ημέρες ασφάλισης συνολικά από τις οποίες τριακόσιες (300) ημέρες την τελευταία πενταετία πριν την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης ή πριν τη διακοπή της ασφάλισης.
- για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, να πραγματοποιήθηκαν εξακόσιες (600) ημέρες ασφάλισης οποτεδήποτε πριν τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου για τις συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου, και να πληρούνται οι διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.
Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας του προηγούμενου ενταχθέντα φορέα
Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος δεν πραγματοποίησε τον αριθμό ημερών εργασίας που αναφέρεται παραπάνω ή τις έχει πραγματοποιήσει αλλά, δεν πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτεί η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα, τότε κρίνεται το αίτημά του ή των μελών της οικογένειάς του από τον ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης, εκτός από τον τελευταίο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να κριθεί η αίτηση από τον ενταχθέντα φορέα με τις περισσότερες ημέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης μετά την κρίση από τον τελευταίο ενταχθέντα φορέα, είναι:
- Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω γήρατος να έχει συμπληρώσει ένα από τα όρια ηλικίας που προβλέπει η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα. Για τους αυτοτελώς απασχολούμενους, ή ελεύθερους επαγγελματίες όριο ηλικίας διαβίβασης έχει οριστεί το 60ο έτος της ηλικίας και για τους ασφαλισμένους του τ.ΟΓΑ το 67ο (σχετ.: Γενικό Έγγραφο Σ22/5/15-04-2019).
- Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω αναπηρίας να έχει κριθεί ανάπηρος με το ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα.
- Για τη συνταξιοδότηση λόγω θανάτου των μελών της οικογένειας του ασφαλισμένου δεν απαιτείται καμία προϋπόθεση.
- Για να δικαιωθεί ο ασφαλισμένος ή τα μέλη της οικογένειάς του από τον e-ΕΦΚΑ με τις διατάξεις της νομοθεσίας του ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο (στον οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται ο τελευταίος), πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας του με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.
Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας των προηγούμενων ενταχθέντων φορέων κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας
Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νομοθεσίας του ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες ημέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης, τότε η αίτηση κρίνεται από τους άλλους ενταχθέντες φορείς που ασφαλίστηκαν κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας εκτός από τον τελευταίο. Εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας τους με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης, τότε χορηγείται η αιτούμενη σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ.
Σε περίπτωση που δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που προβλέπει η νομοθεσία κάποιου από τους ενταχθέντες, πλην του τελευταίου, στον e-ΕΦΚΑ. φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στους οποίους ασφαλίσθηκαν, τότε η αίτηση συνταξιοδότησης απορρίπτεται.
Θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος με 15 έτη ασφάλισης στο 67ο έτος ηλικίας
Τα πρόσωπα που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα λόγω γήρατος με 15 τουλάχιστον έτη ασφάλισης στο 67ο έτος της ηλικίας, με συνυπολογισμό διαδοχικού χρόνου ασφάλισης, δικαιούνται σύνταξης από την Υπηρεσία του Ε.Φ.Κ.Α του τελευταίου φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού στον οποίο υπαγόταν ο ασφαλισμένος, χωρίς να εξετάζεται η πλήρωση των ειδικότερων προϋποθέσεων της παρ. 1 του άρθρου 26 (ήτοι των 1000 ημερών ασφάλισης συνολικά από τις οποίες 300 την τελευταία πενταετία πριν την διακοπή της ασφάλισης ή την υποβολή του αιτήματος συνταξιοδότησης).
Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης σε πρόσωπα τα οποία με το προϊσχύον νομοθετικό πλαίσιο, παρότι είχαν συνολικά 15 έτη ασφάλισης δεν μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν με την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης.
Πως εξετάζονται τα αιτήματα
Με τη νέα εγκύκλιο του ΕΦΚΑ παρέχονται οδηγίες σχετικά και με τη διαδικασία εξέτασης συνταξιοδοτικών αιτημάτων με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. Ειδικότερα αναφέρει ότι, όταν, κατά την εξέταση συνταξιοδοτικού αιτήματος με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης διαπιστώνεται ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης από τον e- ΕΦΚΑ με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου εντασσόμενου φορέα (αναρμοδιότητα του τελευταίου ενταχθέντα φορέα ή μη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για απονομή σύνταξης με τις διατάξεις της νομοθεσίας του με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης) θα συντάσσεται το Εισηγητικό Σημείωμα και θα διαβιβάζεται, εφόσον έχει επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος, (συμπλήρωση ενός εκ των ορίων ηλικίας ή κρίση με ποσοστό αναπηρίας, που προβλέπεται από τη νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα) μέσω email στη Δομή του e-ΕΦΚΑ του προηγούμενου με τις περισσότερες ημέρες ασφάλισης ενταχθέντα φορέα για να εξεταστεί με τις διατάξεις της νομοθεσίας του.
Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να ελέγχεται η δυνατότητα συμπλήρωσης των χρονικών προϋποθέσεων που απαιτούνται σε κάθε περίπτωση σε συνεννόηση με τους εμπλεκόμενους φορείς (προαιρετική ασφάλιση, αναγνώριση πλασματικών χρόνων ασφάλισης, κ.λπ.) πριν τη διαβίβαση στον προηγούμενο ενταχθέντα φορέα διότι σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις σε κανέναν από τους ενταχθέντες στον e- ΕΦΚΑ φορείς, το αίτημα θα απορρίπτεται χωρίς να εξετάζεται σε δεύτερο στάδιο με τις διατάξεις του τελευταίου φορέα, όπως αυτό ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς του Ν. 4387/2016.
Η ίδια διαδικασία θα τηρείται με τις διατάξεις της νομοθεσίας των προηγούμενων κατά φθίνουσα σειρά ημερών εργασίας ενταχθέντων στον e-ΕΦΚΑ φορέων και στις περιπτώσεις που είναι περισσότεροι από 2 οι εντασσόμενοι φορείς.
Σε περίπτωση μη συμπλήρωσης των χρονικών προϋποθέσεων από τους προηγούμενους ενταχθέντες φορείς θα ενημερώνεται ο ενδιαφερόμενος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρο 46 του Ν.2676/1999 με πρόσκληση σε ακρόαση / πρακτικό ακρόασης ότι δεν δικαιούται σύνταξης και θα εκδίδεται απορριπτική απόφαση από τον πρώην ενταχθέντα κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών ασφάλισης φορέα (στον οποίο έχει καταλήξει η περίπτωση μετά από κρίση-εξέταση από τους προηγούμενους κατά φθίνουσα σειρά ημερών εργασίας ενταχθέντες στον e-ΕΦΚΑ φορείς).
Ευνόητο είναι ότι σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης με τις καταστατικές διατάξεις του φορέα που το εξετάζει, τότε θα εκδίδεται εγκριτική συνταξιοδοτική απόφαση.
Παραδείγματα
1. Ασφαλισμένος έχει πραγματοποιήσει στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 8.900 Η.Α. 1973-2°ς/2005. Από 13-6-2005 ασφαλίζεται στο Δημόσιο σαν ιερέας όπου και συνεχίζει εργαζόμενος. Υποβάλλει τον 10ο/2019 αίτηση για απονομή σύνταξης λόγω γήρατος και επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί αυτοτελώς με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ με 10.000 Η.Α. και με αναγνώριση 1.100 πλασματικών (με κατοχύρωση το έτος 2011). Σχηματικά ο χρόνος ασφάλισής του αποτυπώνεται ως εξής:
Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παρ. Ι ο χρόνος ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ από 2017 και μετά λαμβάνεται υποχρεωτικά διότι μετά την 1/1/2017 ασφαλίζεται στον e-ΕΦΚΑ για δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση του αντίστοιχου πρώην φορέα του οποίου δεν επιθυμεί την προσμέτρηση του χρόνου του.
Για να ληφθεί υπόψη ο χρόνος ασφάλισης του Δημοσίου από 13-6-2005 έως 10ο /2019 (ημερομηνία υποβολής της αίτησης) πρέπει να έχει αποχωρήσει από την υπηρεσία του.
Άρα δεν μπορεί να δικαιωθεί σύνταξης γήρατος αυτοτελώς με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Θα δικαιωθεί, όταν αποχωρήσει από την υπηρεσία του με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης.
2. Ασφαλισμένος έχει πραγματοποιήσει: στο τ.ΟΑΕΕ 25 έτη ασφάλισης 1987-2011, στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 14 έτη ασφάλισης 1995-2016, στον e-ΕΦΚΑ (συνεχίζει ως μισθωτός στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) 3 έτη ασφάλισης 2017-2019.
