Με καθυστέρηση τριών ετών οι πολίτες αποκτούν πρόσβαση στην πλατφόρμα στην οποία αναρτώνται τα στοιχεία των μετόχων 450.000 εταιρειών, ενώ στην ίδια εφαρμογή μπαίνουν, φυσικά, και οι διωκτικές Αρχές.
Στο πλαίσιο της διαφάνειας των συναλλαγών που επιβάλει σχετική κοινοτική Οδηγία, οι πολίτες θα μπορούν να επισκέπτονται την πλατφόρμα και να βλέπουν τους «Πραγματικούς Δικαιούχους» κάθε εταιρείας και αν έχουν κάποιο στοιχείο εναντίον τους που αφορά σε φοροδιαφυγή, ξέπλυμα χρήματος και γενικά παραβατική συμπεριφορά, θα μπορούν να το καταγγέλλουν στις αρμόδιες Αρχές, όπως η ΑΑΔΕ, το ΣΔΟΕ, η Οικονομική Αστυνομία, η Αρχή Καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.
Επίσης, στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η διασύνδεση των εθνικών Μητρώων Πραγματικών Δικαιούχων μέσω της ευρωπαϊκής κεντρικής πλατφόρμας.
Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα και Επικρατείας Κυριάκου Πιερρακάκη, που εκδόθηκε στις 9 Φεβρουαρίου προβλέπεται ότι «η έναρξη παραγωγικής λειτουργίας της πρόσβασης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων για τα υπόχρεα πρόσωπα ορίζεται η 01.11.2022 και για το ευρύτερο κοινό η 01.07.2023.
Η πρόσβαση της Αρχής, των αρμοδίων ελεγκτικών αρχών και των αρμοδίων αρχών παραμένει σε ισχύ υπό τους όρους και προϋποθέσεις της παρούσας».
Γιατί δημοσιοποιούνται
Όπως εξηγείται στο σκεπτικό της Οδηγίας, σχετικά με την πρόσβαση του κοινού τις πληροφορίες των μετόχων των εταιρειών, η δημόσια πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικές με τον πραγματικό δικαιούχο επιτρέπει μεγαλύτερο έλεγχο των πληροφοριών από την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένου του Τύπου και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, και συμβάλλει στη διατήρηση της εμπιστοσύνης στην ακεραιότητα των επιχειρηματικών συναλλαγών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της κατάχρησης των εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων και νομικών μορφωμάτων για σκοπούς νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, τόσο βοηθώντας τις έρευνες όσο και μέσω αποτελεσμάτων που συνδέονται με τη φήμη, δεδομένου ότι οποιοσδήποτε θα μπορούσε να συνάψει συναλλαγές γνωρίζει την ταυτότητα των πραγματικών δικαιούχων.
Διευκολύνει επίσης την έγκαιρη και αποτελεσματική διάθεση πληροφοριών στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς και στις αρχές, συμπεριλαμβανομένων των αρχών τρίτων χωρών, οι οποίες συμμετέχουν στην καταπολέμηση αυτών των αδικημάτων. Η πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές θα βοηθούσε επίσης τις έρευνες σχετικά με νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συναφή βασικά αδικήματα και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Οι πληροφορίες των πραγματικών δικαιούχων που τίθενται στη διάθεση του κοινού αφορούν αυστηρά στη σφαίρα της οικονομικής τους δραστηριότητας.
Συγκεκριμένα, η πρόσβαση του κοινού στο Κεντρικό Μητρώο είναι ελεύθερη μόνο ως προς τα στοιχεία που αφορούν στο ονοματεπώνυμο, την υπηκοότητα και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν οι πραγματικοί δικαιούχοι, προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση του πραγματικού δικαιούχου σε κίνδυνο εξαπάτησης, απαγωγής, εκβιασμού, βίας ή εκφοβισμού και να επιτευχθεί η προστασία του αν είναι ανήλικος ή με άλλον τρόπο ανίκανος προς δικαιοπραξία.
Επιπλέον, οι υπόχρεοι καταχώρισης ενημερώνονται αυτόματα για τις αναζητήσεις που έγιναν για αυτούς από φυσικά πρόσωπα. Οι υπόχρεοι καταχώρισης δεν θα ενημερώνονται για αναζητήσεις που διενεργούνται από τις ελεγκτικές αρχές.
