Σε συμφωνία για το νόμο που θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίες εκατομμυρίων εργαζομένων σε πλατφόρμες τύπου Uber κατέληξαν σήμερα το πρωί οι ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Η κατάσταση των ταχυμεταφορών και των οδηγών που χρησιμοποιούν εφαρμογές, όπως αυτές που προσφέρονται από την Uber Technologies Inc. και την Deliveroo Plc, έχει αποτελέσει σημείο διαμάχης παγκοσμίως. Ενώ πολλές από τις εφαρμογές λένε ότι προσφέρουν στους οδηγούς τους ευελιξία και την ελευθερία της αυτοαπασχόλησης, στην πραγματικότητα οι συνθήκες στις οποίες δουλεύουν είναι αυτές ενός υπαλλήλου με εξαρτημένη εργασία.
Ωστόσο, η προσωρινή συμφωνία θα απαιτήσει από τις πλατφόρμες να δώσουν πλήρες καθεστώς υπαλλήλου στους περίπου 5,5 εκατομμύρια εργαζομένους που πληρούν τουλάχιστον 2 στους 5 όρους, οι οποίοι αποδεικνύουν ότι η σχέση τους με τις εφαρμογές αντιστοιχεί σε αυτή ενός υπαλλήλου και όχι «συνεργάτη» ή αυτοαπασχολούμενο, ανέφερε η ΕΕ σε δήλωση την Τετάρτη. Επίσης, οι εργαζόμενοι δε θα μπορούν πλέον να απολυθούν με αυτοματοποιημένα συστήματα.
Η συμφωνία είναι προσωρινή, αλλά θα ακολουθήσει την πάγια, τυπική διαδικασία της επικύρωσης: το συμφωνηθέν κείμενο θα πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα τόσο από το Κοινοβούλιο και από το Συμβούλιο.
Η Οδηγία Εργασίας Πλατφόρμας στοχεύει στη διασφάλιση της σωστής ταξινόμησης της εργασιακής κατάστασης των ατόμων που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας και στην εισαγωγή των πρώτων κανόνων της ΕΕ για την αλγοριθμική διαχείριση και τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης στο χώρο εργασίας.
Προς το παρόν, τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια άτομα που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας ενδέχεται να ταξινομηθούν εσφαλμένα ως αυτοαπασχολούμενοι (γνωστοί ως ψευδής αυτοαπασχόληση) και χάνουν σημαντικά δικαιώματα εργασίας και κοινωνικής προστασίας.
Οι νέοι κανόνες εισάγουν ένα τεκμήριο σχέσης εργασίας που ενεργοποιείται όταν υπάρχουν δύο από έναν κατάλογο πέντε δεικτών ελέγχου ή κατεύθυνσης. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος που απασχολείται συχνά σε μια εταιρεία, που είναι υποχρεωμένος να φοράει στολή ή έχει συγκεκριμένους κανόνες εργασίας.
Αυτή η λίστα μπορεί να επεκταθεί από τα κράτη μέλη. Το τεκμήριο μπορεί να ενεργοποιηθεί από τον εργαζόμενο, από τους εκπροσώπους του και από τις αρμόδιες αρχές με δική τους πρωτοβουλία. Αυτό το τεκμήριο μπορεί να ανατραπεί εάν η πλατφόρμα αποδείξει ότι η συμβατική σχέση δεν είναι σχέση εργασίας.
Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις, αφού για όσους επαναχαρακτηρίζονται ως εργαζόμενοι, αυτό συνεπάγεται το δικαίωμα σε κατώτατο μισθό (όπου υπάρχει), σε συλλογικές διαπραγματεύσεις, την προστασία του χρόνου εργασίας και της υγείας, το δικαίωμα σε άδεια μετ' αποδοχών ή τη βελτιωμένη πρόσβαση σε προστασία από εργατικά ατυχήματα, παροχές ανεργίας και ασθενείας, καθώς και ανταποδοτικές συντάξεις γήρατος.
Οι πλατφόρμες θα έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν ή να «προσβάλουν» αυτόν τον χαρακτηρισμό, φέροντας οι ίδιες το βάρος της απόδειξης ότι δεν υπάρχει σχέση εργασίας.