Έχει παράλληλη ασφάλιση 10έτη 1995-2011.
Είναι 67 ετών και ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω γήρατος με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης.
Σχηματικά ο χρόνος ασφάλισής του αποτυπώνεται ως εξής:
Διακρίνουμε τις παρακάτω δυνατότητες συνταξιοδότησης-θεμελιωμένα δικαιώματα:
I. με βάση το θεμελιωμένο αυτοτελές δικαίωμα με χρόνο ασφάλισης στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και e-ΕΦΚΑ 17 ετών και με προσαύξηση της σύνταξης για τον παράλληλο χρόνο ασφάλισης των 10ετών.
II. με βάση το θεμελιωμένο αυτοτελές δικαίωμα με χρόνο ασφάλισης 25 ετών στο τ.ΟΑΕΕ και με προσαύξηση της σύνταξης για τον παράλληλο χρόνο ασφάλισης των 10ετών.
III. με βάση τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης με συνυπολογισμό του χρόνου ασφάλισης του τ.ΟΑΕΕ σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ως τελευταίου και αρμόδιου πρώην φορέα (με 1.000 Η.Α. και 300 την 5ετία), με συνολικό χρόνο ασφάλισης 32 ετών και με προσαύξηση της σύνταξης για τον παράλληλο χρόνο ασφάλισης των 10ετών.
Ο υπολογισμός της σύνταξης θα γίνει με βάση τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα που απορρέουν από την ασφάλιση και θα καταβληθεί το συμφερότερο - μεγαλύτερο ποσό σύνταξης.
3. Ασφαλισμένος έχει πραγματοποιήσει μέχρι το 2016 στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 15 έτη ασφάλισης ως οικοδόμος (4.500 οικοδομικά και 500 την 17ετία).
Συνεχίζει από τον 7ο/2017 παράλληλα απασχολούμενος ως οικοδόμος και ως ιδιοκτήτης εμπορικής επιχείρησης στον τ.ΟΑΕΕ καταβάλλοντας τις προβλεπόμενες εισφορές και για τις δύο δραστηριότητες και διακόπτει την ασφάλιση του στο τ.ΟΑΕΕ τον 1ο/2020 και στο τ.ΙΚΑ- ΕΤΑΜ τον 4ο/2020.
Συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του τον 5ο /2020 και υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης με τις διατάξεις των οικοδόμων (τις οποίες με μόνο το χρόνο ασφάλισης του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μέχρι το 2016 τις πληροί), δηλώνοντας ότι επιθυμεί ο χρόνος της παράλληλης απασχόλησης να χαρακτηριστεί ως χρόνος διανυθείς στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Από τον 7ο/2017 έως τον 1ο/2020 έχει καταβάλλει εισφορές για 775 Η.Α. στον e-ΕΦΚΑ οι οποίες αντιστοιχούν σε 775 Η.Α. του τ.ΟΑΕΕ και σε 200 Η.Α. του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, και από τον 2ο/2020 έως τον 4ο/2020 σε 30 Η.Α. του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ , συνολικός χρόνος e-ΕΦΚΑ 805 Η.Α.. Με την επιλογή του, ο χρόνος της παράλληλης απασχόλησής του να χαρακτηριστεί χρόνος του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ οι 805 Η.Α. του e-ΕΦΚΑ αναλύονται σε: 575 του τ.ΟΑΕΕ και 230 του τ.ΙΚΑ- ΕΤΑΜ.
Το αίτημά του θα το εξεταστεί το τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ως τελευταίος πρώην φορέας, και επειδή δεν έχει 300 Η.Α στην ασφάλιση του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ την 5ετία πριν την υποβολή της αίτησης (5ος/2015 - 5ος/2020), παρότι πληροί τις διατάξεις της νομοθεσίας του, θα το διαβιβάσει στο τ.ΟΑΕΕ για να το εξετάσει σαν προηγούμενος φορέας, όπου και θα απορριφθεί διότι δεν πληροί τις διατάξεις της νομοθεσίας του τ.ΟΑΕΕ. Θα δικαιωθεί σύνταξης γήρατος εφόσον συμπληρώσει 300 Η.Α. στην ασφάλιση του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ την 5ετια πριν την υποβολή νέας αίτησης.
