Καταιγίδα σαρώνει πάλι τις αγορές, εξανεμίζοντας αξίες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ μέσα σε λίγες ώρες, ενώ ορατός είναι πλέον ο κίνδυνος πρόκλησης ντόμινο με καταστροφικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην παγκόσμια οικονομία. Το ψυχολογικό κλίμα επιδεινώνεται, καθώς διαψεύδονται οι ελπίδες για ουσιαστική αντίδραση-ανάκαμψη. Σε δοκιμασία τίθενται οι αντοχές του συστήματος, ενώ συναγερμός έχει σημάνει σε κυβερνήσεις, τράπεζες και διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς.
Εντονες ανησυχίες και στην Αθήνα, καθώς η εξομάλυνση της κατάστασης και η βελτίωση του κλίματος αποτελούν προϋπόθεση για τη σχεδιαζόμενη επιστροφή της χώρας στις αγορές με ομολογιακές εκδόσεις.
Προς το παρόν η καταιγίδα πλήττει τα χρηματιστήρια μετοχών και εμπορευμάτων, ενώ οι αγορές ομολόγων κινούνται σταθεροποιητικά και τα ελληνικά κρατικά χρεόγραφα δέχονται ασθενείς πιέσεις – οι τιμές τους υποχωρούν, οι αποδόσεις ανεβαίνουν κατά 2-3 μονάδες βάσης.
Το ΧΑ «πνίγεται στα απόνερα» της διεθνούς αναταραχής και οι τραπεζικές μετοχές βυθίστηκαν σήμερα σε δίνη πιέσεων. Ο κλαδικός τους δείκτης υποχώρησε κατά 5,38%, τερματίζοντας στο απόλυτο χαμηλό ημέρας.
«Τελευταίο καμπανάκι κινδύνου» για την αγορά η καταβύθιση του Γενικού Δείκτη κάτω από το ψυχολογικό και τεχνικό όριο των 600 μονάδων. Εκλεισε στις 597,83 με απώλειες 1,77%, ανοίγοντας την «καταπακτή» που μπορεί να οδηγήσει σε απροσμέτρητο βάθος.
Ο φαύλος κύκλος της πτώσης
Η συγκυρία που διαμορφώνεται στις διεθνείς αγορές συνηγορεί σε απαισιόδοξες προβλέψεις για την περαιτέρω πορεία.
Πρόσκαιρη αναλαμπή αποδεικνύεται η χθεσινή ανοδική «έκρηξη» της Wall Street, που συνοδεύτηκε από ιστορικό ρεκόρ ημερήσιας ανόδου του Dow Jones. Παίρνοντας τη σκυτάλη από τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια που κινούνταν από το πρωί στο κόκκινο, οι αμερικανικοί δείκτες διολισθαίνουν με ταχείς ρυθμούς, καταγράφοντας μεγάλες απώλειες. Η Ευρώπη αντιδρά με ακόμη μεγαλύτερη πτώση και ο φαύλος κύκλος της αλληλεπίδρασης συνεχίζεται, με κίνδυνο να προκληθεί καταστροφικό ντόμινο.
Λίγο νωρίτερα ο DAX πήγε -3,3%, ενώ και ο Dow Jones σημείωνε νωρίτερα χαμηλό άνω του -2,5%. Και μπορεί στη σημερινή συνεδρίαση οι απώλειες να σβήστηκαν, ωστόσο τίποτε δεν προδικάζει τη συνέχεια.
Εξάλλου βούλιαξαν και οι τιμές του πετρελαίου, που αποτελεί αυτή την περίοδο ασφαλή "δείκτη" προβλέψεων για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και τους ρυθμούς ανάπτυξης. Περίπου 1,6% χαμηλότερα το crude στα 45,2 δολ. το βαρέλι, στα 53,7 το brent.
Διαβάστε: Wall Street: Συνεδρίαση για γερά νεύρα - Στο τέλος επέστρεψαν οι αγοραστές
Σινοαμερικανικός πόλεμος, επιβράδυνση της ανάπτυξης
Στην επιδείνωση του κλίματος συνέβαλε η είδηση ότι τα βιομηχανικά κέρδη στην Κίνα μειώθηκαν κατά 1,8% τον Νοέμβριο - πρώτη φορά την τελευταία τριετία. Αρνητική επίδραση είχε επίσης η δημοσιοποίηση προβλέψεων της ΕΚΤ, η οποία εκτιμά ότι «η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα θα επιβραδυνθεί το 2019 και θα παραμείνει σταθερή στη συνέχεια».
Ανησυχίες στις αγορές προκάλεσαν και οι πληροφορίες ότι ο Τραμπ ετοιμάζει διάταγμα που θα απαγορεύει σε αμερικανικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό των κινεζικών εταιρειών Huawei και ZTE, για λόγους προστασίας "εθνικών συμφερόντων".
Η κίνηση αυτή εκτιμάται ότι θα προκαλέσει περαιτέρω κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μεταξύ των δύο χωρών..