Επί του παρόντος, τα άτομα που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι και πώς η συμπεριφορά τους επηρεάζει τις αποφάσεις που λαμβάνονται από αυτοματοποιημένα συστήματα. Με τους νέους κανόνες, οι πλατφόρμες θα παρέχουν αυτές τις πληροφορίες στους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους.
Επίσης, με τους νέους κανόνες, οι πλατφόρμες θα απαγορεύεται να λαμβάνουν ορισμένες σημαντικές αποφάσεις, όπως απολύσεις και αποφάσεις αναστολής λογαριασμού, χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη. Το κείμενο διασφαλίζει επίσης περισσότερη ανθρώπινη εποπτεία στις αποφάσεις των συστημάτων που επηρεάζουν άμεσα τα άτομα που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας.
Οι πλατφόρμες θα είναι επίσης υποχρεωμένες να αξιολογούν τον αντίκτυπο των αποφάσεων που λαμβάνονται ή υποστηρίζονται από αυτοματοποιημένα συστήματα παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων στις συνθήκες εργασίας, την υγεία και την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Οι νέοι κανόνες θα απαγορεύουν στις πλατφόρμες να επεξεργάζονται ορισμένους τύπους προσωπικών δεδομένων, όπως προσωπικές πεποιθήσεις, ιδιωτικές ανταλλαγές με συναδέλφους ή όταν ένας εργαζόμενος δεν βρίσκεται στη δουλειά, και η οδηγία εισάγει περισσότερους προστατευτικούς κανόνες για την εργασία πλατφόρμας στον τομέα της προστασίας δεδομένων.
Οι πλατφόρμες θα πρέπει επίσης να διαβιβάζουν πληροφορίες για τους αυτοαπασχολούμενους που απασχολούνται στις αρμόδιες εθνικές αρχές και σε εκπροσώπους προσώπων που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας, όπως τα συνδικάτα.
Σύμφωνα με το νέο νόμο, δεν θα είναι δυνατό για μια πλατφόρμα να παρακάμψει τους κανόνες χρησιμοποιώντας μεσάζοντες, δηλαδή όταν οι εργαζόμενοι έχουν άμεση συμβατική σχέση με ένα μέρος διαφορετικό από τη σχετική ψηφιακή πλατφόρμα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας που εργάζονται μέσω διαμεσολαβητών απολαμβάνουν το ίδιο επίπεδο προστασίας με εκείνα που έχουν άμεση συμβατική σχέση.
Η εισηγήτρια Ελιζαμπέτα Γουαλμίνι, ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών από την Ιταλία δήλωσε:
«Πρόκειται για μια επαναστατική συμφωνία και το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο για τους εργαζόμενους στην ψηφιακή πλατφόρμα. Έχουμε διαφάνεια και υπευθυνότητα για τους αλγόριθμους, έχουμε καλύτερα δικαιώματα για τους λιγότερο προστατευμένους εργαζόμενους στον κόσμο και έχουμε δίκαιο ανταγωνισμό για πλατφόρμες. Σήμερα, μπορούμε να πούμε σε 40 εκατομμύρια εργαζόμενους στις πλατφόρμες ότι η Ευρώπη είναι εκεί για αυτούς, και για τους πιο επισφαλείς εργαζόμενους. Είναι τιμή μου που ήμουν επικεφαλής αυτής της επαναστατικής αλλαγής. Τι όμορφη νύχτα ήταν αυτή και τι όμορφο μέλλον θα έχουμε».
Oι εργαζόμενοι θα θεωρούνται υπάλληλοι μισθωτοί αν πληρούν δύο από τα παρακάτω κριτήρια:
- ανώτατα όρια για το χρηματικό ποσό που μπορούν να λάβουν οι εργαζόμενοι
- επίβλεψη της απόδοσής τους, μεταξύ άλλων με ηλεκτρονικά μέσα
- έλεγχος της κατανομής ή της κατανομής των καθηκόντων
- έλεγχος των συνθηκών εργασίας και περιορισμοί στην επιλογή ωρών εργασίας
- περιορισμοί στην ελευθερία τους να οργανώνουν την εργασία τους και κανόνες για την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά τους
Σύμφωνα με το συμφωνημένο κείμενο, τα κράτη μέλη μπορούν να προσθέσουν περαιτέρω δείκτες σε αυτόν τον κατάλογο σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.
Πηγή: Εφ. Συν.