Προσγειώνονται απότομα οι φιλοδοξίες του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης στην κατεύθυνση της περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλληλεγγύης και αμοιβαιοποίησης των κινδύνων.
Η πρόσφατη επίσκεψή του στο Βερολίνο, όπου συναντήθηκε με τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, επιβεβαίωσε το «φρένο» του Βερολίνου στην προώθηση της ατζέντας που ανέπτυξε στην ομιλία του στη Σορβόνη τον περασμένο Σεπτέμβριο, θέτοντας σε αμφιβολία την παρουσία μιας κοινής πρότασης στην εαρινή Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου.
Οι διαφωνούντες και τα «αγκάθια»
Λίγο νωρίτερα, οκτώ χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά, σε σχεδόν απόλυτη ευθυγράμμιση με τις θέσεις του Βολφγκανγκ Σόιμπλε, είχαν ανοίξει το δρόμο για τις ενστάσεις του Βερολίνου, οι οποίες έγιναν ισχυρότερες μετά τις φωνές των συντηρητικών της γερμανικής κυβέρνησης (CDU και CSU) –οι οποίοι θα κληθούν να ψηφίσουν στη Bundestag τις όποιες αλλαγές- και την οπισθοχώρηση των θέσεων των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, με δεδομένο το σκεπτικισμό που εξέφρασε ο προερχόμενος από το SPD, γερμανός ΥΠΟΙΚ, Όλαφ Σολτς.
Η γερμανική πλευρά απορρίπτει την ιδέα ενός υπουργού Οικονομικών και ενός Κοινοβουλίου για την Ευρωζώνη. Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο αποτελεί μία κοινή επιθυμία Γερμανίας και Γαλλίας, ωστόσο, ο τρόπος και ιδιαίτερα ο τρόπος λειτουργίας του αποτελούν εστία διαφωνίας. Το Βερολίνο θέλει το Ταμείο στο ρόλο της Τρόικας, θεσμό των κρατών-μελών και όχι της ΕΕ, με το Παρίσι να επιθυμεί έναν ευρύτερο ρόλο, υπό το φόβο το ΕΝΤ να αποτελέσει όχημα προώθησης της γερμανικής βούλησης στη νομισματική ένωση. Μοναδικό σημείο σύγκλισης, αν και με αστερίσκους, είναι η τραπεζική ένωση και η κοινή εγγύηση καταθέσεων.
Ευρωζώνη ανοχύρωτη σε κρίση
Πέρα από τη διάσταση της αλληλεγγύης, το «πάγωμα» της μεταρρύθμισης εμπεριέχει κινδύνους για τη νομισματική ένωση, αφού κινδυνεύει να βρεθεί χωρίς σχέδιο ενώπιον μίας ενδεχόμενης μελλοντικής κρίσης.
Ενδεικτική είναι η πρόσφατη προειδοποίηση του επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ο οποίος στηλίτευσε τις συνέπειες της πολιτικής αδράνειας στην προώθηση του πακέτου των αλλαγών στην Ευρωζώνη. «Καμία χώρα δεν θα πάρει όλα όσα θέλει - αλλά κάθε χώρα θα πάρει κάτι. Για να συμβεί αυτό, οι εθνικές παραδόσεις και πεποιθήσεις πρέπει να συναντηθούν κάπου στη μέση. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί η Ευρώπη. Αν οι χώρες δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο πακέτο αυτό, διακινδυνεύουμε να πρέπει να περιμένουμε την επόμενη κρίση. Τότε, οι αλλαγές που συζητούμε τώρα θα είναι αναπόφευκτες, αλλά θα γίνουν κάτω από ακραία χρονική πίεση και πιθανόν με υψηλότερο κόστος» τόνισε χαρακτηριστικά σε ομιλία του στις Βρυξέλλες αποτυπώνοντας την πραγματικότητα.
Μια πραγματικότητα, που το 2010 με αποκορύφωμα την περίπτωση της Ελλάδας, αποκάλυπτε τα δομικά κενά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα της νομισματικής. Τότε, η έλλειψη ενός μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων έφερε στην Ευρωζώνη το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δημιουργώντας το ιδιόμορφο και συχνά μη λειτουργικό μόρφωμα της Τρόικας.
Σε μία κρίσιμη συγκυρία, μόλις έναν χρόνο πριν από τη διεξαγωγή των Ευρωεκλογών, τη Βρετανία να βαδίζει προς την έξοδο και με την άνοδο του ακραίου δεξιού λαϊκισμού (Ουγγαρία, Αυστρία) να αποτυπώνει και εκλογικά την αυξανόμενη δυναμική του στην Ευρώπη, οι προσπάθειες για μεταρρύθμιση της ΕΕ φαίνεται να καταλήγουν σε τέλμα, όπως ακριβώς συνέβη και πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, με το πολιτικό δίδυμο Μέρκελ-Σαρκοζί. Η Ευρώπη, υπό την ομηρεία πολιτικών επιδιώξεων κρατών-μελών, για ακόμη μία φορά, δεν αντιδρά ως Ένωση, δεν δείχνει ότι μαθαίνει από τα λάθη της, τα οποία προκάλεσαν τις κρίσεις που την κλυδώνισαν και έθεσαν υπαρξιακά ερωτήματα γι’ αυτήν.
* Το ΕΝΑ http://www.enainstitute.org/ είναι ένα ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ερευνητικό κέντρο. Αποτελεί ένα βήμα ελεύθερου διαλόγου και ένα χώρο δημιουργίας και διάδοσης εναλλακτικών ιδεών με τελικό στόχο το μετασχηματισμό τους σε εφαρμόσιμες θεωρίες και πολιτικές τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