Ντόμινο αντί January effect ;
Η εικόνα των τελευταίων ημερών στις αγορές μετοχών και εμπορευμάτων επιτείνει την αβεβαιότητα και πολλοί αναλυτές προεξοφλούν τα χειρότερα, εκτιμώντας ότι η διόρθωση θα συνεχισθεί με αυξανόμενη μεταβλητότητα. Ορατός είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος ενός καταστροφικού ντόμινο, που θα έχει πολλαπλές παρενέργειες στη χρηματοοικονομική σταθερότητα, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην πραγματική οικονομία.
Αν και δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο ενός January effect που θα περιορίσει τις απώλειες, οι ενδείξεις δεν συνηγορούν σε αισιόδοξες προβλέψεις. Οι αιτίες που προκάλεσαν την μεγάλη πτώση και τους κλυδωνισμούς των τελευταίων δύο μηνών δεν έχουν εκλείψει: Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται, η μακροχρόνια τάση των επιτοκίων και του κόστους χρήματος είναι ανοδική, ο εμπορικός πόλεμος και η σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας για την παγκόσμια τεχνολογική κυριαρχία θα συνεχισθούν, οι γεωπολιτικές εντάσεις είναι στην ημερήσια διάταξη.
Ο δείκτης φόβου
Στην Ευρωζώνη υπάρχουν πηγές αβεβαιότητας και αστάθειας, ενώ στις ΗΠΑ οι επιλογές του προέδρου Τραμπ θέτουν σε δοκιμασία τις «ανοχές» του συστήματος, καθώς υπάρχει πλέον δυσαρμονία με το Κογκρέσο και την Fed σε ζητήματα οικονομικής, νομισματικής και εξωτερικής πολιτικής.
Οι ανησυχίες και η αβεβαιότητα για την πορεία των μετοχών αποτυπώνονται στον «δείκτη φόβου»-μεταβλητότητας (VIX), ο οποίος εκτοξεύθηκε τη Δευτέρα στις 36,1 μονάδες, στο υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου 11μήνου, ενώ στις αρχές Δεκεμβρίου ήταν στις 16,5 μονάδες. Χθες υποχώρησε στις 30,3 μονάδες, σήμερα όμως ανεβαίνει πάλι στις 32,6.
Επισημαίνεται ότι η άνοδος του VIX πάνω από τις 25 μονάδες υποδηλώνει μεγάλη αβεβαιότητα για την πορεία της αγοράς και πρόβλεψη για έντονη μεταβλητότητα – δηλαδή αναταραχή στη Wall Street τουλάχιστον τον επόμενο μήνα.
Η επίδραση στο ΧΑ
Οι αγορές βρίσκονται πλέον σε εξαιρετικά κρίσιμη καμπή, εν μέσω επιδεινούμενου κλίματος και εξαιρετικά αβέβαιων προοπτικών. Το 2018 αφήνει πίσω κόκκινα χαρτοφυλάκια και μια παρακαταθήκη προβλημάτων που αποτελούν βραδυφλεγή βόμβα για την παγκόσμια οικονομία και πηγή ανησυχιών για τα χρηματιστήρια.
Αναπόφευκτη η επίδραση στο ελληνικό χρηματιστήριο, που εξαρτάται από τις εισροές ξένων κεφαλαίων και τις κινήσεις διεθνών funds.
Πέρα από τη δυσμενή διεθνή συγκυρία, το ΧΑ έχει να αντιμετωπίσει και τις επιπτώσεις από την πολιτική-εκλογική αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με τους φόβους για δημοσιονομική χαλάρωση και τις ανησυχίες για την πορεία των τραπεζών, που θα επωμισθούν μεγάλο κόστος στην προσπάθεια εκκαθάρισης των κόκκινων χαρτοφυλακίων τους.
Τελευταίο στήριγμα
Οι προβληματισμοί αυτοί και η έξωθεν αρνητική επίδραση αποτυπώνονται στο χρηματιστηριακό ταμπλό. Εβδομη κατά σειρά ημέρα πτώσης στο ΧΑ, με μηδαμινό τζίρο, απουσία αγοραστικού ενδιαφέροντος και ισχυρές πιέσεις στις τραπεζικές μετοχές. Σε δοκιμασία αντοχών η αγορά, καθώς οι βασικοί δείκτες προσεγγίζουν περιοχές κρίσιμων μεσοχρόνιων στηρίξεων.
Υποχωρώντας σήμερα κάτω από τις 600 μονάδες, ο Γενικός Δείκτης προσεγγίζει πλέον το σημείο έσχατης μεσοπρόθεσμης στήριξης.
Αν κινηθεί τις επόμενες μέρες κάτω από τις 593-590 μονάδες, οι επενδυτές θα πρέπει να ετοιμασθούν για «ακόμα χειρότερες μέρες».
Σ’ αυτή την περίπτωση, θα δημιουργηθούν βέβαια αγοραστικές-επενδυτικές ευκαιρίες για όποιους έχουν χρήμα και υπομονή και μπορούν να δεσμεύσουν κεφάλια για μεγάλο χρονικό διάστημα.