Τα δεδομένα, τα οποία έχουν καταγραφεί, αποθηκευτεί και αναπαραχθεί με οποιοδήποτε τρόπο, τηρούνται online για 5 έτη. Μετά την 5ετία παραμένουν στη βάση δεδομένων που τηρείται στη Γ.Γ.Π.Σ. σύμφωνα με την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Ποιοι έχουν πρόσβαση στο «μητρώο»
Τα στοιχεία των εταιρειών που καταχωρούνται είναι μεταξύ των άλλων ο ΑΦΜ, Επωνυμία, ο Διακριτικός τίτλος, ο αριθμός ΓΕΜΗ, η μορφή νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, στοιχεία επικοινωνίας (Χώρα, Οδός, Αριθμός, ΤΚ, Πόλη, Περιφέρεια.
Τα στοιχεία των φυσικών προσώπων είναι: ΑΦΜ, Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο, τύπος πιστοποιητικού ταυτοποίησης, αριθμός πιστοποιητικού, ημερομηνία γέννησης, διεύθυνση κατοικίας (Χώρα διαμονής, Οδός, αριθμός, ΤΚ, Πόλη, Περιφερειακή Ενότητα, Περιφέρεια, τηλ. σταθερό, τηλ. κινητό, fax, email).
Πρόσβαση στο Κεντρικό Μητρώο δικαιούνται, χωρίς κανένα περιορισμό (και μάλιστα με τη δυνατότητα να διαβιβάζουν τα στοιχεία στις αντίστοιχες αρχές άλλων κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά από αιτιολογημένο αίτημα των τελευταίων):
- Η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.
- Οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές.
- Άλλες αρχές με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και των συναφών βασικών αδικημάτων.
- Τα πρόσωπα που υποχρεούνται στην εφαρμογή μέτρων δέουσας επιμέλειας, μεταξύ των οποίων είναι λογιστές, τραπεζικοί υπάλληλοι κλ.π.
- Κάθε πρόσωπο ή οργανισμός που μπορεί να αποδείξει ειδικό έννομο συμφέρον και υποβάλλει αίτημα πλήρως τεκμηριωμένο στο Υπουργείο Οικονομικών, έχει τη δυνατότητα να λάβει πληροφόρηση ως προς τα ελάχιστα στοιχεία του Κεντρικού Μητρώου.
Περιορισμοί στην πρόσβαση στις πληροφορίες δύναται να θέσει ο Υπουργός Οικονομικών, κατόπιν εισήγησης της Αρχής.
Ποιοι βγαίνουν στον «αέρα»
Πραγματικός δικαιούχος θεωρείται το φυσικό ή τα φυσικά πρόσωπα στα οποία πραγματικά ανήκει ή τα οποία πραγματικά ελέγχουν μία εταιρική οντότητα. Η εξακρίβωση και ο έλεγχος της ταυτότητας των πραγματικών δικαιούχων επεκτείνεται, κατά περίπτωση, σε νομικές οντότητες που κατέχουν άλλες οντότητες.
Σκοπός είναι να αναζητηθεί και εντοπιστεί το φυσικό πρόσωπο το οποίο τελικά ασκεί έλεγχο μέσω ιδιοκτησίας ή με άλλο τρόπο ενός νομικού προσώπου. Ο έλεγχος με άλλα μέσα μπορεί να περιλαμβάνει τα κριτήρια ελέγχου που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, όπως μέσω (εξωεταιρικής) συμφωνίας μετόχων, της άσκησης δεσπόζουσας επιρροής ή της εξουσίας διορισμού ανώτερων διοικητικών στελεχών.
Ενδείξεις ελέγχου της εταιρείας αποτελούν μεταξύ άλλων:
- Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από φυσικό πρόσωπο.
- Η κατοχή ποσοστού μετοχών άνω του 25% ή ιδιοκτησιακού δικαιώματος άνω του 25% μιας εταιρείας από άλλη εταιρεία, ο έλεγχος της οποίας ασκείται από φυσικό ή φυσικά πρόσωπα ή από περισσότερες εταιρείες που ελέγχονται από το ίδιο ή τα ίδια φυσικά πρόσωπα.
- Εάν μία μητρική οντότητα έχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετοχών, εταίρων ή μελών μίας άλλης οντότητας (θυγατρική).
- Εάν μία μητρική οντότητα έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού, διαχειριστικού ή εποπτικού οργάνου της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα) και είναι ταυτόχρονα μέτοχος, εταίρος ή μέλος αυτής της οντότητας και να ασκεί κυριαρχική επιρροή στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα), της οποίας είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος, είτε βάσει σύμβασης που έχει συνάψει με την οντότητα αυτή είτε βάσει πρόβλεψης του ιδρυτικού εγγράφου ή του καταστατικού της.
